| NGUYỄN ƯỚC
Đám rước
Kahlil Gibran Nguyễn Ước dịch
Hiền giả ơi, dân tộc của người sinh ra như những kẻ nô lệ, bị bạo quyền xé nát linh hồn. Nơi nào các đầu lĩnh ấy đi, họ đi, và tai ương thay cho kẻ chẳng chịu đi như thế! K. Gibran
I. Lời người dịch: Năm 1919, Kahlil Gibran làm bằng hữu kinh ngạc khi ông cho ra mắt cuốn Đám rước (The Procession). Đây là một thi phẩm được ông viết bằng tiếng A rập và giấu rất kỹ. Khi in thành sách, nó tuyệt đẹp với loại giấy đặc biệt, kèm theo nhiều bức tranh do tự tay Gibran vẽ, với lối đóng sách trang trọng và tác giả chịu mọi phí tổn ấn loát. Tất cả cho thấy mức độ quan tâm, sự đánh giá và ḷng chăm sóc tríu mến của Gibran dành cho Đám rước, tác phẩm được xem là tiền thân của tuyệt tác Ngôn sứ (The Prophet) bằng tiếng Anh, xuất bản bốn năm sau đó. Động cơ của Gibran khi viết Đám rước có lẽ là để khám phá nền tảng những nỗ lực không ngừng của ḿnh trong quá tŕnh phân tích xă hội loài người cùng pháp luật, phép tắc và phong tục của nó, v.v. Về mặt xă hội, Gibran nhận thức lối sống giả dối tổng quát đă khiến cho con người rời xa chân lư, làm hănh tiến một số người đồng thời sỉ nhục rất nhiều người khác. Ông cảnh cáo rằng không một ai có thể trải nghiệm sự toàn măn của cuộc sống và vui hưởng sự hào phóng của thiên nhiên trong khi đồng loại của y đang đi theo ḷng tham nhằm sở đắc cứu cánh trần tục. Minh họa cho lời giảng ấy, Gibran đưa ra hai nhân vật mang tính ẩn dụ. Nassib ‘Arida, thi sĩ thiên tài của A rập, trong Lời giới thiệu đă giải thích khung cảnh và diễn tiến của cuộc đàm đạo song phương ấy: “Một lăo trượng hiền giả thông thái chuyện nhân gian và chín muồi kinh nghiệm trần thế, rời thành thị đi lang thang trong cánh đồng. Mỏi chân, ông ngồi xuống nghỉ, cạnh b́a rừng. Bỗng xuất hiện một thanh niên khỏa thân, da sạm nắng, tay cầm cây sáo, hồn nhiên buông thả thân ḿnh xuống bên cạnh hiền giả. Cả hai bắt đầu cuộc đàm đạo mà không cần giữ khuôn phép khách sáo.” Lăo trượng hiền giả b́nh phẩm rằng chốn thành thị của xă hội loài người là nơi chỉ tạo ra cái ác và khốn khổ, trong khi Thanh niên quả quyết rằng chỉ có cách duy nhất là đi theo cuộc sống gần gũi Thiên nhiên, tâm hồn ta mới có thể t́m thấy khoái lạc cùng sự toại nguyện đích thực, và làm chan chứa mọi buồng tim bằng niềm hân hoan mộc mạc trong trạng thái sung măn nhất được Thượng đế ban cho loài người. Qua cuộc đàm đạo ấy giữa Hiền giả lăo trượng và Thanh niên, bộc lộ những tiếp cận của Gibran vào sự sống, cái chết và tôn giáo. Không đề nghị mọi người rời thành thị lên sống chốn non cao, ông nỗ lực tạo sự chú tâm vào những công thức giản dị để mỗi người có được một cuộc sống tốt đẹp hơn. Ông thúc giục người đời tự tháo gỡ gông xiềng của xă hội đang khua lách cách, để bản thân mỗi người có được, tới một mức độ lớn lao nhất có thể, sự tự do của thiên nhiên và tĩnh lặng của cuộc sống thôn dă. Cánh đồng Gibran mô tả, tượng trưng cho cuộc sống phong phú và khang kiện, tràn đầy trong tâm hồn của kẻ sống gần gũi với đất. Tiếng A rập là một ngôn ngữ mạnh mẽ, phong phú từ vựng gồm các từ ngữ hàm súc và mang nhiều sắc thái tinh tế. Với cung giọng thanh nhă, ấm áp và đầy màu sắc, thi ca trữ t́nh của A rập được viết theo các giai điệu uyển chuyển. Khi đọc lên, âm thanh của nó làm người nghe xúc động ngẩn ngơ, trào nước mắt hay ngất ngây xuất thần, từ chiếc đầu rồi toàn thân đong đưa theo nhịp điệu của lời kể, như kẻ đánh đàn không thể ngồi yên lúc tay gảy nhịp theo đàn. Tuy thế, Đám rước khi được dịch sang tiếng Anh, và rồi sang tiếng Việt, không tránh khỏi một số bất cập v́ đặc điểm của mỗi ngôn ngữ, nhất là tính cách bóng bảy của tiếng A rập. V́ khúc kết bi quan của Gibran nên có thể chọn nhan đề Đám rước (The Procession) hoặc Đám ma (The Cortège) cho thi phẩm này. Thế nhưng hai dịch giả của hai văn bản mà chúng tôi hiện có là Anthony Rizeallah Ferris và George Kheirallah đều lấy nhan đề Đám rước. Và bản tiếng Việt này được thực hiện trên một tổng hợp của hai bản dịch ấy, nhưng thay v́ viết theo văn vần của nguyên tác A rập như G. Kheirallah, chúng tôi thể theo lối thơ câu dài ngắn khác nhau của bản tiếng Anh của A.R. Ferris, để thuận tiện cho những khai triển hoặc quăng diễn hầu có thể chuyên chở tối đa tư tưởng của Gibran. Tuy bản thân Kahlil Gibran là bậc thầy trong việc sử dụng bút sắt và bút lông, nhưng ông cảm thấy hai trung gian ấy không thỏa đáng cho những chiêm nghiệm của ḿnh trong Đám rước. Có lẽ v́ thế, cuối mỗi đoạn, ông lại t́m cách diễn tả bằng một điệp khúc, như một trung gian khác, phi chiều kích và vượt thời gian. Đó là tiếng than của cây sáo, hoặc cái là cốt tủy tinh thần. Khi đọc tiểu sử của Kahlil Gibran, ta thấy ḷng hoài nhớ quê nhà Wadi-Quashida cùng niềm khao khát được an nghỉ tại Mar-Shida, nổi bật trên bối cảnh triết lư của đứa con thiên nhiên đang nổi loạn, như một đoạn trong bản dịch Đám rước của G. Kheirallah: Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Hăy quên mọi phương thuốc và tật bệnh Loài người như những câu thơ được viết Trên bề mặt con suối nhỏ và thiện hảo ở đó. Người hăy cầu nguyện và kể cho tôi nghe Khi bon chen qua đám đông cuộc đời Giữa những ồn ào căi cọ và phản đối và xung đột bất tận Như chuột chũi đang đào ngạch trong bóng tối Và như đang nắm bắt tơ nhện Luôn luôn bị ngăn trở trong hoài bảo Cho tới khi kết hiệp sống động với cái chết? Và một Gibran nhân tính, chán chường và tan nát, nhuốm mùi từ bỏ, như báo trước chung cuộc của ông: Liệu trong tay tôi có những ngày lên dây đàn Mà chỉ ở trong rừng chúng mới thật căng Nhưng hoàn cảnh dồn ép chúng ta Trên con đường nhỏ hẹp, chặt đẽo bởi thành thị V́ Định mệnh có những lối đi không thể biến cải Khi sự yếu đuối làm hao ṃn ư chí Chúng ta bênh vực ḿnh bằng lời bào chữa cho bản ngă Và tiếp tục giết chết Định mệnh của ḿnh.
II. Toàn văn Đám rước
Thế giới ảo giác Lăo trượng hiền giả: Thế giới này chỉ là nhà máy ép rượu vang, chủ nhân và chủ tiệc là Người cha Thời gian, chỉ biết làm vui ḷng kẻ miệt mài trong các giấc mộng chỏi nhau, như bài thơ không liền vận.
Người đời say sưa ăn nhậu và như bầy chiến mă chạy đua theo dục vọng rồ dại. Tuy một số người thường kêu gào khi cầu nguyện, nhưng những kẻ khác th́ điên cuồng sở đắc. Cũng có vài người thưởng thức cuộc sống, không bị ưu phiền v́ các tặng phẩm của đời, không để ḍng đời chảy lệch vào ly rượu trong đó trôi nổi bồng bềnh óc tưởng tượng. Thế th́ ta nên t́m cho ḿnh một linh hồn tiết độ giữa t́nh trạng chè chén truy hoan và hăy hỏi ḿnh làm sao t́m thấy mặt trăng trong ṿm trời mây sủng nước mưa.
Thanh niên: Trong cánh đồng chẳng có hoang mang do ảo giác hay rượu đem tới. Mây sủng nước mưa cung cấp vốn liếng và thuốc tiên thượng hạng cho những ḍng suối nhỏ. Người đời ngày càng nghiện ngập nó như được nuôi bằng sữa mẹ và khi đặt xuống nghỉ an cũng là lúc thôi bú.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát V́ bài ca là bóng mát dịu êm Những tiếng than của cây sáo ở lại Khi mọi ảo ảnh nhạt nḥa tan biến.
Thân phận con người Lăo trượng hiền giả: Quả thật, việc thiện do con người làm nhưng khi con người ra đi, cái ác không tàn theo y. Chúng ta như bánh xe đang quay, bị kiểm soát bởi bàn tay thời gian, nơi chúng ta nương náu. Đừng nói, “Người này nổi tiếng, uyên bác, hoặc tôn sư tri thức do thiên thần gởi tới,” v́ nơi thành thị, người xuất sắc nhất là kẻ thuộc về bầy đàn, được dẫn đường bởi kẻ chăn bầy lớn giọng. Người không theo mệnh lệnh sẽ sớm đứng trước kẻ giết ḿnh.
Thanh niên: Trong cánh đồng xinh đẹp, không có kẻ chăn bầy, không có cừu đề làm trầy da, không có tim để làm rướm máu. Mùa đông ra đi mang theo y trang, và mùa xuân ắt đến nhưng chỉ theo mệnh lệnh cao cả của Thượng đế. Hiền giả ơi, dân tộc của người sinh ra như những kẻ nô lệ, bị bạo quyền xé nát linh hồn. Nơi nào các đầu lĩnh ấy đi, họ đi, và tai ương thay cho kẻ chẳng chịu đi như thế!
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên Bài ca của cây sáo tuyệt trần hơn Toàn bộ vinh quang của vua chúa mọi thời đại.
Cuộc đời và khổ năo Lăo trượng hiền giả: Sống giữa đám đông chỉ như ngủ một giấc dài ngần ngật thuốc ngủ, trộn lẫn những giấc mộng điên rồ và những bóng ma sợ hăi. Khổ năo vây kín bí mật của tâm hồn, và niềm vui chỉ t́m thấy nơi khổ năo, c̣n hạnh phúc được dùng để che đậy bí nhiệm sâu xa của cuộc đời. Nếu tôi buông bỏ khổ năo để có sự tĩnh lặng của cánh đồng, số phận tôi sẽ chỉ là trống rỗng.
Thanh niên: Niềm vui của người này là nỗi khổ của người kia. Trong cánh đồng xinh đẹp không có khổ năo hay buồn thảm do những hành động khinh miệt gây ra. Ngọn gió tinh nghịch mang niềm vui tới cho các tâm hồn buồn thảm. Hiền giả ơi, khổ năo của tâm hồn người chỉ là cơn mộng tưởng qua nhanh như con nước chảy siết. Trong cánh đồng, khổ năo của người sẽ biến mất như lá mùa thu trôi lẹ làng trên mặt suối. Tâm hồn người sẽ tĩnh lặng như mặt hồ dưới ánh sáng cao cả của Thượng đế.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên Chỉ giai điệu của trời mới c̣n măi măi Mọi sự thế gian là những phù vân.
Về tri thức và của cải Lăo trượng hiền giả: Vài kẻ bằng ḷng với cuộc đời, sống bất cần. Ḍng sông của cánh đồng chỉ là cái vận chuyển sự trống rỗng; ḍng sông đời người chảy lệch vào chiếc ly tri thức, đưa cho kẻ mê mải uống sự dư dật của cuộc đời và không để ư tới những cảnh giác của nó. Y hân hoan khi trong ly có hạnh phúc, y cằn nhằn khi cầu nguyện với Thượng đế và y xin có của cải ḿnh không xứng hưởng. Và khi đạt được sự giàu có xiềng xích đó, những giấc mơ sợ hăi biến y thành tên nô lệ vĩnh viễn. Thế giới này chỉ là tiệm rượu, chủ nhân là Thời gian, người nghiện rượu đ̣i hỏi nhiều nhưng được đưa cho ít.
Thanh niên: Trong cánh đồng xinh đẹp không có rượu v́ cơn say tuyệt trần của linh hồn là phần thưởng cho những ai t́m kiếm nó trên lồng ngực của mẹ Thiên nhiên. Đám mây che mờ mặt trăng kia sẽ tan ngay v́ nhiệt t́nh của ta khi cần ngắm ánh trăng. Người thành thị lạm dụng rượu Thời gian v́ họ tưởng nó như một đền thờ. Họ uống thoải mái, uống vô tư và họ chạy trốn chạy gấp tới tuổi già với khổ năo không ư thức nhưng rất sâu xa.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên Bài ca của Thượng đế luôn luôn ở lại Và mọi sự khác sẽ phải mất đi.
Về Tôn giáo Lăo trượng hiền giả: Đối với con người, tôn giáo giống như cánh đồng, được gieo trồng với hi vọng được canh tác bởi ḷng ngoan đạo, hoặc bị chăm sóc bởi trí óc mông muội sợ lửa hỏa ngục, hoặc bị cày cấy bởi những kẻ mạnh nhờ của cải bạc vàng trống rỗng, những kẻ xem tôn giáo như một loại đổi chác để được đáp đền lợi nhuận. Trái tim họ đă chết tuy đang đập, và sản phẩm thu hoạch của họ chỉ toàn cỏ dại mọc hoang trong thung lũng.
Thanh niên: Trong cánh đồng xinh đẹp không có tôn giáo và ḷng ngoan đạo, không có dị giáo, không có màu sắc, không có tín điều. V́ khi chim họa mi hót, tất cả đều đẹp đẽ, hân hoan và tôn giáo. Và tinh thần nguôi ngoai và đền đáp là an tĩnh.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Lời cầu nguyện là âm nhạc của tôi. T́nh yêu là dây đàn của tôi Tiếng than của cây sáo chắc chắn sẽ nói lên Cơn khốn khổ của người thành thị bị vây khốn.
Về công lư Lăo trượng hiền giả: Có cái ǵ trong công lư và phép tắc trần gian làm chúng ta cười và khóc? Xà lim chật hẹp cùng án tử h́nh đang đợi người tội phạm cô thế và nghèo; c̣n vinh quang đang đợi người giàu che giấu tội ác của họ đằng sau vàng bạc và vinh quang thừa kế.
Thanh niên: Trong cánh đồng của mẹ Thiên nhiên tất cả đều là công lư. Thiên nhiên chẳng lơ là hay thiên vị ai. Cỏ cây mọc theo cách chẳng giống nhau nhưng tất cả đều đong đưa theo gió nhẹ. Trong cánh đồng, công lư như tuyết phủ lấp tất cả. Và khi mặt trời xuất hiện, tất cả đều lộ diện trong sức mạnh, sắc đẹp và hương thơm riêng rẽ
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát V́ bài ca của Thượng đế là tất cả Chân lư của cây sáo luôn luôn ở lại Tội ác và loài người tất phải qua đi.
Về ư chí Lăo trượng hiền giả: Người thành thị mắc lưới các bạo chúa, những kẻ càng về già càng nổi cơn điên ác liệt. Hang sư tử có mùi dù nó ở hay không, chồn cáo cũng chẳng dám tới gần. Dù bay vút trời cao, chim sáo vẫn loài nhút nhát; đại bàng ngay cả khi chết vẫn giống kiêu hănh. Sức mạnh tinh thần tự nó là quyền năng lớn lao nhất, và phải nghiền nát kịp thời những ǵ chống lại nó. Đừng kết án, hăy thương xót người không có đức tin cùng sự yếu đuối, mông muội và hư vô của họ.
Thanh niên: Cánh đồng không thấy người yếu đuối cũng không thấy kẻ mạnh, đối với Thiên nhiên, tất cả là một và tất cả đều mạnh. Khi sư tử hống, cánh đồng không nói, “Nó là dă thú ghê gớm... chúng ta hăy bỏ chạy!” Chiếc bóng con người đi qua rất nhanh trong cuộc viếng thăm ngắn ngủi và khổ năo thế gian này. Và sẽ an nghỉ trong khung trời bao la của ư nghĩ, nơi là cánh đồng của trời. Và như lá mùa thu rơi vào ḷng đất, tất cả sẽ phải xuất hiện lần nữa trong thời xuân xanh vĩ đại của tuổi trẻ đầy màu sắc. Trong cuộc sống khang kiện, lá cây ấy lớn lên nhanh sau khi những đối tượng vật chất của con người tan biến thành hơi và rơi vào quên lăng.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Cây sáo tuyệt trần sẽ được yêu mến dài lâu Nhờ sức mạnh của linh hồn do bài ca mang tới C̣n con người và ḷng tham đều sớm bị diệt vong.
Về luật lệ phép tắc Lăo trượng hiền giả: Con người tự làm ḿnh yếu đuối v́ nó tái chế luật lệ của Thượng đế thành một thứ giam nhốt sự sống. Con người tự xiềng xích nó bằng những gông cùm thô lậu của phép tắc xă hội mà nó mong muốn. Và con người nhất quyết không chịu thấy ra thảm kịch lớn lao do nó tự đặt lên ḿnh và các con các cháu của nó. Con người không thể thoát ra nhà tù bất ḥa do nó dựng lên trên thế giới này Và khốn khổ là phần số tự nguyện của nó.
Thanh niên: Đối với Thiên nhiên, tất cả đều đang sống và đang tự do. Vinh quang trần thế của con người chỉ là giấc mộng hư không, biến mất theo bọt nước trong ḷng suối nhiều đá. Khi cây hạnh nhân rải nụ hoa lên các cây nhỏ đang mọc bên dưới, nó không nói, “Ta giàu có biết mấy! Các ngươi nghèo nàn biết mấy!”
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên Giai điệu của Thượng đế không bao giờ tắt lịm C̣n mọi sự trần gian chỉ là phù phiếm.
Về sự tử tế Lăo trượng hiền giả: Sự tử tế của người đời chỉ là cái vỏ trống rỗng, không chứa đựng châu ngọc hoặc hạt trai quí báu. Con người sống bằng hai trái tim; trái này đằm thắm thẳm sâu, và trái kia bằng thép. Và tử thế thường chỉ là chiếc khiên, c̣n quảng đại cũng thường là thanh gươm.
Thanh niên: Cánh đồng chỉ có một trái tim vĩ đại. Cây liễu sống cạnh cây sồi, nó không sợ hăi kích thước của cây sồi. Y phục của chim công trông rất lộng lẫy nhưng nó chẳng biết thân ḿnh đẹp hay xấu.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên V́ âm nhạc là giai điệu dịu dàng Mạnh hơn kẻ mạnh lẫn người yếu.
Về khôn ngoan giả Lăo trượng hiền giả: Người thành thị giả vờ khôn ngoan và am hiểu sâu rộng nhưng tưởng tượng ấy hoàn toàn không đúng v́ họ chỉ là chuyên gia bắt chước. Nhờ thế, họ có đủ kiêu hănh để tính toán lỗ lời trong các cuộc đổi chác. Kẻ khờ khạo tưởng tượng nó là vua và không sức mạnh nào có khả năng biến đổi các ư nghĩ vĩ đại và các giấc mơ của nó. Kẻ điên rồ kiêu hănh tưởng lầm chiếc gương nó soi là bầu trời và cái bóng của nó là mặt trăng chiếu sáng lập loè trên các tầng trời.
Thanh niên: Trong cánh đồng, không có khôn ngoan và tuấn tú, v́ thiên nhiên không cần sự đẹp đẽ cũng chẳng cần sự ngọt ngào. Ḍng nước đang chảy là rượu tiên ngọt ngào. Khi dâng tràn và đứng yên, nước chỉ phản chiếu sự thật của cái bên cạnh nó và cái tôi của nó.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên Tiếng than của cây sáo thiêng liêng hơn Chiếc ly vàng đựng đầy rượu vang đỏ.
Về t́nh yêu I Lăo trượng hiền giả: Loại t́nh yêu v́ nó chúng ta phấn đấu và chết, giống như cây không sinh quả. Chỉ có t́nh yêu lành mạnh, giống với khổ năo lớn lao của linh hồn, mới làm sinh động và nâng tâm hồn lên cơi am hiểu. Khi t́nh yêu bị lạm dụng, nó cung cấp dưỡng chất nuôi sự khốn khổ, nó là điềm báo sự nguy hiểm và là đám mây đen của sự độc ác. Nếu loài người sắp dẫn đưa cuộc diễu hành xe ngựa của t́nh yêu vào chiếc giường làm bằng động cơ vô đạo, lúc ấy t́nh yêu sẽ không chịu cư ngụ ở đó. T́nh yêu là con chim xinh đẹp, cầu cho được bắt nhưng không chịu bị thương.
Thanh niên: Cánh đồng không chống việc sở đắc t́nh yêu, v́ t́nh yêu và cái đẹp cư ngụ măi măi, trong an b́nh và hào phóng của cánh đồng. Lúc mới t́m thấy, t́nh yêu là nhức nhối trong thịt trong xương, và chỉ khi nào tuổi trẻ vượt qua cơn đau ấy, nó mới mang lại sự am hiểu phong phú và đầy khổ năo.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên V́ khúc ca là cánh tay của t́nh yêu Từ bên trên giáng lâm trong cái đẹp.
Về t́nh yêu II Lăo trượng hiền giả: Người trẻ tuổi, kẻ được t́nh yêu cao cả viếng thăm, qua chân lư của ánh sáng bởi trời, và kẻ nào bảo vệ t́nh yêu ấy quyết liệt như người đang đói khát, kẻ đó là đứa con đích thực của Thượng đế. Tuy người đời nói, “Y là đứa mất trí! Y không lợi lộc ǵ từ t́nh yêu, kẻ y yêu đẹp đẽ ǵ đâu và cơn đau phiền muộn ích ǵ cho y!” Đáng thương cho những người ngu dốt đó! Tinh thần của họ đă chết trước khi họ được sinh ra trên giường hộ sản!
Thanh niên: Trong cánh đồng không cư trú lính canh hay kẻ trách móc nào và Thiên nhiên không giữ lại bí mật nào. Linh dương vui nhảy tung tăng khi chiều hôm, và đại bàng không chíp mỏ cười cũng chẳng cau mày, thế nhưng trong cánh đồng, tất cả đều được nghe, được biết và được thấy.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên V́ âm nhạc là niềm vui cao cả nhất của tâm hồn Là nỗi hân hoan từ trời, là chiếc hôn từ Thượng đế.
Về t́nh yêu III Lăo trượng hiền giả: Chúng ta đă quên sự vĩ đại của kẻ xâm lăng nhưng nhớ măi cơn thịnh nộ và điên khùng của hắn. Từ trái tim của Alexander, ḷng thèm khát càng lúc càng mạnh; qua linh hồn của Kais, sự ngu dốt bị đánh bại. Chiến thắng của Alexander chỉ là thất bại. Chính sự hành hạ Kais chịu là khải hoàn và vinh quang. T́nh yêu phải được bộc lộ qua tinh thần chứ không qua thể xác, như nho được ép thành rượu để làm hưng phấn không để làm mê muội.
Thanh niên: Trong cánh đồng, bay lơ lửng hồi ức của những người yêu nhau, c̣n hành động của bạo quyền chẳng ai thèm để ư v́ các tội ác ấy được ghi chép trong sách sử kư. Đối với t́nh yêu, mọi sự hiện hữu đều là một điện thờ bất diệt.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên Hăy quên đi sự bạo tàn của kẻ mạnh Mọi sự tùy thuộc một ḿnh Thiên nhiên Hoa huệ được tạo h́nh như chiếc ly để đựng sương, không đựng máu hoặc liều thuốc độc tinh khôi.
Về hạnh phúc và khát vọng Lăo trượng hiền giả: Hạnh phúc trên thế gian mà con người khao khát với mọi phí tổn bằng vàng hay thời gian, chỉ là h́nh bóng qua rất nhanh. Khi h́nh bóng ấy thành hiện thực, con người sớm chán chê nó. Ḍng sông chảy tựa con tuấn mă đang đua như gió cuốn trong đồng bằng, biến đất thành bụi. Con người ra sức cung cấp cho thể xác những cái cấm kỵ, nhưng có chúng rồi, khát vọng sẽ lắng xuống. Khi thấy có người bỏ qua một bên những cái cấm kỵ mang lại cho bản ngă tội ác khôn ḍ, hăy nh́n y với con mắt yêu thương v́ y là kẻ bảo tồn Thượng đế trong ḷng ḿnh.
Thanh niên: Trống rỗng và khô cằn hi vọng lẫn sự chăm sóc là cánh đồng xinh đẹp; nó không để ư tới khát vọng và chẳng mảy may thèm muốn v́ Thượng đế Toàn năng cung cấp cho nó tất cả.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên Hát là t́nh yêu, hy vọng và khát vọng Tiếng than của cây sáo là ánh sáng và lửa.
Về bất tử Lăo trượng hiền giả: Cứu cánh của tinh thần trong tâm hồn th́ bị che giấu, không thể phán xét qua vẻ xuất hiện bên ngoài. Người đời thường nói, “Khi linh hồn đạt tới toàn hảo, nó được phóng thích khỏi cuộc đời, v́ nếu linh hồn là quả, khi chín sẽ rụng bởi sức mạnh ngọn gió của Thượng đế.” Và người đời nói, “Khi thể xác an nghỉ trong cái chết, linh hồn rời khỏi nó như chiếc bóng trên mặt hồ biến mất khi sức nóng làm khô cạn chiếc giường của nó.” Nhưng tinh thần không sinh ra để bị diệt vong, nó luôn luôn phát triển mạnh mẽ và thăng hoa. Ngay cả khi gió bấc thổi đất cát phủ lên đóa hoa, gió nồm sẽ tới phục hồi vẻ đẹp của nó,
Thanh niên: Cánh đồng không phân biệt thể xác với linh hồn. Biển cả và sương mù, hơi đất và sương mai, tất cả đều là một, dù mây che hay quang đăng
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên V́ bài ca là toàn bộ thể xác và linh hồn Từ đáy dư dật của cái bát bằng vàng.
Về linh hồn và sung măn Lăo trượng hiền giả: Thể xác là cung ḷng để linh hồn tĩnh lặng nghỉ ngơi nơi đó cho tới khi ánh sáng ra đời. Linh hồn là phôi thai trong thể xác con người, và ngày chết là ngày thức giấc v́ nó là kỷ nguyên vĩ đại của lâm bồn và giờ dư dật của cuộc sáng thế. Nhưng sự cằn cỗi độc dữ đi kèm với con người, xâm nhập vào mảnh đất tâm trí sung măn của linh hồn. Biết bao đóa hoa khi chào đời không sỡ hữu hương thơm! Biết bao đám mây tụ tập trên bầu trời khô hạn, không rơi xuống giọt mưa nào!
Thanh niên: Trong cánh đồng ph́ nhiêu không có linh hồn cằn cỗi và kẻ xâm lăng không thể xâm nhập cuộc an tĩnh của chúng ta. Hạt mầm tới ngày chín chứa trong ḷng nó bí mật của cây dừa từ lúc lúc bắt đầu toàn bộ cuộc sáng thế.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên V́ âm nhạc là trái tim lớn lên với t́nh yêu Và giống như ḍng suối, nó tuôn trào
Về cái chết Lăo trượng hiền giả: Cái chết là một kết thúc đối với đứa con của thế gian nhưng là một bắt đầu đối với linh hồn, một khải hoàn của sự sống. Kẻ nào bằng con mắt bên trong ôm ấp t́nh yêu chân lư, sẽ luôn luôn trong trạng thái ngất ngây, như suối nước đang róc rách chảy. C̣n kẻ nào ngủ suốt ngày ánh sáng, sẽ phải tàn lụi trong bóng tối bất tận được nó thương yêu. Kẻ nào bám víu quả đất và khi thức giấc, vuốt ve âu yếm Thiên nhiên, sẽ gần gũi Thượng đế; lúc đó, đứa con này của Thượng đế sẽ băng qua thung lũng của sự chết như băng qua ḷng suối hẹp.
Thanh niên: Trong cánh đồng tốt lành không có sự chết, cũng không có huyệt mộ để chôn cất cũng không có lời nguyện để cầu kinh. Khi tháng Sáu ra đi, ḷng hân hoan tiếp tục sống v́ cái chết chỉ lấy đi cái chạm tới sự toàn thiện chứ không phải cái nhận biết sự toàn thiện. Kẻ chỉ sống một mùa xuân hay hơn nữa, sẽ sở hữu cuộc sống tinh thần của kẻ đă sống hai chục mùa xuân.
Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Qua linh hồn tôi hăy để âm nhạc rung lên Mang lại ḥa b́nh, xoá bỏ xung đột.
Tóm kết của Lăo trượng hiền giả Cánh đồng rất nhiều nhưng ít người ở đó. Con người là tinh thần của đấng tạo hóa trên trái đất, và toàn bộ cánh đồng được làm ra cho con người, nhưng con người, bằng những chọn lựa của nó, đă lánh xa T́nh yêu và Cái đẹp cận kề của Thượng đế, vốn là cánh đồng xinh đẹp.
Tóm kết của Thanh niên Hăy đưa tôi cây sáo và người hăy hát Hăy quên những điều chúng ta vừa nói về tất cả. Lời nói là bụi làm lốm đốm thinh không Và tự nó thất lạc trong bầu trời mênh mông.
Hiền giả ơi, cái người đă và đang làm có tốt không? Tại sao người không chấp nhận cánh đồng làm nơi cư trú tuyệt vời? Tại sao người không buông bỏ dinh thự thành thị huyên náo, để leo lên g̣ đống, đi theo con suối, thở hương thơm và say sưa tṛ chuyện với mặt trời? Tại sao người không uống rượu ban mai từ chiếc ly minh triết vĩ đại của nó, và thăm ḍ những chùm nho thanh tao đang ở trên cành như những chiếc đèn treo bằng vàng? Tại sao người không lấy bầu trời vô tận kia làm mền, các đoá hoa kia làm giường, để từ đó nh́n đất của Thượng đế? Tại sao người không từ bỏ tương lai và quên lăng quá khứ? Có phải người không khát khao sống như người sinh ra để sống?
Người hăy xua đuổi sự khốn khổ, người hăy bỏ lại mọi sự vật chất, v́ xă hội chẳng qua chỉ là rộn ràng, phiền muộn và tranh chấp. Nó chỉ là lưới nhện, là đường hầm của loài chuột chũi. Thiên nhiên sẽ nghênh đón người như người của nó, và tất cả những ǵ thiện chí hiện hữu là để cho người. Đứa con của cánh đồng là đứa con của Thượng đế.
Đầu hàng của Lăo trượng hiền giả Cư ngụ trong cánh đồng là niềm hy vọng, nỗi khát khao và ḷng mong ước của tôi, và tôi thường cầu xin để có một cuộc sống đẹp đẽ và an tĩnh như thế. Nhưng ư muốn tàn nhẫn của số phận đă đặt tôi vào ḷng thành thị. Và con người phải sở hữu số phận đă cưỡng bách các ư nghĩ, hành động và lời nói của nó, và cái không thoả đáng ấy định hướng bước chân của nó tới nơi bất như ư.
Nguồn: - The Treasury of Kahlil Gibran, The Arabic Writings by The Author of The Prophet, The Procession, tt 303-318, Anthony Rizcallah Ferris dịch, Martin L. Wolf biên tập., Nxb Citadel Press, New York, 1951. - The Procession, Kahlil Gibran, George Kheirallah biên dịch, Nxb The Philosophical Library, Inc. (The Wisdom Library), New York 1958.
|
