Hoàng Tá Thích

 

Cái c̣n để lại

 

 


         
Thi hào Bạch Cư Dị, một hôm gặp Thiền sư Ô Sào, hỏi Thiền sư thế nào là đại ư căn bản của Phật Pháp. Thiền sư trả lời:” Không làm điều ác, cố gắng làm điều thiện, đó là điều Phật dạy”. Bạch Cư Dị nói:” Điều đó, trẻ con lên ba nói cũng được”. Thiền sư trả lời:” Đúng là con nít lên ba nói cũng được, nhưng ông già sáu mươi tuổi chưa chắc đă làm được.”

Nói được là một chuyện, làm được là một chuyện khác.

Có lần, nhân một cuộc gặp gỡ nhiều người quen biết, trong lúc trà dư tửu hậu về "chuyện đời", tôi nghe một cô gái nói một câu làm tôi không ngừng suy nghĩ. Cô ta nói:" Bây giờ em mới thấy khi nằm xuống, chẳng có ai mang theo được cái ǵ cả. Trái lại, những cái ḿnh đă cho người khác, th́ lại vẫn c̣n".

Câu nói nầy thực ra xưa cũ lắm rồi, đă nhiều người biết, đă nghe và có thể đă từng nói, nhưng không biết có bao nhiêu người làm được cái điều đơn giản đó khi đang có của cải, nghĩa là không coi trọng vật chất để có thể cho người khác một cách dễ dàng, và đồng thời nghĩ rằng bây giờ cho đi, nhưng khi ḿnh chết đi cái đó vẫn c̣n đó...C̣n đây là c̣n trong ư nghĩa của cái gọi là không mất đi. Không phải c̣n cái ḿnh cho, nhưng c̣n được người ta nhắc đến cái ḿnh đă cho v́ cái ḿnh cho đă giúp đỡ được cho họ. Cho có nghĩa là san sẻ cái ḿnh có nhiều mà người khác đang cần. Cho đây không hẳn có nghĩa là việc làm từ thiện, mà cho v́ tinh thần không tham luyến của cải vật chất, là thấy được mọi vật đều là vô thường, không có ǵ tồn tại vĩnh viễn cả.

Sở dĩ câu nói đó làm tôi suy nghĩ, v́ nó được thốt ra từ miệng của một cô gái c̣n trẻ, đang sống một cuộc sống đầy đủ, sung sướng, không hiểu sao cô ta lại có những suy nghĩ già dặn, mà mới nghe qua tưởng như có phần hơi tiêu cực như thế. Vua A Lịch Sơn Đại Đế ngày xưa, khi sắp chết mới ngộ được hai chữ vô thường v́ hàng trăm bác sĩ tài giỏi dưới trướng chẳng ai có thể cứu ông thoát chết, vàng bạc chẳng có ích ǵ và khi chết đi th́ chỉ c̣n hai bàn tay trắng. Có điều không biết khi c̣n oai quyền, sống trên nhung lụa, ông có nghĩ ra điều đó không hay là chỉ khi thấy ḿnh sắp chết mới ngộ được. Khác với Bill Gates, khi đang c̣n tiền rừng bạc biển, đă ngộ được chân lư, thấy nếu chết trên đống tiền của ḿnh là một điều ngu xuẩn, nên hai vợ chồng đă đem hết những ǵ ḿnh có để giúp đỡ cho nhân loại một cách "không biên giới".

Người ta có thể ngộ ra một điều là cái ǵ ḿnh cho người khác vẫn sẽ c̣n măi sau khi ḿnh chết, không chỉ của cải mà c̣n tài năng công sức của ḿnh đă tạo ra những sản phẩm để phục vụ nhân loại, nhưng thực ra sau khi chết rồi th́ chẳng ai c̣n biết ǵ nữa, nên khi c̣n sống mà nghĩ được như thế mới đúng là đă ngộ vậy. Anh hùng hy sinh thân xác nơi sa trường để bảo vệ tổ quốc và tên tuổi sẽ được lưu danh sử sách. Dĩ nhiên là khi họ xông pha nơi lửa đạn, đối diện với cái chết, chẳng ai nghĩ đến chuyện sẽ được lưu danh sử sách cả, nhưng đất nước phải biết ơn, tuyên dương công trạng là chuyện hiển nhiên. Có điều được sử sách lưu danh, hay ngay cả được tạc những pho tượng để khắc ghi công trạng đối với đất nước, dần dần cũng chỉ là những cái để trang trí thành phố cho đẹp mắt chứ chưa chắc có thể c̣n nằm măi trong tâm trí những người mang ơn họ. Steve Jobs đến bây giờ vẫn c̣n được nhắc tên mỗi lần người ta cầm trên tay cái I phone hay những sản phảm trái táo, chỉ v́ những sản phẩm của ông để lại vẫn đang c̣n thời kỳ sung măn, chứ nếu một thời gian sau, có những sản phẩm khác ra đời hiện đại hơn th́ cái tên Steve Jobs rồi cũng sẽ đi vào quên lăng mà thôi.

Ngày 5 tháng 3 vừa qua, người khai sinh Email của mạng internet, Ray Tomlinson, đă qua đời. Hiện nay, hàng tỷ người khắp nơi trên thế giới đang dùng email như một nhu cầu không thể thiếu được, nhưng thử hỏi có mấy ai biết đến cái tên Ray Tomlinson kia đâu.

Nói cho cùng, những người tạo ra những sản phẩm để hữu dụng cho đời sau thụ hưởng, thực ra chẳng có ai nghĩ rằng "để người đời sau nhớ đến ḿnh" sau khi chết cả. Họ làm ra sản phẩm v́ bản thân họ, nhưng khi chết đi vẫn được người đời nhắc đến. Những người nh́n thấy điều đó, và nghĩ ra được chân lư "cái cho người khác" chính là cái c̣n lại sau khi ḿnh chết là những người có cái tâm nhân ái hoặc cái tuệ sáng suốt, v́ một khi đă chết đi th́ chẳng c̣n biết ǵ nữa cả. Nhưng chỉ nói thế thôi, mấy ai dù đă ngộ được chân lư đó th́ lại có thể xem nhẹ của cải của ḿnh để đem phân phát cho kẻ khác?

Làm một điều tốt th́ thế nào cũng nhận được một quả tốt, và ngược lại. Đó là chân lư của luật nhân quả. Câu chuyện Phùng Huyên đi đ̣i nợ cho Mạnh Thường Quân là một điển h́nh, không phải đợi đến sau khi chết, mà trong khi c̣n sống vẫn nhận được cái ḿnh đă cho đi.

Mạnh thường Quân là một nhân sĩ thời Chiến quốc bên Trung Hoa, vừa có tài vừa hào phóng được vua Tề trọng dụng và làm đến chức Tướng quốc, rất giàu có. Ông ta nuôi trong nhà hàng ngàn môn khách. Và cũng v́ nuôi rất nhiều môn khách, nên ông cũng cần tiền bạc nên đă cho vay, lấy lời để chi dụng. Đất Tiết Thành là nơi Mạnh Thường Quân được phong, con nợ của ông rất nhiều. Có một hôm Mạnh Thường Quân sai một người tâm phúc là Phùng Huyên qua Tiết Thành để đ̣i nợ, nhưng gặp lúc dân làng nầy đang gặp hoàn cảnh khó khăn, không thu hoạch ǵ được nên không có tiền trả nợ. Phùng Huyên bèn xoá hết số nợ của Mạnh Thường Quân. Khi về, được chủ hỏi, Phùng Huyện bảo là lấy hết tiền mua hai chữ "Nhân nghĩa" cho ngài rồi. Mạnh Thường Quân nghe xong chỉ mỉm cười chẳng trách Phùng Huyên một câu nào. Một thời gian sau, Mạnh Thường Quân bị thất sủng phải rời khỏi kinh thành. Môn khách bỏ đi hết, v́ chẳng ai c̣n muốn lưu luyến với người đă mất hết quyền hành. Phùng Huyên bèn đưa Mạnh Thường Quân đến Tiết Thành tạm lánh. Dân chúng trong làng nghe tin đă ra khỏi làng mấy chục dặm để đón rước ân nhân. Lúc đó, Mạnh Thường Quân mới thấy của cải ḿnh cho đi chẳng mất đi đâu mà lại c̣n nhận được cái quả báu ngay trước mắt.

Làm một điều thiện mà không nghĩ đến phước đức, chỉ do cái tâm ḿnh th́ đúng là thiện tâm. Dù không cần nghĩ đến phước đức khi cho, nhưng thế nào rồi cũng sẽ nhận lại được phước báu trả lại. Đó là căn bản của luật nhân quả. Ít nhất là khi ngộ được điều đó, người ta sẽ không c̣n tham quư vật chất và khi giúp được người khác sẽ thấy ḷng được an lạc, đó cũng chính là phước báu. Chỉ thương yêu mà không ghét bỏ hận thù người khác th́ bằng chứng trước mắt là trong phút lâm chung, sẽ thấy ḿnh được ra đi một cách thanh thản, nhẹ nhàng.

Một khi đă hiểu được chân lư của nhân quả, th́ dù không làm được điều thiện, cũng sẽ tránh làm điều ác, tốt cho ḿnh và cả cho người. Chân lư đó, Đức Phật không những đă khai thị cho đệ tử lúc Ngài c̣n tại thế mà măi măi sau khi nhập diệt, vẫn là một chân lư giải thoát cho chúng sanh đến bây giờ. Chân lư của Đức Phật để lại cho đời sau không phải là của cải vật chất, cũng không phải là một sản phẩm thời đại,mà chỉ là một con đường, nên phải tu tập mới có thể t́m thấy được.

 

Hoàng Tá Thích

(2016)

 


 

Trang Hoàng Tá Thích

 

art2all.net