|
Lê Đ́nh Cai
Ư KIẾN, NHẬN ĐỊNH về cuốn " NỬA THẾ KỶ VIỆT NAM"
* Trước đây, chúng tôi cũng có đọc được nhiều tài liệu viết về cuộc CCRĐ và về ṭa án nhân dân, đấu tố khủng khiếp này, nhưng phải nhận rằng lời kể của người trong cuộc, tác giả Song Nhị, với giọng văn sắc bén, đầy h́nh tượng đă làm lay động ḷng người. Chính tác giả là người đă làm sống lại ḍng chảy của thời gian đă qua, khơi lại nhịp thở của xă hội đương thời, lay động được những hồn ma ngủ quên trong nấm mồ oan khiên của lịch sử, dựng họ dậy để cùng ông lên tiếng thêm một lần nữa trước công luận thế giới về một giai đoạn tối tăm và bi thảm của lịch sử Việt tộc. (Chương I, II). Nửa Thế Kỷ Việt Nam kể lại những biến cố trải qua trong cuộc đời của tác giả từ năm 1945 - 1995. * Sau thảm họa của CCRĐ là cuộc vượt thoát kỳ diệu của toàn thể gia đ́nh sang đến đất Lào. Những cam go trong bước đầu hội nhập vào một xă hội mới, những thử thách đôi khi tưởng chừng khó vượt qua được, với ng̣i bút ư nhị của tác giả, được ghi nhận lại hết sức sinh động và trở thành bài học kinh nghiệm quư giá cho nhiều thế hệ về sau (Chương III, IV). Rồi tác giả quyết định trở về quê nhà vào ngày 10-4-1960, “Tôi tung cánh bay về vùng trời Miền Nam Tự Do qua chuyến bay Paksé - Sài G̣n, chấm dứt giai đoạn tị nạn chính trị tại Vương quốc Hoàng Gia Lào, dưới chính thể quân chủ Lập Hiến” (Song Nhị sđd, tr 170). Kể từ đây, tác giả bắt đầu một cuộc chiến đấu mới đầy thử thách và cam go hơn. Mặt trận mà Song Nhị phải dấn thân là “mặt trận văn hóa với cuộc đối đầu giữa Sinh Viên Quốc Cộng”. Tôi tâm đắc nhất là khi đọc đến chương V, VI của cuốn sách này. Tác giả tŕnh bày bối cảnh miền Nam sau khi nền Đệ Nhất Cộng Ḥa của cố Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm bị lật đổ, cùng các hoạt động của giới Sinh viên Sài G̣n sau khi cuộc cách mạng 1. 11. 1963 thành công. Đây cũng là giai đoạn mà cá nhân tôi đă tham dự vào các biến động Miền Trung qua các phong trào tranh đấu của Sinh viên thuộc viện Đại học Huế. Từ ngày đó đến nay tôi chưa thấy một quyển sách nào ghi nhận đầy đủ toàn bộ các phong trào đấu tranh của Sinh Viên các viện đại học Sài G̣n, Huế, Đà Lạt... Và mong ước của tôi là viết lại bộ sách ghi nhận trung thực phong trào đấu tranh của Sinh viên miền Nam từ năm 1963 -1966. V́ thế Nửa Thế Kỷ Việt Nam của tác giả Song Nhị đă cung cấp cho các nhà nghiên cứu sử học những tư liệu hết sức quư giá của giai đoạn biến động Sinh viên này. * Chương VII đề cập đến đoạn đường bi thương của miền Nam vào tháng 4 đen (1975) mất nước. Những hệ lụy kéo theo sau khi miền Nam hoàn toàn bại trận. Cuộc đời đày ải của tác giả trong trại tù cải tạo bắt đầu.
Với những nhận xét tinh tế của một nhà
văn, với tâm hồn nhạy cảm của một nhà thơ, tác giả Song Nhị,
qua tám năm lao khổ từ trại tập trung Long Thành đến nhà tù
Quảng Ninh, rồi Lam Sơn Thanh Hóa, và cuối cùng là trại Z30A
Xuân Lộc, đă để lại cho thế hệ sau một bản cáo trạng về chế
độ tù đày khắc nghiệt có một không hai trong lịch sử (Chương
IX đến XIII). Riêng chương XIII tác giả kể lại chi tiết chuyến tàu xuôi Nam của những người tù bị đưa ra Bắc. Những nghĩa cử ân t́nh mà người tù đón nhận được từ đồng bào miền Nam khi con tàu vào các sân ga của những địa giới như Quảng Trị, Huế, Diêu Tŕ, Đà Nẵng, Nha Trang tới Phan Thiết, Dầu Giây... được tác giả ghi lại hết sức xúc động.
Sau hơn tám năm trời khổ sai trong các
trại tù cộng sản, vượt qua biết bao thử thách cam go, có
những lúc phải giành giật với tử thần trong đường tơ kẽ tóc,
không biết phép lạ nào đă cho ḿnh tồn tại, sống sót để trở
về từ cuối tầng địa ngục. Tác giả Song Nhị tâm sự: “Tôi
nếm trải hơn ba ngàn ngày trong các trại tập trung cải tạo,
nếm trải từng phút giờ, từng tháng ngày trong nỗi chết, cận
kề sự sống. Cái đói khát cào xé ruột gan bao tử, cái chịu
đựng nỗi đắng cay tủi nhục như từng mũi kim chích vào thần
kinh tâm năo, cái đói triền miên từ ngày này sang tháng nọ
làm cho thể xác người tù kiệt rạc, hơi thở thoi thóp...
Nhưng trong thể xác tàn tạ, điêu linh ấy vẫn c̣n một sinh
lực vô h́nh ngấm ngầm, ch́m lặng để giữ cho thể xác kia
không sụp đổ, cho nhân cách phẩm giá không bị ố nḥe. Người
ta gọi cái nguồn sinh lực ấy là tinh thần. Đời sống tinh
thần không là miếng cơm manh áo, không là ăn ngon mặc đẹp,
mà là cái ǵ sâu thẳm nhất, cái tinh chất nuôi sống con
người, chủ động của mọi hành vi, thái độ. Có mấy ai cảm nhận
cái sức mạnh “tinh thần” ấy như thế nào trong cuộc sống b́nh
thường êm ả...” (Song Nhị sđd, tr 151). *
Chương XIV với tựa đề “Hy vọng trong
màn đêm, ánh sáng cuối đường hầm”, tác giả nhắc đến
chương tŕnh H.O. nhằm đưa tù cải tạo của chế độ miền Nam
qua định cư tại Hoa Kỳ. Hành tŕnh của một H.O được tác giả
tŕnh bày khá rơ ràng thuyết phục với nhiều tư liệu đáng tin
cậy. Tôi đón nhận cuốn sách Nửa Thế Kỷ Việt Nam (1945-1995) của tác giả Song Nhị do nhà xuất bản Cội Nguồn ấn hành tháng 1 năm 2010 tại San Jose, California trong cảm t́nh nồng hậu v́ tôi biết tác giả là một con người có lư tưởng. Khi đọc đến chương II nói về cuộc CCRĐ tại quê nhà tác giả vào những năm 1953 -1956 mà toàn thể gia đ́nh Song Nhị bị quy tội thuộc thành phần địa chủ, tôi thật không cầm được nước mắt trước những vết hằn đau thương mà cậu bé chưa đầy 15 tuổi đă phải chịu đựng. Rồi cứ thế, tôi theo chân cậu bé 15 đó trên bước đường vượt Trường sơn qua Lào để t́m hơi ấm của tự do. Ngày 10- 4- 1960, cậu bé ngày nào của nạn đói Ất Dậu bây giờ đă là chàng thanh niên căng đầy nhựa sống (22 tuổi) đă đặt chân xuống Sài G̣n hoa lệ, thủ đô của miền Nam sung túc và giàu có.
Chàng trai bị đuổi học thời Cải Cách
Ruộng Đất ở miền Bắc nay đang là Sinh Viên ngành Luật của
miền Nam và cả tương lai đang chờ đợi anh phía trước. Nhưng
thực sự th́ anh đang bước vào cuộc chiến tuy âm thầm nhưng
rất mănh liệt mà anh gọi là “Mặt trận Văn hóa: Cuộc đối đầu
giữa Sinh viên Quốc Cộng” khi anh đang theo học ngành cử
nhân Khoa học Nhân Văn tại trường Đại học Vạn Hạnh và đang
là Chủ bút của Bán nguyệt san Hướng Đi của Tổng Hội sinh
viên (Đại Học Vạn Hạnh 1965-1968). Anh đă trốn chạy chế độ
cộng sản khi c̣n là cậu bé 15 tuổi nên không lạ ǵ khi anh
dùng ng̣i bút để chiến đấu chống lại sự xâm nhập của cộng
sản trong hàng ngũ Sinh viên miền Nam vào đầu thập niên
1960.
Nửa Thế Kỷ Việt Nam kể lại toàn bộ cuộc đời lưu lạc nổi trôi của tác giả từ 1945 đến 1995. Đây là tác phẩm dưới dạng hồi kư, hay theo cách gọi của tác giả là tập “bút kư, tự truyện”. Dĩ nhiên, đây không phải là tác phẩm biên khảo sử học để buộc tác giả phải tuân theo những quy định khắt khe của ngành học này trong vấn đề trích dẫn, chú thích hay tham khảo. Điều mà người viết muốn được nhấn mạnh ở đây là tác phẩm này có giá trị đến mức độ nào đối với các nhà nghiên cứu lịch sử khi cần viết về giai đoạn tranh chấp Quốc Cộng vừa qua. Hồi kư, bút kư hay tự truyện đều có thể là nguồn sử liệu cần thiết cho các sử gia khi nghiên cứu đến một giai đoạn lịch sử nào đó. Tuy nhiên nó phải được sàng lọc qua hai công đoạn cần thiết của phương pháp sử học: Cẩn án ngoại (External Study) và Cẩn án nội (Internal Study). Từ tác giả đến nội dung tác phẩm đều cho phép tin cậy được th́ Hồi kư, Bút kư hay Tự truyện, trong chừng mực của nó đều cho phép các nhà nghiên cứu dùng làm sử liệu cho công tŕnh biên soạn của ḿnh. “Vũ Trung Tùy Bút” của Phạm đ́nh Hổ hay "Tang Thương Ngẫu Lục” của Phạm Đ́nh Hổ và Nguyễn Án đều viết về chính sách kinh tế hay đời sống xă hội sa đọa dưới thời Chúa Trịnh đều được các sử gia sau này trích dẫn trong các tác phẩm sử học của họ. “Phù biên Tạp lục” của Lê Quư Đôn hay “Hoàng Lê Nhất Thống Chí” của Ngô Thời Chí cũng vậy, cũng chỉ là dạng bút kư hay “tạp lục” thế mà về sau đă trở thành những tư liệu quư hiếm khi đề cập đến lịch sử thời cận đại. Gần chúng ta hơn có “Tuấn Chàng Trai Nước Việt” của nhà văn Nguyễn Vỹ, lấy bối cảnh của người thanh niên Việt Nam từ sau Thế chiến Thứ nhất (1914-1918) để kể lại tâm t́nh, cách suy nghĩ và hành động của giới trẻ thời đó mà bây giờ nếu nhà nghiên cứu nào muốn biết về hướng đi, nhịp thở, phong cách, sự suy nghĩ của giới thanh niên vào những thập niên đầu thế kỷ 20, không ai là không t́m đọc “Tuấn Chàng Trai Nước Việt” của Nguyễn Vỹ.
Cũng vậy, theo suy nghĩ của tôi, rồi ra
trong vài ba mươi năm sau nữa, cuốn sách Nửa Thế Kỷ Việt Nam
(1945-1995), bút kư của nhà văn Song Nhị nói về những biến
cố trọng đại qua cuộc tranh chấp Quốc Cộng ảnh hưởng lên
cuộc đời cá nhân và gia đ́nh, đến vận mệnh của dân tộc, sẽ
trở thành là nguồn sử liệu hiếm quư cho các nhà nghiên cứu
sử học trong tương lai.
|
