|
Đôi ḍng cảm nhận về bài thơ
HƯ ẢO
Chợt thoáng nh́n anh, nhà thơ Lê Hữu Minh Toán (LHMT) tôi cảm nhận được ngay cái chất nghệ sĩ đậm đà mà thượng đế đă ban tặng ông qua nét mặt, giọng nói và dáng dấp nho nhă thư sinh. Có những con người trời sinh ra để buộc họ làm thi sĩ, để chịu nhận đắng cay ngọt bùi, để tỏa hương cùng những đóa quỳnh thao thức, để vớt trăng trong ao sen hư ảnh, để tắm mát thân tâm trong khe suối an nhiên. Nh́n anh mong manh, lăng mạn, đa cảm giũa ngồn ngộn gia tài thi ca, tôi chợt nhớ có ai đó đă nói: “Tất cả cảm hứng thi ca đều chỉ là giải mă những giấc mơ.” Vâng, giấc mơ t́nh yêu trong thơ LHMT là cảm hứng chủ đạo, và với cái tâm thiện lương nhu ái, ông đă viết nên một gia tài thơ, trong đó bài thơ HƯ ẢO tôi yêu, đăng trên tạp chí LÀNG VĂN cách đây hơn 20 năm. Nhà thơ Tagore đă viết: “Nếu trái tim anh là khổ đau /Nó sẽ lặng yên biến thành những hạt lệ trong,/Phản chiếu nỗi niềm u uẩn”…Hăy cùng nhà thơ LHMT bước vào thế giới mà trái tim khổ đau biến thành hạt lệ trong ở bài thơ Hư Ảo: Hoàng hôn đi rất chậm Một ngày rồi cũng qua Vẫn c̣n vương chút nắng Trong bóng đêm nhạt nhoà… Mở đầu bài thơ là không gian CHIỀU. Có lẽ chiều là khung trời thơ (bao hàm cả không gian và thơi gian) rất phổ biến trong vô số các thi phẩm cổ kim.Thời khắc bóng chiều tà lịm dần vào đêm tối luôn ám ảnh những hồn thơ cô đơn, chút nắng vàng c̣n sót lại là nỗi ám ảnh hối tiếc khôn nguôi cho kiếp người ṃn hao. Trong tôi bỗng vang vọng lời ca “…chiều chậm đưa chân ngày, tiếng buồn vang trong mây” (nhạc sĩ Duơng Thiệu Tước phổ thơ thi sĩ Hồ Dzếnh) khi tôi ngẫm ngợi ư từ của bài thơ Hư ảo của nhà thơ LHMT: “hoàng hôn đi rất chậm” trong nỗi khắc khoải của thi nhân, h́nh như ở thời khắc này, ông không hề muốn níu chiều lại mà mong nó qua nhanh với cái thở phào “một ngày rồi cũng qua”. Tôi vẫn cảm nhận được, nhà thơ lại c̣n trách giận chút nắng sao c̣n vương vấn làm chi khi ḷng tác giả đă là “bóng đêm nhạt nḥa”. Tuy nhên, trong suốt khổ thơ đầu, tôi bắt gặp cái tâm thế đỉnh đạt khoan ḥa của nhà thơ. Ông không vội bộc bạch nội tâm mà cứ để ngoại cảnh ngấm dần vào suy tưởng, ngấm thật sâu, thật lắng để rồi trào dâng…. Quanh ta tường vôi trắng Đời ḿnh cũng trắng tay Căn pḥng giờ tĩnh lặng Nỗi quạnh hiu giăng đầy Th́ ra thế, nhà thơ không đứng giữa chiều không quạnh vắng, mà từ cửa sổ của một thư pḥng. Bốn bức tường vôi trắng lạnh lẻo khiến ông liên tưởng ngay đến “đời ḿnh cũng trắng tay”.Trắng tay chắc hẳn c̣n nhiều ẩn dụ, tôi ít nghĩ đến trắng tay bạc tiền, mà cho rằng nhà thơ bất giác thở dài về những giấc mơ chưa thành trong đời ông? Có thể là giấc mơ công danh vội đổ sụp, cũng có thể là lâu đài văn chương chưa kịp xây đắp, và nhất là, một giấc mơ t́nh yêu tuyệt đẹp trong tâm thức ông từ thuở c̣n đôi mươi chưa kịp định h́nh. Dĩ nhiên, “ở nhà một ḿnh” như vậy, th́ “nỗi quạnh hiu giăng đầy” là một tất yếu. Lúc này, thật đáng tiếc, sao không có ai bên ông nhỉ? Hay cũng có thể là chung quanh ông vẫn người ngưới đông vui mà tâm tư ông hiu quạnh? Thi sĩ là ǵ? Một con người bất hạnh giấu nỗi đau khổ sâu sắc trong tim, nhưng đôi môi đẹp tới mức khi tiếng thở dài và tiếng khóc đi qua, chúng nghe như âm nhạc du dương...( Soren Kierkegaard) Chúng ta tiếp tục lắng nghe tiếng âm nhạc du dương trong thơ thi sĩ LHMT: Người về cuối chân mây Bóng trăng mờ khuất nẻo Tan giấc mộng giữa ngày Tiếc thương chi ngóng đợi… Trong cái hiu quạnh của căn pḥng, nhà thơ bước về khung cửa sổ, dơi mắt về phía chân mây thăm thẳm trong chiều tím, và bỗng nhiên, không biết thực hay mơ, hiển hiện bóng h́nh giai nhân mà ông mong đợi. H́nh ảnh ấy ảo hư, lung linh nhạt nḥa cùng với “bóng trăng mờ khuất nẻo”. Rồi ảo mộng vội tan, ông lại tự trách ḿnh “tiếc thương chi ngóng đợi”. Ôi, một sự dằng xé đến tan nát tâm can tác giả, cũng ṿ xé cả ruột gan tôi . Chúng ta hăy sắp đặt: người về - khuất nẻo – tan mộng – ngóng đợi. Một khổ thơ chưa vội bộc bạch bày tỏ nhiều, thi ngôn b́nh dị mà ẩn chứa bao nhiêu mâu thuẩn trong tâm tư nhân vật trữ t́nh. Đó là nghệ thuật. Và rồi, những ǵ tới hạn sẽ bùng vỡ, bất ngờ, thản nhiên đến đau xót. Lời thốt ra, có khi là từ nỗi tủi hờn, có khi là oán trách chỉ để mà trách. Tôi thực sự bất ngờ trước thi ngôn không kịp ḱm nén của nhà thơ? Có phải nỗi đau đang bùng cháy, thiêu rụi tất cả? Ta dư thừa nỗi nhớ Người dư thừa dối gian Nên cuối đường trăng vỡ Xa nhau cũng ngỡ ngàng Nhà thơ đă tự thú rồi đó. “Ta dư thừa nỗi nhớ” mà “người dư thừa dối gian”. Hai thái cực (hai mặt đối lập) tồn tại giữa ta và người. T́nh yêu chàng đăm đắm đam mê, t́nh yêu chàng chắc hẳn thủy chung son sắt, vậy mà, tại sao lại là “người dư thừa dối gian” ? Tôi chợt ngậm ngùi và cảm xúc như bỗng cùng xuống để suy đoán: cớ sao họ phải xa nhau mà sự chia cách này chính nhà thơ cũng phải ngỡ ngàng? Sự thật phũ phàng quá chăng? Chỉ có thể có câu trả lời bằng chính nội tâm của hai nhân vật trong câu chuyện diễm t́nh này. Người gọi ta bất chợt Lời trần t́nh nỉ non Tṛ chơi giờ tan cuộc Khóc mà chi muộn màng Có vẻ như nỗi niềm ăn năn đă đến từ người. Người phân trần về những ǵ có thể coi là những lỗi lầm chăng? Người khóc thương cho những ǵ đă rạn vỡ trong hạnh phúc này chăng? Tâm hồn chàng chết lặng đến khô cứng vậy sao? Chàng cắn răng chịu đựng sự tan vỡ cho cuộc t́nh bấy lâu xây đắp. Ngoài mặt khô lạnh băng giá như vậy nhưng tôi tin trong ḷng chàng là một đống đổ nát hoang tàn ḥa lẫn với nỗi ngậm ngùi vô hạn. Cuối cùng một cuộc t́nh Chỉ c̣n là hư ảo Thôi thà cứ lặng thinh Với nỗi buồn cao ngạo !!! Đọc đến khổ cuối bài thơ, tôi không muốn nói ǵ thêm nữa. Trong cuộc sống, luôn có những cuộc hội ngộ và những cuộc chia ly, luôn đầy ắp nụ cười và đầm đ́a nước mắt. Nhà thơ của chúng ta đă nuốt nỗi nghẹn ngào vào trong, lau ḍng lệ, lặng lẽ đau với vầng trăng vỡ, kiêu hănh chịu nhận nỗi đau mà ải nhân gian này ít người không vấp phải. Dylan Thomas (nhà thơ Xứ Wales) nói: “Thơ là những ǵ làm bạn khóc, cười, đau khổ, câm lặng…"
Vậy đó. Tôi chúc nhà thơ LHMT cứ khóc, cười, đau khổ, câm
lặng cùng thơ, viết nên những ḍng thơ bất tận, hỡi “người
bạn của nhân loại”, v́ thi sĩ chính là “ca sĩ kiêu hănh của
tự do” (Puskin)
|