hồ đình nghiêm

Ở BÊN NI

Sao anh không về chơi thôn Vĩ? Hàn Mặc Tử mở đầu bài thơ bằng một dấu hỏi. Câu tiếp theo: Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên. Nhìn ngắm mà chẳng đưa ra một nhắc nhở: Lâu quá rồi bộ hổng nhớ gì sao. Đi chi mà đi đoản hậu, tui ngồi đếm lịch đã bộn tháng ngày nơi a tề, mệt lắm a lẫn!

Lâu rồi mình không ghé thăm chị K. Một thứ thôn Vĩ tưởng tượng. Mình mãi “gió theo lối gió, mây đường mây” Mình ngồi bên con nước buồn thiu nỏ có hoa bắp lay. Đập Đá và Cồn Hến nhìn không ra, tình mình ai biết chẳng mặn mà. Trẽn! Có người nói: “Nếu như chẳng có dòng Hương, câu thơ xứ Huế giữa đường đánh rơi”. Ui, nói chi thơ, kẻ sang sông thường phải chịu rơi rụng lắm thứ ngặt nghèo hơn, chìm lĩm, mất tăm, vô tung tích. Lên bờ, đưa mạng không, say sóng, lảo đảo cơ hồ vừa nhậu “3 say vẫn chưa chai”. “Sông Hương lắm chuyến đò ngang, chờ em chị nhé đừng sang một mình”. Em mà nhằm nhò gì, sao em cả gan cạo sửa thơ văn? Cái việc sang sông nọ chỉ Anh mới đủ sức mơ mộng đi cùng, thoạt kỳ thuỷ anh hớn hở và hậu vận anh hát buồn xo: Tôi đưa em sang ngang bằng xe hoa thay con đò… Rồi anh đặt dấu hỏi với chữ nếu thậm hoành tráng. Nếu ngày xưa mình đừng về thôn Vỹ, mình vô chơi trong nội thành, e cớ sự có khác đi, phải rứa không? Cuộc đời mà thiếu vắng chữ “nếu” thì có khác gì tô bún bò mà chẳng có ớt cay. Nhạt hẳn hương mùi toé khói, đổ mồ hôi sôi nước mắt mới đích thị con dân xứ Huế đó nạ. Noái không ngạ!

Mình sang sông, chậm lụt, đúng với thành ngữ “ăn cỗ đi trước lội nước theo sau”. Nhớ ngày ấy, anh Võ Công Liêm ở Calgary dùng điện thoại viễn liên để noái vô lỗ tai: Tui xin được số của ôn, mền là người Huế trước lạ sau quen, tui sắp ra tập thơ, viết cho tui cái bạt, nhắm có ổn không? Có chi mô mà không ổn hè, bèn cả gan nhận lời dù rằng cái anh người Huế kia “áo ai trắng quá nhìn không ra”, dù rằng chưa hề đọc thấy thi ca của “Huế mền”. Nôm na nỏ có hân hạnh để diện kiến dung nhan hòng trông mặt mà bắt hình dong. Nghe xổ giọng Huế là đã ba phần váng vất lung lay cảm tình. Câu chuyện cứ thế mà đưa đẩy, xuôi chèo mát mái. Rồi đùng cái anh cho biết một địa chỉ, rồi đoàng một phát mình tới gõ cửa căn nhà ảo của chị K.

Không chơi trò điện thoại rù rì, có nghĩa là chẳng nghe ngữ điệu bên kia sóng truyền nhạt phai mấy phần vị ngọt sông Hương. Chỉ viết email, thường rất ngắn, ngắn như khúc sông để đò chở kịp một con trăng đúng với hẹn thề. “Chị đọc N. đã từ lâu. Nói lạ cũng được mà quen cũng xong. Văn của N. đúng là của riêng N. Siêng góp mặt với A2A cho vui nhé. K.”
Và như thế, hiểu ở nghĩa hẹp nhất mình đã về chơi thôn Vĩ, dẫu muộn màng.

Lần sang sông ở vào thế kỷ trước, mình lơ ngơ đi vào một hiệu sách của người đồng hương, đứng săm soi cả giờ chỉ lựa mua được vỏn vẹn một cuốn: “Món Ăn Nấu Lối Huế”, tác giả là Hoàng Thị Kim-Cúc. Nhà sách Khai Trí, 62 Lê Lợi Sài Gòn xuất bản ngày 27/8/1970. Sách dày 342 trang. Và dĩ nhiên phải thanh toán bằng Gia kim: $ 9.80 thời giá năm 1980. Cô Kim Cúc có dạy môn nữ công gia chánh ở trường trung học Đồng Khánh và nghe nói các “em” rất thương cô. Bao quanh cô là những thêu dệt “đường kim mũi chỉ” về địa danh Vỹ Dạ và khuất lấp sau tấm nhiễu đoạn là mối tình khúc mắc cùng nhà thơ Hàn Mặc Tử. Mình không học ở trường Đồng Khánh (vì vụng tu) cũng không là láng giềng Quốc Học (hữu nghị môi hở răng lạnh). Mình học ở nơi nghe vua chúa hơn: Quốc Tử Giám (Hàm Nghi, có anh tiểu học Trần Quốc Toản đứng gần). Là con trai (mụ bà bắt lộn) nhưng ai cấm nó lựa mua cuốn sách dạy nấu ăn? Cô Kim Cúc mà ra sách dạy cách thêu thùa e mình cũng tậu nốt cho đủ đầy Công Dung Ngôn Hạnh. Mình đồ rằng khi chạy qua tới bên ni, đàn ông con trai tuồng như ai nấy đều “ba đảm đang” cả. Anh nào có máu khôi hài thì điền vào ô nghề nghiệp: Nội trợ. Có máu giễu thì ngôn: Dạ thưa em làm ô-xin.

Mua sách về nghiền ngẫm, ốt dột để thưa thốt: Đó là thứ bí kíp võ công thậm khó khổ luyện. Rắc rối, nhiêu khê, lắm công đoạn và cay nghiệt hơn cả, ở bên này sông thắp đuốc tìm không ra những nguyên vật liệu dường như chỉ mọc lên ở… thôn Vỹ. Bù trất. Ngồi trên giếng mà khát nước! Ngay cả con tôm, miếng thịt heo ở chốn này nó… làm sao ấy. Nó lạnh tanh, nó ơ hờ. Không trêu ngươi, đã thèm, ngó bắt chán!

Cho hay khi lỡ lậm tinh thần địa phương thì người ta dễ chín bỏ làm mười. Động dao động thớt một hồi, cà khịa thần hoả bắt tay ông Táo xong, hạ lửa riu riu đậy nắp lại rồi xoa hai tay: Kệ, ăn cho đỡ nhớ, chỉ rứa thôi. Quân tử ăn không cần no, đừng mắng quân tử: Thực bất tri kỳ vị! Ăn xong, không kịp xỉa răng, nhỏ nhẹ thưa rằng: Dạ thưa cô tài nghệ em chỉ có chừng đó hoả hầu, cô nên khích lệ em: Trò rứa là đã giỏi, may chưa bị xôi hỏng bỏng không, khét khê đáy nồi cục vắt thành hòn, nhão nhét sượng sần nhất nghệ tinh mà chẳng nhất thân vinh.

Mình dài dòng chuyện này để nhằm bắt quàng qua chuyện viết lách: Cũng một áng văn một bài viết, có người khen hay kẻ chê dở. Lập luận: Bá tánh bá bao tử, mỗi người giữ riêng cho mồm miệng mình một khẩu vị. Sẽ đáng đặt dấu hỏi chừng nào trông thấy một ông Việt kiều lặn lội đường xa về thăm nhà để sớm tối đi ăn Pizza, gà Kentucky, Hamburger, khoai tây chiên mí lị Hot dog. Thiệt dại ngỗ! Bánh khoái mô, cơm hến mô, bánh cuốn thịt nướng mô, bèo nậm bột lọc mô… Răng không ngồi bệt xuống mà xơi, mà đớp, mà dộng cho tức cành hông, cho bỏ những ngày cơ cực! Thiệt chán cái mớ đời! Xa quê hương mà chẳng nhớ mẹ hiền gì sất!

Nhà chị K. thường không khoá cổng, mình từng đột nhập đôi phen. Chị sẽ rộng lòng chứa chấp cái thằng ưa đi bụi đời thầm lặng ghé trốn gió mưa. Hắn sẽ về, không bữa tê thì bữa nhiếp. Chó có chồm ra sủa thì chị sẽ trấn an: Không có răng mô mà sợ! Hoặc: Ngó lởm chởm hai hàm nhọn hoắc nhưng hắn không cắn mô. “Người về có nhớ ta chăng? Ta về ta nhớ hàm răng mình cười”. Lạy Chúa, thơ ấy nghe cũng hơi lạ nhỉ! Lom lom dòm đối tượng mà chỉ tâm đắc có mỗi một hàm răng nơi dung mạo hoa nhường nguyệt thẹn kia. Chị Hằng nghe thơ ấy e trốn sau đám mây đen dầy nặng cũng vừa. Thua xa đối thoại của hai kẻ phàm phu tục tử: - Khi được ngồi đối diện với một cô trẻ đẹp, cái gì nơi người cô ấy khiến anh chú ý nhất? - Ồ, cái tôi chú ý nhất là xem thử có mặt bà xã tôi có đứng gần đó không!

Hôm qua mình tạt ngang nhà chị K. Lâu hung rồi, ngờ ngợ thấy tên mình treo lên với một chút vàng phai, một chút rêu xanh, một chút mốc meo, một chút le lói, một chút hổ thẹn. Nhiên hương. Ồ, lại thêm một sự “thày lay”, chị ấy cách biệt vạn dặm sơn khê không quen biết, không bảo ban, không bắn tiếng. Nhà thơ Luân Hoán điện thoại: Có hứng thú thì nhờ bạn viết một bài cho vui. Vui thôi mà, và mình đã viết với trên 75 phần trăm tưởng tượng. Sản phẩm nào mà chẳng hình thành qua tưởng tượng! Ai nên khôn mà chẳng dại một đôi lần! Mình tự hỏi không biết chị Đ.T có dùng nó để in vào sách? Sách sẽ trình làng ở nhà hàng Quỳnh Hương, 133 Nguyễn Sinh Cung, Vỹ Dạ, Huế. (Nữa, lại Vỹ Dạ!) Chưa qua Đập Đá, đường Phạm Ngũ Lão có anh Bửu Ý, xuôi về thôn Vỹ có nhà anh Bửu Chỉ là hai địa chỉ mà năm 1978 mạt pháp nghi hoặc mình vẫn đạp xe ghé thăm trước cuộc hải hành một đi không trở lại. Mấp mé bên vũng nước tù đày của Đập Đá là “cơ sở” của ôn Nguyễn Đắc Xuân. Tiếng tăm ôn nớ danh trấn giang hồ ra sao thì ai cũng tường, kể ra làm chi cho tốn giấy! Mới đây cộng đồng mạng cũng như facebook vừa đổi danh xưng của ôn, thay vì gọi là nhà Huế học như đã, họ kêu đích danh: Nhà Huyết học! Chao ôi, khi nghe tin Paris vừa bị khủng bố, lòng ôn nớ có gợn sóng lăn tăn? Tay dơ thì lấy nước mà rửa, nước dơ thì lấy gì để kỳ cọ đây? Duy Tân nói câu nghe chạnh lòng hậu bối. Hậu bối vì ở chẳng đặng với ám tối nên mang thân lưu đày biệt xứ. Trên chân đi quàng xiên hậu bối dường vẫn nhớ hoài câu nói của Charlie Chaplin: “Tôi luôn ưa thích được đi trong mưa, bởi khi ấy người ta sẽ không nhìn ra những giọt nước mắt tôi tuôn chảy”. Một người luôn nén thương đau để mang thân làm trò cười cho thiên hạ, người ấy nói tới nước mắt thì buộc ta phải xiêu hồn lạc vía để son sắc đắm tin.

Chạy mất dép là chữ chị Đ.T dùng trong email cuối cùng gửi mình. Huế mền Võ Công Liêm thì lặn mất tiêu sau “sự cố” lời bạt trong tập thơ kia. Có phải do bởi chữ “nếu” cay nghiệt vừa hiện ra? Nếu ngày đó mình đừng quen nhau thì ngày nay có đâu sinh chuyện. Bukowski nói: “You have to die a few times before you can really live”. Tất thảy những vấn nạn ấy xin bạn hãy xem, đơn giản là một cơn mưa phùn. Không có mưa, sự khô hạn kia là thứ hình phạt đầy khắc nghiệt. Lại nhớ lời một triết gia, rất khó tiêu hoá: Khi có tên nào cướp mất vợ bạn, không có sự trả thù nào độc ác hơn là hãy để nó giữ lấy bà ấy”. Đùa nghịch quá đáng, phải vậy không?

Ở bên ni, tháng 11 có những hôm mưa tuôn buốt giá, thứ mưa mà Huế cũng phải gạt lệ thua buồn. Nhớ thôn Vỹ tưởng tượng nơi căn nhà chị K. lâu rồi không về chơi, để đến khi về lại trao gửi chút vui buồn lẫn lộn. Khẩu vị của mỗi người hẳn sẽ khác biệt khi gặm nhấm lấy, mình thì luôn yêu vô hạn bốn câu thơ của Bùi Giáng:

“Giờ đứng lại là bây giờ rất lạ
là bao giờ từ buổi lạc tin hoa
nhầm bóng nguyệt là sầu đau khôn tả
phút trùng lai là ngó vội nhau và…”

Ở bên nớ chị K. có chi lạ không? Nắng hàng cau vẫn nắng mới lên? Xin chị nhớ cho kẻ hèn này vẫn luôn tưởng tới chị. Hình dung một tà áo trắng nhìn không ra, đầy hư ảo. Và hắn tin, hẳn chị cũng đồng ý điều này: Vẻ đẹp vẫn còn đó khi chúng ta chẳng tài nào tiếp cận, thủ đắc. Giữa đôi đàng là một dòng sông mê muội trải bóng trăng vàng. Phải không chị K. thân yêu? Xin yên hàn chẳng để mưa tháng mười một tạt ướt. Cali hình như mưa không chịu về? Mùa này Huế nghe ngói ướt như chuột lột trời sầu đất thảm. Thần Kinh, thần kinh! Vùng đất sao nghe nhức đầu vô hạn. Vòng kim cô sẽ tháo đi chừng nào lời thơ Quang Dũng biến thành hiện thực:

“Bao giờ tôi gặp em lần nữa
ngày ấy thanh bình chắc nở hoa”.

Hồ Đình Nghiêm
 

art2all.net