Lữ Quỳnh
Lữ Quỳnh với
NHỮNG
CON CHỮ LANG THANG
KHÔNG
NGÀY THÁNG
Phan Tấn Hải
Nguồn : Việt Báo
H́nh
dung thế nào về tác giả Lữ Quỳnh? Như một nhà thơ, hay như
một nhà văn, hay như một người chiêm ngắm cuộc đời? Nh́n từ
bất cứ hướng nào, có lẽ cũng không đủ chữ để nói về Lữ Quỳnh,
một tài năng văn học rất mực đa dạng.
Nhà văn Nguyễn Mộng Giác nh́n về Lữ Quỳnh: “Ôi, thời đó
chúng tôi lăng mạn biết chừng nào, ngây thơ biết chừng nào…”
Nhà thơ Du Tử Lê nói về họ Lữ: “…đọc lại những trang văn của
Lữ Quỳnh, tôi vẫn c̣n nghe thoảng hương thơm của ḷng nhân
hậu.”
Nhà thơ Nguyễn Lương Vỵ nhận ra nơi Lữ Quỳnh là: “Nhà thơ,
như một hành giả đang lặng lẽ Nh́n, lặng lẽ Thấy và lặng lẽ
Nghe.”
Nhà thơ Nguyễn Thị Khánh Minh nh́n thấy nơi Lữ Quỳnh như một:
“…thi sĩ đi trong thời gian của ḿnh những bước thao thức
của giấc mơ, người thơ Lữ Quỳnh.”
Tuyển tập mới ấn hành của Lữ Quỳnh có nhan đề “Những Con Chữ
Lang Thang Không Ngày Tháng” đă cho thấy tác giả hiện ra đa
dạng hơn, phức tạp hơn, rất mực tài năng và đúng như các tác
giả trên nhận xét về họ Lữ: lăng mạn và ngây thơ, trên các
trang văn thoảng hương thơm của ḷng nhân hậu, nhà thơ hành
giả lặng lẽ nh́n và nghe, và đi trong những bước thao thức
của giấc mơ…
Tuyển tập gồm nhiều phần: thơ, thơ chuyển ngữ, truyện ngắn,
truyện vừa, kư, tạp văn, bài của bằng hữu.
Trong các bài thơ của Lữ Quỳnh, bài Áng Mây Vàng nơi trang
9, nói về mẹ chắc chắn sẽ làm xúc động tất cả độc giả:
giọt nước đựng trời mây
tàn hương bay lấp lánh
lắt lay bóng mẹ về
tóc con chừ điểm bạc
.
tám năm ngày mẹ đi
vẫn nụ cười trên mộ
trần gian đường gập ghềnh
hoàng hôn đời lệ nhỏ
.
một năm rồi mười năm
chỉ dài như hơi thở
thanh tịnh quang chân tâm
áng mây vàng tưởng niệm…
Trong khi đó nhà văn Khuất Đẩu ghi nhận rằng một bài thơ của
Lữ Quỳnh có thể gọi là hay nhất trong các bài thơ về t́nh
nghĩa phu thê.
Khuất Đẩu trong bài phân tích “Những hồi ức buồn” đă viết,
trích:
“...Tôi xin chép trọn bài thơ mà tôi cho là đẹp nhất, một
bài tụng ca t́nh nghĩa phu thê c̣n đằm thắm lung linh hơn cả
bài “T́nh quê” của Hàn Mặc Tử.
Em vẫn đi về
Ḍng sông kư ức
Vầng trăng đại vực
In bóng thuyền tôi
.
Tóc em mây trôi
Trên sông áo lụa
Thuyền tôi hạt lúa
Vàng lung linh vàng
.
Một chuyến đ̣ ngang
Sông xưa mất ngủ
Từ em thiếu phụ
Lúa vàng thôi trôi
.
Từ em thiếu phụ
Tóc rối vành nôi
Hồn xanh bóng phủ
U uẩn lời ru
.
Sông em sóng nổi
Hạt lúa thuyền tôi
Vàng không bến đậu
Mù sa băi bồi.”
Trong khi đó nhà văn Nguyễn Mộng Giác khi sinh tiền trong
bài viết “Những Ảo Tưởng Một Thời” đă ghi nhận về Lữ Quỳnh,
một bạn văn từ những năm đầu thập niên 70, thời đất nước c̣n
ch́m trong nội chiến:
“… Thế hệ chúng tôi, thế hệ của Lữ Quỳnh, cũng có những ảo
tưởng khác. Đọc lại truyện cũ chúng tôi viết ở Quy Nhơn thời
đó, không hiểu sao chúng tôi thích dựng truyện trong một
khung cảnh khá khác thường: truyện xảy ra trong vùng xôi đậu,
có bên này và bên kia một ḍng sông, có cây cầu bắc qua hay
con đ̣ lặng lẽ lén lút chèo giữa đám sương mù. Lữ Quỳnh có
Sông sương mù. Tôi có Cây cầu tuổi dại. Chiến tranh lúc đó
đối với chúng tôi là một điều phi lư, dù không ai thoát ra
khỏi được cuộc chiến tranh ấy. Cho nên người bên này hay bên
kia đều dễ thương như nhau, ít ra là “dễ thương như nhau”
qua đôi mắt trẻ thơ của bé Phượng trong Sông sương mù. Mà
những người dễ thương như thế th́ không có lư do chính đáng
nào để ghét nhau, nói chi đến chuyện thù nhau, rồi t́m cách
giết nhau. Chỉ cần nắng lên và sương mù tan hết, cuộc sống
sẽ trong sáng, người ta nh́n thẳng vào mặt nhau để thấy
người đối diện thật xứng đáng để thương yêu. Ôi, thời đó
chúng tôi lăng mạn biết chừng nào, ngây thơ biết chừng nào.
Những kẻ nắm trong tay quyền lực để sai khiến lịch sử chắc
“cười đến chảy nước mắt” sự ngây thơ của chúng tôi. Chúng
tôi bị gọi là “ngụy ḥa”, là “nhân đạo chung chung”, là
“tung hỏa mù xóa nḥa ranh giới giữa chiến tranh xâm lược và
chiến tranh giải phóng” … Những thứ tội tầy đ́nh ấy chúng
tôi phải lắng nghe, tự xưng tội công khai mà ḷng ấm ức.
Nhưng khi cơn băo đă qua, như lúc viết những ḍng này, chúng
tôi không thấy hổ thẹn với ḷng tin ngây thơ ấy. Chúng tôi
dù sao cũng c̣n tin ở ḷng tốt của con người. Không tin, th́
c̣n biết làm sao với cuộc sống mà ḿnh không được quyền lựa
chọn? Không tin, ḿnh c̣n biết chơi với ai?”
Nghĩa là, theo Nguyễn Mộng Giác, Lữ Quỳnh và nhiều nhà văn
cùng thế hệ mang đầy những ảo tưởng, bên này bên kia đều dễ
thương như nhau, lăng mạn và ngây thơ, tin vào ḷng tốt của
con người…
Trong khi đó, nhà thơ Du Tử Lê nh́n về Lữ Quỳnh:
“…Hôm nay, đọc lại những trang văn của Lữ Quỳnh, tôi vẫn c̣n
nghe thỏang hương thơm của ḷng nhân hậu. Hay, tính-lành của
một con người không bị ô nhiễm bởi lầm than, nguy nàn, tổ
quốc.
Hôm nay, đọc lại những trang văn của Lữ Quỳnh, tôi vẫn c̣n
nghe được tiếng reo vui, hân hoan của những con chữ búng
ḿnh trên mặt sông máu / xương gập ghềnh nghiệt, oan vận
nước.
Hôm nay, đọc lại những trang văn của Lữ Quỳnh, tôi vẫn c̣n
nghe được những hồi chuông, khánh t́nh yêu thao thiết. Hay,
những ngọn nến cháy bằng tim bấc trăm năm, giữa ngh́n sao
rung động, thứ nhất.
Hôm nay, đọc lại những trang văn của Lữ Quỳnh, tôi cũng c̣n
nghe được tiếng gọi rộn ră thanh niên, đi ra từ trái tim
sóng sánh nhiệt-hứng-trẻ-thơ t́nh bằng hữu…”
Nghĩa là, theo Du Tử Lê, trang văn Lữ Quỳnh có thoảng hương
thơm của ḷng nhân hậu, âm vang những hồi chuông, khánh t́nh
yêu thao thiết…
Trong khi đó, nhà thơ Nguyễn Lương Vỵ nh́n về nhà thơ Lữ
Quỳnh:
“Nhà thơ đă nhập thân vào Mây. Mây tinh khiết như giấc mơ. "lời
vô ngôn / những giấc mơ nồng nàn / lạ lẫm" để rồi, "sáng ra
không nhớ ǵ / chỉ là cơi hoang / chập chờn mây và mây".
Thực và Mộng nhất quán trong cơi Thanh Tịnh miên viễn. Thơ
đă dậy lên màu hương chín để cất lên tiếng hát diệu kỳ giữa
thinh không diệu vợi!
"Mây Trong Những Giấc Mơ" đă có những chiêm nghiệm thật sâu
lắng về Không-Thời-Gian, vẫn thấm đẫm T́nh Đời, T́nh Người.
Nhà thơ, như một hành giả đang lặng lẽ Nh́n, lặng lẽ Thấy và
lặng lẽ Nghe. "Mây Trong Những Giấc Mơ" cũng chính là những
tâm t́nh chân thành nhất mà nhà thơ muốn trao gửi đến bạn
đọc và bằng hữu xa gần.”
Nghĩa là, theo Nguyễn Lương Vỵ, Lữ Quỳnh là Thực và Mộng
nhất quán, là tiếng hát diệu kỳ, là chiêm nghiệm thật sâu
lắng, như một hành giả đang lặng lẽ Thấy và Nghe…
Trong khi đó, nhà thơ Nguyễn Thị Khánh Minh nh́n về nhà thơ
Lữ Quỳnh:
“…đến từ miền bắc Calif. miền đất nở ra một thung lũng hoa
vàng thơ mộng, nên thi sĩ đi trong thời gian của ḿnh những
bước thao thức của giấc mơ, người thơ Lữ Quỳnh…
…Ánh sáng nhất trong ḍng thơ Lữ Quỳnh là t́nh bạn. Và ẩn
ch́m trong ánh sáng ấy là con mắt của giấc mơ. V́, trong
những giờ phút đẹp, thực của cuộc sống Lữ Quỳnh cũng dùng
con mắt giấc mơ để hưởng thụ nó, để cảm xúc vui buồn cùng nó.
Như một nghệ thuật (hay kinh nghiệm?) để trộn lẫn giữa thực
và phi thực. Cái phi thực là áo khoác của thơ mộng lên tất
cả những niềm vui lẫn đau buồn, trong thơ Lữ Quỳnh…
Tôi nghĩ, anh quư thương bạn bè, và anh đă được hạnh phúc
chia cùng họ, rất thực, những phút giây đẹp đẽ, đẹp đến nỗi
anh cho nó là giấc mơ. Mơ trong lúc sống thực nhé. Rồi khi
một ḿnh anh lại sống thêm một lần nữa thời khắc ấy, bằng
giấc mơ. Trời ạ, người thơ sao biết sống quá vậy! Bởi v́ lúc
tỉnh hay mơ anh đều mơ cả… Cho nên, cái lúc tỉnh ra thấy
quạnh hiu kia, tôi nghĩ, chắc nó chỉ xảy ra ở vào giấc ngủ
cuối cùng, cho đến khi anh nhắm con mắt của giấc mơ…”
Trong phần Thơ Chuyển Ngữ, một số bài được dịch ra Anh văn
và Pháp văn. Các dịch giả chuyển ngữ là: Trương Văn Dân,
Elena Pucillo Truong, N. Sao Mai, Phan Tấn Hải.
Trong phần Bài của bằng hữu, là các bài của: Nguyên Minh,
Huỳnh Như Phương, Đinh Cường, Nguyễn Mộng Giác, Trần Thị
Nguyệt Mai, Du Tử Lê, Lữ Kiều, Nguyễn Mạnh Trinh, Nguyễn Thị
Khánh Minh, Nguyễn Thị Hải Hà, Trần Hoài Thư, Luân Hoán,
Nguyễn Lệ Uyên, Trần Văn Nam, Đỗ Nghê, Đỗ Hồng Ngọc, Cao
Kim, Khuất Đẩu, Nguyễn Xuân Thiệp, Huyền Chiêu, Nguyễn Quang
Chơn, Phan Tấn Hải, Nguyễn Lương Vỵ, Trần Huiền Ân, Lê Kư
Thương, Trần Đ́nh Sơn Cước, Nguyễn Chí Kham.
Lữ Quỳnh tên thật là Phan Ngô, sinh năm 1942 tại Thừa Thiên
– Huế. Cha mất lúc một tuổi, thuở nhỏ phần lớn ông sống tự
lập. Từ năm 1959 đến 1962 ông là học sinh trường Quốc Học
Huế. Năm 1962-1963 dạy học tại trường Bán công Vinh Lộc.
Lữ Quỳnh là cựu Sĩ Quan VNCH (Khóa 19 Trường Bộ Binh Thủ Đức),
phục vụ tại các đơn vị: Tổng Y Viện Duy Tân – Đà Nẵng (năm
1965-66), Tiểu đoàn 22 Quân Y -B́nh Định (năm 1967-70), Quân
Y Viện Quy Nhơn (năm 1971-75). Ông có mười năm sống ở Quy
Nhơn.
Sau 1975, ông bị tù cải tạo ở trại Cồn Tiên, Ái Tử (Quảng
Trị). Năm 2000 Lữ Quỳnh sang định cư tại San Jose,
California.
Lữ Quỳnh đă sáng tác từ cuối thập niên 1950s, cộng tác với
nhiều tạp chí trong và ngoài nước, đă ấn hành nhiều tác phẩm
thơ, tập truyện ngắn, truyện vừa, truyện dài, kư…
Nh́n thời gian trôi qua, với rất nhiều bạn thân đă ra đi bên
đời, Lữ Quỳnh có lúc ngậm ngùi viết:
…tháng tư dành tưởng niệm. ngậm ngùi
sao người đi nhiều hơn kẻ ở
tôi ngồi chép A Di Đà Sám
thay làm thơ cho một cơi đi về…
Tuyển tập “Những Con Chữ Lang Thang Không Ngày Tháng” của Lữ
Quỳnh đă có trên Amazon.com (Search chữ: “lu quynh”). Tuyển
tập dày 548 trang.
Độc giả có thể liên lạc với tác giả qua email:
songsuongmu@yahoo.com
|