Nguyễn Hoàn Nguyên
HƯƠNG
XUÂN
Mỗi năm cứ vào khoảng đầu tháng mười hai, quá khứ lại trở về gơ cửa
tâm tưởng tôi. Vỗ về, mơn trớn cũng có, làm tôi bận tâm lo nghĩ cũng
có. Nói là quá khứ, thực ra nó cũng là hiện tại và trộn lẫn với cả
tương lai. Mới nghe th́ có vẻ phức tạp, hỗn độn, thật ra cũng không
đến nỗi nào. Ɖể khỏi làm câu chuyện thêm rắc rối, tôi tạm chia quá
khứ thành ba khuôn mặt.
Khuôn mặt quá khứ thứ nhất bắt đầu khoảng ba tuần trước Giáng Sinh
với câu chúc trên thiệp:
Quỳnh thương, Chị và anh Long cùng các cháu chúc em một Giáng Sinh
vui vẻ, một năm mới dương lịch luôn được may mắn, hạnh phúc, ngày
càng xinh đẹp hơn.
Năm nào tôi cũng nhận thiệp Giáng Sinh của chị Trinh, chị cô cậu của
tôi đang sống ở Mỹ, vào đúng thời điểm này. Chị đến ở trọ nhà tôi để
theo học chương tŕnh sư phạm khi tôi mới mười ba tuổi. Nghĩ đến chị,
tôi nghĩ đến thời gian này với cô gái có mái tóc cắt ngắn để lộ
chiếc cổ dài, thon trắng. Nghĩ đến đôi mắt đen lấp lánh, thoáng chút
tinh nghịch nằm ẩn dưới đôi chơn mày mỏng nhưng đậm nét, chiếc mủi
cao thanh tú làm tăng thêm nét bướng bỉnh trên khuôn mặt xinh xắn.
Lại c̣n thêm một nốt ruồi duyên bên khóe miệng. Tóm lại, khuôn mặt
quá khứ thứ nhất này hầu như đẹp toàn hảo đối với tôi.
Thỉnh thoảng chị dắt tôi về thăm quê nhà chị. Sau bữa ăn trưa, chị
thích đi dạo thơ thẩn dưới tàng cây ăn trái rậm mát trong vườn. Sau
đó chị chọn một chỗ ngồi dưới gốc cây, kể cho tôi nghe đủ chuyện nhỏ
nhặt, vặt vănh. Và chị cũng đọc cho tôi nghe những bài thơ t́nh tiến
chiến. Tôi không c̣n nhớ chị kể những chuyện ǵ, nhưng tôi nhớ như
in dáng đi của chị trong vườn cây buổi trưa giữa tiếng kêu của côn
trùng và tiếng chim chích cḥe thỉnh thoảng hót lảnh lót trên cao.
Nh́n lại tấm thiệp, câu chúc trên thật b́nh thường, thân ái và nếu
nó ngừng ở đây th́ mọi chuyện khá êm xuôi. Nhưng bên dưới câu chúc
là những ḍng chữ đang đang nhởn nhơ nghịch ngợm trên màu giấy trắng,
một điệp khúc hầu như được lập lại hàng năm đẩy tôi rơi vào hiện tại
muốn chóng mặt.
Chị thấy thương em quá. Ɖến tuổi này mà vẫn không chịu lo chuyện
chồng con. Lại sống một ḿnh trong thị xă chẳng có người Việt nào ở
cái xứ Ḥa Lan nhỏ xíu. Chừng nào em thật sự nghĩ đến chuyện sang Mỹ
sinh sống. Hăy trả lời dứt khoát. Anh chị sẵn sàng gíup đỡ em trong
thời gian đầu….
Từ cô gái có vóc dáng thơ mộng ngày xưa, chị Trinh trở thành một
người đàn bà thực tế hơn nhiều trong đời sống ở xứ người. Sự quan
tâm của chị đối với tôi giống như một ṿng tay thật chân t́nh, nhưng
xiết thật chặt làm ngạt thở người được yêu thương. Sau nhiều năm ở
xứ người, chị đă t́m được một quê hương thứ hai của chị. Chị quên
rằng tôi cũng t́m được quê hương thứ hai cho chính tôi. Từ quê hương
rộng lớn, hùng cường của chị, chị chỉ thấy quê hương của tôi nhỏ xíu,
tội nghiệp. V́ thế nên chưa bao giờ chị hỏi tôi, em sống ở nơi này
có hạnh phúc không? Rồi c̣n chuyện t́nh cảm của tôi. Làm sao tôi có
thể có được hạnh phúc trong con mắt của chị?
* * *
Hai tuần trước Giáng Sinh khuôn mặt quá khứ thứ hai bắt đầu với lời
mời thân mật qua điện thoại: “Cô đến dùng cơm chiều và đón giao thừa
với tôi nghe.” Dĩ nhiên tôi không từ chối lời mời của ông Van Dale.
Ȏng già Ḥa Lan này đă trên tám mươi tuổi nhưng hăy c̣n khỏe mạnh và
sống một ḿnh. Con cháu đến thăm ông vào ngày Giáng Sinh. Trong đêm
giao thừa ông chỉ thích ở nhà, tự ḿnh làm món gà nấu rượu vang đỏ
với trái ô liu và nụ bạch hoa vùng Ɖịa Trung Hải. Nhiều năm trôi
qua, tôi vẫn là người khách duy nhất trong đêm giao thừa được thưởng
thức món ăn sở trường của ông..
Tôi gặp ông lần đầu khi đang đi dạo ngoài khu rừng gần nhà. Sau vài
lần tiếp chuyện, tôi được ông mời đến thăm nhà và tôi đă sửng sờ
trước các kệ sách cao gần đụng trần nhà trong pḥng khách. Căn nhà
ông ở dành cho người lớn tuổi, nó gần như là một cái thư viện nhỏ.
Sách tràn ra cả ngoài hành lang, chui cả vào pḥng ngủ. Mùi giấy cũ
bốc lên lăng đăng trong căn pḥng, quyện vào hương trà Darjeeling,
thứ trà ông Van Dale vẫn thường uống, thành một mùi hương đặc thù
khó tả.
Dí mắt vào kệ sách cũng là làm một cuộc hành tŕnh vào thế giới nội
tâm của ông già Ḥa Lan này. H́nh như chiến tranh là đề tài chiếm
nhiều đam mê sưu tập sách của ông. Tôi đă t́m thấy các quyển sách
biên khảo về các cuộc chiến thời Hy Lạp, La Mă, các cuộc thánh chiến,
chiến tranh thời Napoléon, thế chiến thứ nhất, thế chiến thứ hai… Và
dĩ nhiên những quyển sách bằng nhiều thứ ngôn ngữ khác nhau về cuộc
chiến tranh tương tàn trên chính quê hương tôi cũng nằm lọt trong
khối sách đồ xộ đó. Những quyển sách về chiến tranh của ông qua các
thời đại đă làm cho tôi có thêm một ư niệm về tâm tính của loài
người trên hành tinh này. Nó cũng giúp sự khách sáo lúc ban đầu giữa
ông Van Dale và tôi tan biến thật nhanh, ông đă kể với tôi:
- Trong thời gian thế chiến thứ hai, gia đ́nh tôi sinh sống ở
Rotterdam. Thành phố này bị dội bom dữ dội. Cả nhà tôi phải về tá
túc bên quê ngoại ở Enschede. Tưởng là yên thân, ai dè thành phố này
cũng lại bị dội bom. Gia đ́nh tôi sau đó về tá túc nơi nhà của chú
tôi ở Drachten. Cô xem đó, tôi chạy giặc cũng đâu có thua ǵ dân
Việt Nam của cô.
Ȏng thản nhiên kể nhiều chuyện về cuộc đời của ông trong giai đoạn
này, bất kể tôi có chú ư lắng nghe hay không. Một chuyện vẫn bám
chặt vào tâm trí ông, tôi cứ nghe ông lập đi lập lại nhiều lần:
- Trước khi về Enschede, gia đ́nh tôi tá túc một thời gian ngắn ở
Amersfoort. Một buổi chiều chạy chơi thơ thẩn với cái niền xe đạp rĩ
sét, t́nh cờ tôi đến gần khoảng đường rầy của sân ga. Mẹ tôi vẫn cấm
tôi không được léo hánh đến khu này. Từ đàng xa tôi thấy lính Ɖức
Quốc Xă lùa những đoàn người lên các toa xe. Tiếng quát tháo vang
động. Chiếc xe lửa dài ngoằn là con quái vật có nhiều miêng đang
nuốt dần những con người lầm lủi bước tới. Tôi thấy có những đứa bé
trạc tuổi tôi. Trong suốt thời gian dài tôi cứ tự hỏi, bây giờ những
đứa bé này đang ở đâu, sống hay chết? Tuổi thơ của tôi coi như đă
trôi qua kể từ buổi chiều hôm đó ở nhà ga Amersfoort…
Khuôn mặt quá khứ thứ hai này đưa tôi trở về vùng quá khứ c̣n xa hơn
cả khuôn mặt quá khứ thứ nhất. Rồi ngày cuối năm dương lịch cũng đến.
Như lời hẹn, tôi đến ăn chiều và ở lại đón giao thừa cùng ông. Trong
khung cảnh ánh sáng mờ với những ngọn nến đang lung linh, mùi giấy
cũ lần này trộn lẫn với mùi trà, mùi gà và mùi rượu vang đỏ. Dĩ
nhiên tôi lại được nghe những câu chuyện về chiến tranh của ông Van
Dale. Ȏng có quá nhiều chuyện để kể và tôi vẫn chưa thấy chán khi
nghe những câu chuyện của ông. Cuối cùng ông kết luận:
- Chiến tranh coi vậy mà cũng làm nên những cuộc hội ngộ, gặp gỡ.
Như trường hợp cô đang ngồi đối diện với tôi trong giờ phút này cũng
là do hậu quả cuộc chiến tranh ở quê hương cô. Chiến tranh gây quá
nhiều chia ĺa đổ vỡ trên đất nước cô và trong tâm hồn nhiều người
cho đến bây giờ, nhưng có lúc nào đó mọi người sẽ cùng gặp nhau
trong một ngày hội lớn ở quê hương cô. Ɖó là luật chơi của đời sống.
Tôi nhớ h́nh như cũng đă đọc câu này ở đâu đó. Tôi cũng thầm mong là
đời sống sẽ rất lương thiện, chơi đúng luật như lời ông Van Dale vừa
nói và đừng bắt mọi người phải chờ đợi quá lâu. Ɖến giờ này có lẽ
quá khứ và chiến tranh đă hiện diện quá đủ trong căn pḥng đang ở
vào thời điểm bước sang năm mới. Bởi v́ khi đă ngấm rượu và cùng lúc
tiếng pháo bên ngoài càng nổ nhỉều hơn, ông Van Dale nh́n thẳng vào
mắt tôi và hỏi một câu gần giống như ông già Athur Abbott hỏi cô
Iris Simpkins trong cuốn phim The Holiday:
- Tôi vẫn không hiểu tại sao một người đẹp như cô mà giờ này lại
ngồi đây đối diện với một lăo già nói dai và khó tánh như tôi?
Mặc dù đă chuẩn bị sẵn, tôi cũng cảm thấy chóng mặt - cũng có thể
tôi đă uống khá nhiều rượu - v́ ông già Ḥa Lan từ những câu chuyện
quá khứ đă bất ngờ đẩy tôi rơi vào hiện tại khá mạnh tay. Không trả
lời ông, tôi loáng thoáng nghĩ đến bóng dáng của những người đàn ông
đă ít nhiều tham dự vào đời sống của tôi. Tính: nồng nhiệt nhưng trẻ
con. Athur: anh chàng này thông ḿnh, sắc bén nhưng tính toán ṣng
phẳng. Toàn: điềm đạm nhưng khuôn khổ, nghiệt ngă. Sau thời gian này
tôi hững hờ với những liện hệ t́nh cảm kế tiếp. Tôi cũng hững hờ
ngay cả với cây kiểng chưng bày trong pḥng khách. Tất cả đều bị
chết khô. Tôi mang về một số chậu xương rồng đủ loại, lớn nhỏ khác
nhau để thay thế. Lười và quên tưới nước, nhưng các cây xương rồng
lại rất xanh tươi, hai chậu xương rồng tí hon lại đâm hoa màu đỏ
hồng. Tôi tự nhủ thầm, tâm hồn ḿnh cũng đầy gai góc, khô khốc như
các cây xương rồng nhưng dù sao chắc vẫn c̣n ẩn chứa một đóa hoa nào
đó.
Cho đến bây giờ tôi vẫn chưa nói với chị Trinh và ông Van Dale rằng
tôi cảm thấy hài ḷng với sự tự do của ḿnh và tôi không cho rằng
phải có sự hiện diện của một người đàn ông trong đời ḿnh th́ tôi
mới thật sự hạnh phúc. Giao thừa sắp đến, cùng lúc tôi có ư nghĩ
rằng ḿnh phải nói lên điều đó nếu khống muốn bị hai khuôn mặt quá
khứ này vô t́nh mạnh tay đẩy tôi rơi vào hiện tại bằng chính sự quan
tâm chân thành của họ một lần nữa trong năm mới.
* * *
Ngày Giáng Sinh và Tết dương lịch trôi qua. Giờ đây tôi đang dạo
bước tiến về khu rừng gần nhà vào buổi trưa của một ngày cuối tháng
giêng, cũng là ngày mồng một Tết âm lịch.
Chiều hôm qua trong căn nhà tịch mịch vắng vẻ, tôi thấy ḿnh đang
bày một cái bánh chưng đă đặt mua bên cạnh chậu xương rồng nhỏ trên
bàn. Tôi đứng nh́n chậu cây xương rồng và cái bánh chưng nằm kế cận
nhau như đang ngắm một bức tranh tĩnh vật tuyệt tác. Nếu giờ này chỉ
có một ḿnh chậu xương rồng trên bàn th́ sao? Th́ đời sống ở đây vẫn
tiếp tục trôi qua một cách b́nh thường. Nhưng tôi đă mang cái bánh
chưng như mang cả khối kỷ niệm quá khứ của tôi, một phần căn cước
của tôi về nhà. Dường như hương nhang và hoa huệ trên bàn thờ năm
xưa thoang thoảng trong pḥng. Có thể cái quá khứ được đánh thức c̣n
xa hơn thời kỳ tôi dạo chơi với chị Trinh trong vườn cây ăn trái, xa
hơn cả thời kỳ chiến tranh của ông Van Dale và kéo thật dài đến cả
thời kỳ huyền thoại bánh dày bánh chưng mông lung. Tôi chính là
khuôn mặt quá khứ thứ ba.
Trong bầu không khí pha lê dường như có vị ngọt của nước suối, tôi
đang đặt từng bước chân trên mặt đất trong ngày đầu năm. Giờ này ở
quê nhà các nụ hoa đào, hoa mai đă tuần tự nở bung ra rồi. Phần thế
giới bên này vẫn c̣n ở vào mùa đông. Những bước chân của tôi bước về
phía b́a rừng chắc vô t́nh khuấy động những bụi crocus c̣n đang nằm
ẩn dưới lờng đất lạnh kiên nhẫn chờ xuân.
Nguyễn Hoàn Nguyên
art2all.net