|
TẢN MẠN VỀ O HUẾ
O sinh ra và đi học ở Huế, nhưng lớn lên một chút th́ theo gia đ́nh dọn vào Đà Nẵng, rồi khi lên đại học th́ vào Sài G̣n. Như thế là qua thời gian "chất Huế" của o cứ "loăng" dần theo mỗi chặng đường xuôi Nam. Nhưng có lai th́ cũng chỉ lai một chút ở cái giọng nói nhẹ bớt đi thôi, chứ o vẫn là một o Huế chính hiệu. Tôi gặp o khi lần đầu bước chân vào trường ĐHSP. H́nh ảnh ban đầu ấy cho tới bây giờ vẫn c̣n in đậm trong trí tôi. Một o Huế với mái tóc đen dài buông xơa ngang lưng, với chiếc "băng đô" màu tím Huế đi kèm với cặp kính cận sẫm màu trà rất hợp với khuôn mặt của o. Chiếc áo dài trắng đơn sơ, vừa kín đáo vừa quyến rũ của o, cứ bay bay theo gió khi o ngồi trên chiếc Yamaha màu xanh đời cũ của những năm 66-67, đi đến trường vào mỗi buổi sáng sớm. Có khi o đi một ḿnh, có lúc o chở thêm cô bạn thân cùng lớp. H́nh ảnh đó cứ lập đi lập lại mà trở thành quen thuộc, đến độ mới gần đây tôi t́nh cờ thấy một tấm ảnh trên "net" được chụp từ phía sau o với cô bạn gái, làm cho tôi chợt kêu lên: "Ai chụp tấm h́nh nầy vậy?". Cũng mái tóc đó, dáng dấp đó, chiếc áo dài đó, cũng chiếc xe cùng hiệu, cùng đời, cùng màu với xe của o.
Thế đấy, tôi giật ḿnh khi thoáng thấy lại cái h́nh ảnh của o hơn 40 năm trước, tôi cũng hồi hộp xôn xao giống như khi nh́n o lần đầu vậy. Lạ lắm, không biết có ai giống tôi không? !!! Có đôi lúc, o thỏ thẻ cất giọng nhẹ nhàng như rót mật vào tai mà hỏi tôi rằng: "Sao ḿnh không chọn một o Nam giống ḿnh hay o Bắc, mà lại chọn o Huế vậy?". Thiệt là không biết trả lời sao, khi "thế giới đông người nhưng chỉ thấy riêng em". Chính o cũng nh́n nhận một cách hết sức chủ quan là các o Huế.... "không đẹp" như hoa hậu, nhưng nếu làm người mẫu chụp ảnh th́.... điệu không ai bằng. C̣n o Nam hay o Bắc th́ tôi không dám lạm bàn, nếu lỡ nói bậy rất dễ.... cháy nhà lắm. Chỉ dám nói tới o Huế của tôi thôi, th́ o "dễ thương chi lạ" !!! Mà không phải đến khi gặp o trong sân trường đại học th́ tôi mới thích cái "chất Huế" của o, với giọng nhỏ nhẹ đầy dấu nặng hay qua dáng vẻ dịu dàng khép nép rất bắt mắt của một nữ sinh Đồng Khánh ngày nào. Tôi đă từng kể chuyện cho o nghe về việc học hành thời niên thiếu của ḿnh. Khi ấy vào khoảng năm học lớp đệ ngũ hay đệ tứ ǵ đó (lớp 8, lớp 9 bây giờ) ở trường HNC Gia Định, có một cô giáo trẻ mới ra trường về dạy lớp của tôi. Đó là cô N, dạy Anh văn. Giờ đầu tiên của cô giáo làm cho tôi rất thích thú với giọng Huế khá nặng của cô, nhưng lại rất êm tai. Các bạn trong lớp cũng hào hứng khi bỗng đâu một cô tiên thật là ngọt ngào hiền dịu lại lạc vào cái đám nam sinh quỷ quái chúng tôi. Những giờ học sau đó của cô càng chứng tỏ cái "sức Huế" nó mănh liệt biết chừng nào. Bọn học sinh chúng tôi cứ mong đến giờ Anh văn, cả lớp im phăng phắc ngóng cổ lên để nghe cô giáo..... nói tiếng Huế, chứ nào có thiết ǵ đến bài học tiếng Anh đâu. Sự trật tự của lớp tôi dành cho giờ dạy của cô giáo mới chưa bao giờ nặng lời quát mắng học tṛ, là một ngoại lệ hiếm có. Nhưng rồi những ngày vui thường qua mau. Khoảng chừng ba bốn tháng sau, cô giáo N không c̣n dạy lớp tôi nữa v́ nghe đâu cô đi... lấy chồng và đổi về trường khác. Thế là tôi hụt hẫng, mất ăn mất ngủ nhiều tháng trời sau đó. Kỷ niệm của tuổi mới lớn nầy đă gây một ấn tượng sâu sắc trong tôi cho măi đến bây giờ. Từ khi tôi biết o Huế đến nay là tṛn 43 năm, thời gian không dài lắm nhưng có đôi lúc tôi quên béng đi là tôi có một o Huế bên cạnh, nếu không có vài sự kiện thỉnh thoảng cứ xảy ra "nhắc nhở" tôi. Vợ chồng tôi khi ra ngoài đi phố, đi chợ búa hay đi đâu đó chút việc, nhiều khi t́nh cờ gặp một dân Huế nào đó bắt chuyện, th́ sau câu chào xă giao thông thường là đến câu thứ hai với giọng điệu mừng rỡ của vị khách lạ:
- "Chị là người Huế à ? Chị ở mô rựa ?" Rồi sau đó là những câu thăm hỏi rối rít vồn vă thân t́nh giữa hai người, làm như thể cả hai đă quen nhau "từ kiếp trước" rồi. Khi đó tôi bắt đầu đóng vai kẻ thứ ba nh́n hai người nói chuyện mà tôi chẳng hiểu ǵ cả. Chỉ nội mấy cái địa danh, mấy cái tên ông Nghè, ông Tổng ǵ đó đă lạ hoắc, nói chi nó được phát âm bởi giọng Huế đặc sệt th́... hết biết luôn. Hồi lâu sau khi măi mê với "Huế của ḿnh", người khách lạ mới sực nhớ lại quay sang hỏi tôi:
- "C̣n anh là người ở mô ?" Người khách nh́n tôi như có ư ṭ ṃ, nhưng tôi đoán trong đầu anh ta đang thắc mắc là không hiểu sao tôi là dân ở tuốt trong Nam mà lại rinh được một o Huế xa lắc xa lơ "ngoài nớ". Cái t́nh cảnh vừa kể trên không phải tôi chỉ đụng một lần, mà hễ gặp dân Huế đâu đó là y như rằng cái điệp khúc "Chị là người Huế à ? Chị ở mô rựa ?" lại bắt đầu và rồi..... cứ thế tới luôn !!! Các bạn nào có bà xă là o Huế thử xem tôi nói có đúng không ? Dân Huế cứ gặp nhau là rất mừng rỡ, nhất là ở hải ngoại nầy. Họ coi như "chất Huế" là tài sản riêng của con dân đất Thần Kinh, tất cả ai có dính dáng chút xíu đến Huế là đương nhiên trở thành thân thuộc, là người trong nhà với nhau từ thời.... ông Bành Tổ !!! Đây có lẽ là một đặc điểm trong văn hóa ứng xử của riêng dân Huế, v́ tôi không thấy điều nầy ở người miền Nam hay miền Bắc. Chưa hề có một người Nam nào hỏi tôi: "Bộ anh là người Nam hả ?" !!! Tôi chỉ hay nghe nói "người Nam", "người Bắc", chứ h́nh như ít ai nói "người Trung". Người Nam thường không phân biệt miệt nào, c̣n người Bắc đôi lúc có xác định "người Hà Nội", "dân xứ Nghệ"..... Riêng "dân Huế" nhất định không cho ḿnh lẫn lộn vào cụm từ "người miền Trung", mà phải chỉ đích danh "Huế" mới chịu. Mà cũng phải thôi, có lẽ do ở khúc giữa nầy thường bị chia vụn ra như "người Đà Nẵng", "dân xứ Quảng", "gốc B́nh Định", "người Nha Trang", "dân Phan Thiết". v.v..., nên người Huế "buộc ḷng" phải dành riêng cho ḿnh một vương quốc "quư tộc".(?) Chứ chẳng phải các o Huế kênh kiệu đâu.... Mới đây có người bạn email cho tôi một truyện ngắn dí dỏm "Vợ chồng như khách khứa" của NTTD. Tựa truyện nầy phát xuất từ câu "Phu phụ tương kính như tân". Ở đây tôi không bàn đến nội dung truyện mà chỉ muốn nói đến chữ "tân" là "khách".
Tại sao vợ chồng lại phải đối xử với nhau như là khách. Đă là khách th́
khách sáo rồi. Đă là khách th́ c̣n ǵ là chân thật, c̣n ǵ là t́nh tứ
lăng mạn nữa. Đă làm khách với nhau th́ miệng mồm xởi lởi, rào trước đón
sau, tay bắt mặt mừng, nhưng không biết câu nào là thật, câu nào là giả.
Đă là khách th́ phải dè dặt xem lời nào là nói suông miệng, câu nào là
gài độ, khi nói bông đùa mà nghe ra như xiên xỏ !!! Đó là chưa nói đến cái kiểu khách khứa bây giờ. Vào một ngày đẹp trời nào đó, bỗng dưng sếp vi hành đến nhà nhân viên "làm khách" khiến chủ nhà mặt mày tái mét, ngồi căng tai nghe cả buổi cũng không hiểu nỗi sếp ḿnh muốn ṿi vĩnh cái ǵ để mà... liệu cơm gắp mắm. Hay là gặp lúc Tết nhất th́ thuộc hạ phải đến "làm khách" nhà ông chủ để chúc Tết, mà đă chúc th́ phải làm sao.... coi cho được th́ làm !!! Như thế làm khách đâu phải là dễ chịu. Ḿnh là khách của người ta hay người ta là khách của ḿnh th́ cũng chỉ là hai cách.... chết khác nhau thôi. Trong hoàn cảnh nầy tôi liên tưởng đến nghĩa khác của chữ "tân" là "cay", là cay đắng, cay nghiệt. Cho nên tôi muốn hiểu "tân" là "mới". Vợ chồng đối xử với nhau lúc nào cũng như lúc mới biết, mới quen, mới cưới. Dù qua thời gian, vẫn giữ ǵn lời ăn tiếng nói cho cẩn trọng, đúng lễ nghĩa, biết kềm chế, biết tôn trọng đừng làm tổn thương nhau, việc ǵ cũng đúng mực, không bất cập, không thái quá.v.v... Nếu hiểu như thế nầy th́ o Huế của tôi đúng là "tương kính như tân" rồi. Mỗi khi tôi hỏi o một chuyện ǵ hoặc làm giúp o một việc lặt vặt nào đó, th́ o luôn nhỏ nhẹ: "Dạ, em làm rồi ḿnh à ", "Dạ, cám ơn ḿnh".... Những chi tiết như vậy xem ra cũng là vặt vănh thôi, vă lại lâu dần tôi quen rồi nên có khi không "thấy" nữa. Nhưng hễ ra ngoài nghe vợ chồng người ta ăn nói với nhau nhát gừng, không đầu không đuôi, th́ tôi lại nhớ ra o Huế khác xa cái kiểu ngang phè đó. Hỏi như vậy th́ làm sao mà tôi không mê o cho được !!!
Thập niên 60 là khoảng thời gian nhiều "sóng gió" trong đời tôi. Những
năm đầu là ngẩn ngơ trước cô giáo Huế ở trung học, những năm cuối là mê
mẩn với o Huế ở đại học. C̣n những năm lơ lửng giữa chừng th́ bận.... mơ
mộng đến các người đẹp trong phim "xi nê". Khi lớn hơn một chút th́ trong bóp của tôi đă có ảnh của Sylvie Vartan, cô nàng hát bài "La plus bell pour aller danser" trong phim "Cherchez l'idole" (1964), lúc đó đang chiếu tại rạp Casino Dakao gần cầu Bông. C̣n ca khúc vượt thời gian "The house of the rising sun" được ban nhạc The Animals tŕnh diễn trong phim "Pop Gear"(1965), đă gợi cảm hứng cho tôi nuôi mộng trở thành tay trống chuyên nghiệp, nhưng chỉ măi đến những năm gần đây tôi mới được cầm đũa chơi trên dàn "Tama" trong một thời gian ngắn. Nhưng từ khi ra đi dạy, tôi không c̣n cái thú xem phim nữa, kể cả sau nầy khi có thể xem phim online tại nhà. Cho nên những cái tên mới c̣n nhớ được ngày càng hiếm dần, như Julia Roberts (Pretty Woman, 1990), Sandra Bullock (Speed, 1994), hay Natalie Portman (The Professional, 1994)..... C̣n o Huế của tôi th́ rất mê xem phim, nhất là phim bộ nhiều tập. Có lúc tôi thấy o cắm cúi rà t́m phim trên web, tôi hỏi, th́ o nói: "Ḿnh ơi, hết phim cho em coi rồi". Th́ ra mấy hăng phim đó quay.... không kịp cho o coi. V́ mê phim như vậy nên chẳng những o không lạ ǵ các khuôn mặt Chương Tử Di, Phạm Băng Băng, hay Choi Ji Woo, Kim Hye Soo.... mà đôi khi c̣n nhập tâm cả lời thoại lồng tiếng trong phim nữa. Những lúc đó, o thỏ thẻ vào tai tôi:
- "Ḿnh à,....... Huynh có thích muội không ?" Nghe đến đây tôi bỗng bủn rủn tay chân. Nếu sơ sẩy th́ "bể dĩa" như chơi. Thế nên nói chuyện với o phải thật cẩn thận, phải biết câu nào nên trả lời ra sao, chứ mà cứ vô tư th́ có ngày sẽ dính chấu với hoạt cảnh "trắng đêm không ngủ". Lúc đang diễn cái cảnh thỏ thẻ vào tai nầy, tốt nhất là phải nhớ câu "tương kính như.... khách khứa" mới an toàn. Nói thiệt th́ o Huế của tôi cũng có uy lắm đấy, đừng tưởng là o hiền. Đôi lúc vui miệng tôi hỏi o: "Vậy chớ kho rèn ngoài nớ nó rèn cái giống ǵ vậy ?", th́ o không trả lời mà trừng mắt nh́n tôi !!!
Đến đây, dám có người cho là tôi sinh ra ở gần "kho đạn" Long B́nh lắm.
Làm ǵ có chuyện đó. Không tin th́ cứ.... đi hỏi o Huế coi.
|
Tấm ảnh giống đến 99,5%, khi tôi gởi tấm ảnh nầy cho cô bạn của o xem,
th́ cô bạn cũng kêu lên: "Tấm h́nh nầy chụp hồi nào vậy?". Sau đó tôi
xem kỹ lại th́ thấy có một chi tiết làm tôi ngờ ngợ là không có... bảng
số xe và cái giỏ phía trước.