Nguyên Bình

Đọc bài thơ

NHỮNG SỢI BUỒN 

Thục Uyên

            Thi ca là khoảng cách ngắn nhất giữa hai con người.(Poetry is the shortest distance between two humans.) . Lawrence Ferlinghetti đã nói thế về thơ. Bạn đọc thơ tôi và bạn như từ tâm hồn tôi bước ra, chúng ta bỗng xích lại gần nhau, như đôi tình nhân cứ nhích dần lại trên chiếc ghế đá thi ca. Tôi dài dòng như thế để biện minh cho sự đồng cảm giữa tâm hồn tôi và những dòng thơ của nhà thơ Thục Uyên, em gái bên kia bờ đại dương muôn trùng ngăn cách. Không gian địa lí xa xôi lắm, thế mà, tôi cảm nhận được khoảng cách giữa chúng tôi rất ngắn. Thi ca đã rút ngắn khoảng cách giữa hai chúng tôi đến nửa vòng trái đất.

Tôi đang mỉm cười với chính mình, không hiểu tại sao khi viết cảm nhận cho bài thơ NHỮNG SỢI BUỒN (NSB) của Thục Uyên, tôi lại trở nên “nhiều chuyện” như thế này. Tôi xin phép trích dẫn thi sĩ Bùi Giáng đọc thơ của thầy Tuệ Sĩ. Ông viết: (tôi xin phép dùng tư liệu trên mạng)

“Một bài thơ "Không đề" của ông (Tuệ Sĩ) đủ khiến ta khiếp vía mất ăn mất ngủ:
Đôi mắt ướt tuổi vàng khung trời hội cũ
Áo màu xanh không xanh mãi trên đồi hoang
Phút vội vã bỗng thấy mình du thủ
Thắp đèn khuya ngồi kể chuyện trăng tàn
Mới nghe bốn câu thôi, tôi đã cảm thấy lạnh buốt linh hồn, tê cóng cả cõi dạ.”

Cảm giác của tôi khi chạm NSB cũng có cái gì tương tự như thế. Dĩ nhiên là không đến nỗi “khiếp vía mất ăn mất ngủ, lạnh buốt linh hồn, tê cóng cả cõi dạ”, nhưng, NSB thực sự gây cảm xúc như những con sóng dập dồn dội ngược vào bờ - đá- lòng - tôi:

Nắng tháng bảy nắng như huyền thoại
Nắng vỗ về đốt cháy thịt da
Nắng hy vọng nắng bốc hơi nhân loại
Nắng êm đềm khô cạn những bờ xa

“Thơ tràn ra tự phát khi cảm xúc dâng trào”. Nắng như huyền thoại. Màu nắng hay là màu mắt em. Nắng thủy tinh. (TCS). Nắng Sài Gòn anh đi mà chợt mát. (NS) Nắng tháng bảy trong tâm thức nhà thơ là nắng suy tưởng, dồn nén, tích lũy, trải nghiệm từ những phản ánh, va chạm nghệ thuật, dẫn đến sáng tạo ngôn ngữ thơ. Sẽ không tìm thấy logich của ngữ nghĩa khi ta đọc ba câu tiếp theo. “Nắng vỗ về / đốt cháy thịt da. Nắng hy vọng / nắng bốc hơi nhân loại. Nắng êm đềm / khô cạn những bờ xa. Các bạn hãy tưởng tượng, dòng dung nham sục sôi phun trào, và trong trạng thái nóng chảy, các tinh thể vật chất kết tinh, hỗn độn, rối loạn, không như sự trầm tích triệu năm chậm rãi xếp tầng. Quá trình sáng tạo thi ngôn trong lúc thăng hoa cũng thế, thi ngọc ra đời, từ những dồn nén trăn trở trong tiềm thức, nó bùng lên, lóe sáng, bất chấp cấu trúc truyền thống, và nó tạo ra thơ, vượt qua tri giác của trí tuệ.

Qua khổ hai, hình như cơn rung chuyển nội tâm có chùng xuống đôi chút, ngòi bút TU bớt căng như sợi dây đàn đến ngưỡng đứt tung. Tôi không đợi chờ phút tắt lửa này đâu, nhưng may quá, hơi nóng của dung nham đã dịu lại:

Ngày nắng về gió Lào hiu hắt thổi
Sông khô nguồn soi bóng thực hư
Nhánh xương rồng gục đầu sa mạc
Chờ bao năm nở được đóa tương tư?

Tác giả chừng như đã quay về với cái nắng thực tại, cái nắng- đã –từng, đó là cơn nắng cuộc sống đã tàn khô, lụi tàn hy vọng. Gió Lào hiu hắt thổi. Cơn gió của bao nhiêu năm dài về trước, xa vắng, mơ hồ trong tâm khảm nhức nhối, bởi ở miền kỉ niệm xa lắc ấy, sông đã “khô nguồn” nhánh xương rồng trong sa mạc đã “gục đầu” thì, người hỡi, dù ai có đợi chờ đến điểm tận cùng của thời gian, có bao giờ đóa tương tư hé nụ? Nỗi lòng thi nhân đắng chát, tôi chợt hình dung TU khép mắt nhỏ lệ, đôi môi khô khát nụ cười, dù, tôi biết, chỉ là sự hóa thân cho thơ bay bỗng đến biên giới vô cùng. Giờ đây, lòng tác giả đã nguôi ngoai, các bạn và tôi hãy cùng TU :

Em đợi mưa về mưa tháng bảy
Bớt héo khô những ngọn cỏ lưu đày
Lũ chim biệt xứ thôi nhớ tổ
Dấu hạ buồn trên những cánh bay

Vâng, EM đợi. Ôi, từ EM sao mà bé nhỏ, khép nép trước cơn địa chấn gần như nổ tung cả quả địa cầu. Nắng gắt thì em đợi mưa lành. Mưa tháng bảy là mưa - có - thể. Nàng thơ cầu nguyện mưa về cho xanh “ ngọn cỏ lưu đày”, cho lũ chim “biệt xứ” thôi nhớ tổ. Ẩn dụ kiếp tha phương tuyệt vời, từ chính thân phận tác giả nên câu từ là hơi thở tự thân, mênh mang nổi u hoài, ray rứt đợi mong của nhà thơ. Tôi thích quá, và cứ lẩm nhẩm mãi câu thơ: “dấu hạ buồn trên những cánh bay”. Vâng, những cánh bay dọc ngang dưới bầu trời tự do bên ấy vẫn mang nặng nỗi buồn, nỗi buồn mùa hạ cháy nắng, khát mưa.

Em đợi mưa về, mưa trên lá
Mộng nổi chìm trên từng phiến đá trôi
Giọt bơ vơ lăn qua biển rộng
Kết ngàn năm thành lệ mới tinh khôi

Bốn câu trên tôi cho là tuyệt bút, đẹp vô ngần. Ước mơ chảy thành thơ, thơ chảy thành mộng mị, mộng mị hóa thân vào đá, đá biến thể thành giọt bơ vơ. Nhà thơ khéo léo quá. Mà không. Tôi nghĩ, tác giả không chủ ý dụng ngôn. Thơ lại bật ra, theo dòng ý thức không biên giới, kết lại thành khát vọng đẹp không thể nói nên lời:
“Kết ngàn năm thành lệ mới tinh khôi”.

Nắng đã xế, chiều đã nhạt, ước mong day dứt đã vo lại thành nỗi nhớ quê nhà. Đây chính là chìa khóa của bao thi tứ trong thơ TU, người con xa xứ mãi đau đáu về quê hương yêu dấu:

Hoàng hôn hắt bóng từ cơn gió
Thổi muôn trùng màu tóc viễn phương
Sợi quấn quýt sợi lạc loài thương nhớ
Những sợi buồn trôi về phía quê hương.

Tôi trân trọng những phút giây này của đứa em gái viễn phương. Tâm hồn tôi đồng điệu với bao nỗi hoài mong trong tim cô ấy. Thơ TU luôn hướng về chúng ta, những người còn lận đận trên chính quê hương mình. Tôi cảm ơn cô ấy, vì cô ấy viết cho tôi, bạn có nghĩ TU cũng gởi về cho bạn mảnh tâm linh bé nhỏ của nàng không?

Bà Rịa, 26/7/2019
Nguyên Bình

NHỮNG SỢI BUỒN.

Nắng tháng bảy nắng như huyền thoại
Nắng vỗ về đốt cháy thịt da
Nắng hy vọng nắng bốc hơi nhân loại
Nắng êm đềm khô cạn những bờ xa

Ngày nắng về gió Lào hiu hắt thổi
Sông khô nguồn soi bóng thực hư
Nhánh xương rồng gục đầu sa mạc
Chờ bao năm nở được đóa tương tư?

Em đợi mưa về mưa tháng bảy
Bớt héo khô những ngọn cỏ lưu đày
Lũ chim biệt xứ thôi nhớ tổ
Dấu hạ buồn trên những cánh bay

Em đợi mưa về, mưa trên lá
Mộng nổi chìm trên từng phiến đá trôi
Giọt bơ vơ lăn qua biển rộng
Kết ngàn năm thành lệ mới tinh khôi

Hoàng hôn hắt bóng từ cơn gió
Thổi muôn trùng màu tóc viễn phương
Sợi quấn quýt sợi lạc loài thương nhớ
Những sợi buồn trôi về phía quê hương.

Thục Uyên.
27/7/2019
 

art2all.net