|
CÂY NHANG CHẲNG ĐỦ ẤM TRANG THỜ thương quư tặng tất thảy những người MẸ
Hôm nay ngày đầu năm, thứ hai đầu tuần ḿnh cũng đi làm như thiên hạ. Ra về tuyết mỏng, nhẹ rơi, câm nín. Đường tới métro trơn trợt, gió đuổi sau lưng, tự dưng buốt lạnh: Ḿnh đang lần hồi già yếu đi, có phải? Lực vơi, dầu cạn, ngọn lửa yếu. Đèn dần lu mờ soi chẳng tỏ, ái ngại nh́n ra phận ḿnh chẳng làm nên công trạng ǵ suốt tháng năm dài đầu tắt mặt tối. Sáng đi chiều về, an tâm v́ có việc làm, chỉ rứa thôi. Không đ̣i hỏi, vui được ngày mô hay ngày nớ. Và ngày, ôi thôi, trôi rất mau. Hết xuân tới hè, qua thu lại gặp đông. Bữa ni lạnh dữ, xứ này chưa tới xuân, mùa màng xa nửa ṿng trái đất kỳ khôi trái khuấy!
Trời lạnh, ḿnh ghé chợ mua cá về kho với thịt ba chỉ, ớt trái cùng thơm cắt lát mỏng; vô internet họ bày sao th́ nghe vậy, tùy miệng lưỡi mà gia giảm muối tiêu đường nước mắm. Chuyện ăn, ḿnh chẳng nhiêu khê cầu kỳ, ḿnh thích ăn cá v́ t́nh cờ đọc thấy ở đâu đó câu nói cảm động, chân t́nh, và mộc mạc: “Cơm với cá như mạ với con”. Bao giờ cũng vậy, trước khi ăn, ḿnh ra trang thờ thắp cho đấng sinh thành một cây nhang. Chỉ một, không ba cây v́ ngại khói dâng rồi đánh thức c̣i báo động đề pḥng hỏa hoạn. Nó thức, nó ré kêu thảng thốt, nghe mệt tai, nghe hồi hộp, mất sướng! Dĩ nhiên trên miếng gỗ ḿnh mua từ cửa hàng Ikea về tự đóng lấy có đặt để khuôn ảnh trắng đen người ḿnh thờ phượng hoài tưởng. Hôm nay mồng Một, ḿnh nói cho ḿnh nghe, rồi tự nhiên đâm nhớ tứ tung, quàng xiên về ngày tháng cũ.
Mạ ḿnh thời trẻ ngó đẹp gái, chẳng biết trai làng có anh mô xao xuyến? Không nghe anh chị ḿnh kể duyên do đâu thành h́nh một mối t́nh và rồi người lấy Ba ḿnh làm chồng, để sau này chăm chỉ đẻ lai rai những mười đứa con. Trong “đội tuyển” của ông bà, ḿnh khoác áo số 10 mà lại vào vai hậu vệ. (Một đội bóng đá, số 10 bao sân trên, thường là vua phá lưới). Ḿnh là nâm-bờ ten, cú rặn cuối cùng, để mạ giă từ ngao ngán kiếp bầu b́ sinh nở. Đẻ ḿnh, nghe nói mạ không hao tổn sinh lực cho lắm, như thể ra đồng ẻ một bại, khỏe re. Cục thịt đỏ hỏn đặt lên bàn cân, kim độ lượng chỉ ngang lằn vạch 4 kí 200 gr. Bệnh viện nhỏ xớn xác, y tá nổi hứng bồng ḿnh chạy đi khoe tứng lừng lựng: Ngó ń, ngó thằng cu con mụ tra ń. Ư nói già như rứa rồi mà đẻ thằng qúy tử bồng bắt trẹo tay, chưa kể cái khoảng nhan sắc: Ngó ń, cái mặt chộ dễ ghét chưa!
Người quê ḿnh có cái dở mà cũng có cái dễ thương. Nói dễ ghét là do sợ vào điều ǵ đó, nói trại đi kẻo ai đó quở. V́ thế, tuy là bây-bi mà ḿnh đă lộ ra cái vấn nạn dễ thương rất mực. (Chủ quan cũng có cái “dễ ghét” của chủ quan. Hihi). Chữ hoa cũng thế, kiêng cử nên đẻ ra chữ huê. Xứ Huê-kỳ. Một vài bông huê… Tên mạ ḿnh là một loài huê hiếm, tựa như hoa Trang, màu trắng và thường nở rộ từng cụm lớn. Ḿnh không muốn nói tên người ra, quen rồi, như thuở học tṛ luôn dấu kín tên cha mẹ bởi sợ bọn bạn nhất qủy nh́ ma sẽ kêu đích danh khi đứng ngoài ngơ réo gọi đi học. Chắc bạn cũng từng gặp vấn nạn như vậy, để người trong nhà nghe được rồi quở mắng: Học tṛ học bè chi mà mất dạy rứa bây! Thiệt ba de… Giống hoa, thân thể mạ luôn sản sinh ra mùi quyến rũ. Ḿnh đeo bà không sợ chúng bạn cười, lớn đầu rồi mà tối ngủ phải tḥ tay sờ bụ mạ mới an giấc. Ba ḿnh đánh không nương tay do bởi cái tật xấu ấy. Đánh và chửi: Đồ con hư tại mạ! Ḿnh nghĩ, quả nhiên ḿnh có lỗi với ông, đeo mạ như rứa th́ ba ḿnh không có cơ hội để dụ khị mạ ḿnh làm chuyện tối lửa tắt đèn. Giáo dục có khi phát sinh từ ḷng ghen tuông. Mạ thằng Yên cưng thằng Út quá làm tao chẳng được xơ múi ǵ! Thôi đi tiá, bộ tiá hổng sợ tui có thêm đứa em sao tiá? Tiá nơ-pa nhưng má ngán sinh con th́ nên để cho bả nghỉ hưu chớ. Bệnh viện kêu là mụ tra th́ phải nên hiểu là rơi vào hạng tuổi đó, người thông thường chả c̣n tơ vương ham muốn chuyện mần ăn. Xem ra để cho thằng út sờ bầu sữa mẹ e dễ chịu hơn là hứng đỡ cái thân xác nặng nhọc của ba thằng Yên. Yên là tên gọi nựng nịu đứa con đầu của hai người. Ḿnh sinh sau đẻ muộn nên chả biết mặt ngang mặt dọc của tay “đầu sỏ” kia. Ổng bỏ nhà đi làm cách mạng từ đời tám hoảnh cơ. Mạ ḿnh quay quắt thương nhớ. Gạt lệ đôi ba phen để âm thầm t́m cách đi thăm đứa trai trưởng. Nghe nói mạ ḿnh thu vén việc nhà, cực khổ lặn lội ra tuốt ngoài Vinh, han hỏi bới xách cho kẻ bỏ nhà ăn bờ ngủ bụi ấy, chẳng biết phút giây đoàn tụ ngắn ngủi kia có làm cho bà nguôi ngoai phần nào? Có nghe được lời hứa hẹn ǵ không? Ḿnh ghét thảy những đứa nổi loạn ưa đi làm cách mạng, bởi ít ra, trước mắt, cái đứa ấy vô t́nh hành hạ xác thân mạ ḿnh quá lắm. Anh bất hiếu cũng chừng mực nào đó thôi, sao không lo ở cạnh người để phụng dưỡng mà dâng hết tuổi xanh cho một bọn người cuồng tín với những học thuyết xa lạ? Từ đó về sau nhà ḿnh đoạn tuyệt hẳn với đứa con “rơi” kia. Tựa như anh bị thẻ đỏ, truất quyền thi đấu, kéo áo che mặt hổ ngươi buộc phải rời khỏi sân cỏ. Đội tuyển thưa người dần nhưng điều đó chẳng khiến ba mạ ḿnh đỡ chật vật một mảy may. Trong sổ gia đ́nh ghi, ba ḿnh: công chức, mạ: nội trợ và một dọc con cái bên dưới toàn là học sinh. Ngần ấy miệng ăn nương nhờ vô hai chữ công chức, mà công chức hạng trung một đời trong sạch. Đói cho sạch rách cho thơm. Giấy rách phải giữ lấy lề. Đại loại thế, là thứ phương ngữ mà ba ḿnh ưa nói. Thanh bần, đạm bạc, hơi bị nghèo là hoàn cảnh sống của gia đ́nh ḿnh thời ấy. Ḿnh nhỏ nhít, lại ham chơi nên chẳng lưu giữ những đắng cay thuở nọ, chơi không sợ mưa rơi. Hết thả diều th́ đá banh, cầm sào hái trộm trái cây vườn kẻ khác, cầm que có bôi keo để bắt ve, moi lỗ đổ nước để bắt dế, suốt ngày chạy rông ngoài đường để chiều về mạ quở: Úi chào, cái đầu hôi cứt trâu, mồ hôi mồ kê rít ch́n chịt như hủ mật, có ra giếng tắm lia tắm lịa không th́ nói. Ăn ở kiểu mất vệ sinh như ri đây đố họa tối ni tao cho nằm chung.
Dĩ nhiên là ḿnh trần như nhộng sau đó, đứng bên giếng cho mạ ḿnh xối từng gàu nước ngộp thở. Mạ ḱ cọ, mạ giứt đất, mạ bôi xà pḥng 72 phần dầu. Răng con cu hắn sưng ri? Con không biết, chắc bị kiến cắn mạ nờ. Con đừng ngẳng nghịch đái trước am miếu mà bị thánh thần khiển trách. Với ḿnh, mạ có cả vạn điều răn, mạ chuyên cần nói tới điều hay lẽ phải. Và ḿnh thuở nọ giống cái gàu bị thủng, hứng chẳng đầy những lời vàng ngọc kia. Dạ dạ cho có lệ rồi sáng mai ḷng vẫn hồn nhiên theo chúng bạn bổn cũ soạn lại. Rứa đó, nhỏ nhít mà, làm sao tránh đi trên con đường “thơ mộng” ấy? Nhưng t́nh ngay th́ ḿnh không hề là đứa phá làng phá xóm, ḿnh ngon cơm hơn mấy đứa khác. Chúng hả? Đi ăn cắp hương hoa quả phật trên bàn thờ người ta bày cúng ngoài trời, đi ŕnh mấy o mấy chị tắm sông tắm giếng, chúng hoang dàng trời và chúng “sáng mắt”. Mi c̣n con nít ranh, tụi nó nhận xét về ḿnh như rứa đó. Mi nỏ biết ŕnh bụi môn mà ḍm Nguyệt Nga đi ẻ chùng ẻ vụng. Ui chào, cơ thể đàn bà con gái hắn lạ lùng lắm thê, nói không ngạ. Chỗ ni th́ lồi ra, chỗ nớ th́ có tóc, nơi nọ th́… nơi kia th́… Chúng sa đà tả t́nh tả cảnh mặc dù đứa nào đứa nấy đều bị ăn hột vịt môn luận văn. Ai đời cô ra đầu đề: “Em hăy tả người mà em yêu thương nhất trong nhà” th́ có đứa viết như ri: Trời ơi, ngó xuống mà coi, một ḷng hy sinh không chịu ngủ để canh chừng ăn trộm, một dạ trung thành không phản bội, đeo cứng bên chưn cẳng lại c̣n vẫy đuôi lè lưỡi liếm. Em thương con Vện nhà em không bút mực mô noái hết.
Tuy không đứng đầu môn luận văn nhưng bài tập của ḿnh cũng được cô đọc cho cả lớp nghe. Cô nói, đây là một trong năm bài mà cô ưng ư, bởi khi nói về mẹ ḿnh các em này đă biểu lộ cái thành thực dù vụng về. Công sinh thành dưỡng dục th́ ngay cả cô cũng không đủ sức để viết hết ra giấy và cô thấy chúng ta chỉ cần ḷng thành là đủ. Ḷng thành cũng khiến người ta cảm động. Bài luận ấy ḿnh viết khá dài, ḿnh nói về một đêm mưa và ḿnh ấm áp vô hạn khi có mạ ḿnh ngủ sát bên lưng, chẳng có ǵ an toàn hơn khi ḿnh ư thức đó là nơi nương tựa có một không hai; ḿnh nói khi yêu thương ḿnh chẳng đề ra một điều kiện nào cả, sai đi mua thuốc Cẩm lệ ngoài phố là ḿnh cầm tiền chạy u đi ngay. Và ḿnh kết luận, có lẽ suốt cả cuộc đời, điều ḿnh ao ước là mạ ḿnh măi khỏe mạnh, măi an vui để sống lâu, nh́n nhận ra thằng con út của bà đă trưởng thành qua bao gian khó.
Mạ ḿnh gặp bạo bệnh, anh chị ḿnh đem người vào Sài-g̣n để điều trị nhưng các bác sĩ trong bệnh viện nổi tiếng ấy bó tay. Bà hấp hối, tay chân lạnh ngắt, khi mang bà về lại Đà-nẵng mạ ḿnh mới thật sự ra đi. Anh chị ḿnh giải thích: Mạ dùng tàn hơi để mong nh́n thấy em lần cuối. Xin cho ḿnh được cải lương ở đây, bao nhiêu lạc thú và mộng tưởng về cuộc đời của ḿnh đều sụp đổ ở phút giây oan nghiệt ấy. Ḿnh sẽ phải gắng gượng bước đi trên con đường hoàn toàn chẳng có ánh mặt trời. Ḿnh ngồi bên quan tài câm lặng trong ba đêm, ḿnh cắt giấy thành h́nh hoa sen và dán thành quả vụng về kia quanh áo quan sơn đỏ. Ḿnh nói với người nằm xa hơn một đâu lưng: Con đang là kẻ mù, con tuyệt đối không nh́n ra một lối đi khi ngày mai người ta chôn mạ xuống ba tấc đất.
Ḿnh từng nói ở đâu đó, trong một cuộc phỏng vấn đă lâu, rằng ḿnh luôn quư chuộng các vị phụ nữ, nghiệm lại, có thể do bởi trong tâm ḿnh luôn tỏa sáng h́nh ảnh mạ ḿnh. Hồi xưa bà là người ưa thích đọc sách truyện, điều ấy vô t́nh bà cấy vào người ḿnh ḷng yêu văn chương. Ḿnh viết văn và tiếc thay mạ ḿnh chẳng thể đọc được những thứ nhăng cuội này. Mạ ơi, ngoại trừ bài luận thuở đầu đời, con chưa hề một lần ngợi ca tấm ḷng mạ dành cho con. Con đúng là đứa tệ hại, hệt như khi người ta chê bai ai, họ có sẵn câu: Đồ nâm-bơ-ten!
Ḿnh muôn đời là số 10, chẳng thể le lói 1, 2. Xin được ngụy biện lần cuối: Viết về một người Mẹ, ḿnh biết dùng những từ ǵ để chuyên chở cho vừa đủ? Người xưa dặn ḍ: “Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”. Họ ví von, đó là chuối, như mật, tợ đường miá lau… Liệu chúng ta có nguôi ngoai với thứ h́nh ảnh nghèo nàn kia không? Hơn một lần họ đă bất lực, và ḿnh cũng đă bất hiếu. “Mẹ ơi xin đánh con đau, để con hiểu thấu vết thương dại khờ”.
Mồng một, mồng hai, mồng ba. Mấy ngày tết lưu lạc ḿnh chỉ ăn cơm với cá. Không mứt món, không bánh chưng bánh tét, chẳng “cầu dừa đủ xoài”. Không pháo nổ (đă đành) chẳng ĺ-x́ (chuyện tất yếu). Không rượu nồng (đau gan, ăn tục nói phét). Không nh́n thấy “chỗ ni lồi ra, chỗ nớ có tóc”. Trời lạnh căm, ḿnh co ro ngồi gơ chữ và chữ th́ quá đỗi thanh bần. Các bạn thân mến, ngày đầu xuân, hăy vị t́nh nếu ḿnh nói điều không vui. Xin cho ḿnh sống lại chút hương vị ngày cũ, dẫu mỗi một hồi tưởng là mỗi một đớn đau. “Tết nhất làm chi, ai bày?” Ḿnh ra bếp, chuẩn bị ăn “cơm với cá như mạ với con”. Rứa thôi. Đ̣i chi hơn?!
Hồ Đ́nh Nghiêm
|
