Cho đến nay Saguaro và cái thế giới quanh ông mới có dịp đón tiếp một gia đình tị nạn.  Saguaro miên man bao nhiêu ý nghĩ.  Hương đêm êm đềm.  Tuổi đời hơn thế kỷ, Saguaro chứng kiến biết bao thăng trầm lịch sử của nước Mỹ.  Chẳng có thế, nuớc ông có tượng Nữ Thần Tự Do, cao vời vợi đứng trên cao, nhìn xuống hải cảng đảo Illis, New York, tay cầm ngọn đuốc ngời sáng trong đêm cho tàu thuyền nhừng người tìm đất hứa biết rằng họ đang bình an.  Chẳng có thế, người Mỹ vinh danh Lincoln, tên vị tổng thống Mỹ người giải phóng nô lệ và Martin Luther King, tên vị lành tụ da đen, người đòi bình đẳng cho dân da màu, cả hai đều bị ám sát và được toàn thế giới coi như là những anh hùng vượt thời gian và không gian.  Hằng năm người Mỹ tổ chức lễ kỷ niệm rất trang trọng và là ngày lễ của toàn quốc nước Mỹ cho đến nay.  Chẳng có thế, đài tưởng niệm các chiến sĩ Mỹ tử vong trên các miền đất lạ, để dành tự do trong cuộc chiến  Quốc Cộng từ Đại Hàn cho đến Việt Nam.  Lương tâm cắn rứt ông thì thầm trong sót sa  cho dòng Lạc Việt : “Ôi tang thương!  Ôi chiến tranh! Ôi cái tàn ác của loài ngườị !  Ôi tham vọng cuồng si."

 

***

 

Gia đình cụ Nguyễn đến Tucson, Arizona sau trận bão tuyết của tháng tư.  Khi gia đình cụ Nguyễn đến chẳng còn dấu vết gì của tuyết, chỉ có sương rồng hớn hở trong nắng ấm.

Gia đình cụ Nguyễn gồm có bốn cháu gái nhỏ, từ một tuổi cho đến năm.  Cô út, khoảng 21 tuổi,  chồng cô,  bị bắt tại tuyến đầu Đông Hà-Quảng Trị, cháu ngoại ông…lìa quê mới sinh được 21 ngày.  Cô lớn khoảng ba mươi, chồng cô, có lẽ còn miệt mài trong binh lửa.   Cứ nhìn đám trẻ con với các đôi mắt ngu ngơ, lạ lẫm nép người bên người thân, cứ nhìn dáng lưng còm vì tuổi đời của cụ Nguyễn, cứ nhìn hai bà mẹ trẻ, mắt quầng thâm, xanh xao, bước thấp bước cao, hình như họ không còn khả năng đứng vững trước bão đời.  Không có các tiếng cười con trẻ, không có tiếng thì thầm của đám đàn bà, không có ngay cả tiếng đằng hắng của cụ ông, người thuyền trưởng già hay một bại tướng.  Chiến tranh bất ổn đã giết bao nhiêu mộng đời, đã cướp mất đi những tiếng cười con trẻ, đã làm hồn già quằn nặng những âu lo. 

Mọi người thở phào khi bước vào nhà, hành lý họ đơn sơ lắm, ba cái va li nhỏ cho toàn gia đình.  Vào nhà mới, đám trẻ nhỏ chạy lung tung, cười nói rộn ràng trong ngôn ngữ lạ.  Con Hạ, khoảng bốn năm tuổi thường hỏi mẹ những câu đau lòng trong những tháng ngày long đong trong trại tị nạn:

- Má ơi!  Bao giờ mình về nhà ngoại, hoặc, hôm nay mình đi về nhà mình, phải hôn?

Mỗi lần mẹ nó dắt tay con xếp hàng ăn hay vào nhà tắm công cộng.  Mẹ nó lầm lũi bước không trả lời con, còn nó giương cặp mắt sợ hãi nhìn đám đông xa lạ, tay nắm tay mẹ chặt hơn.

-  Nhà mình đây hả ngoại?  Mắt con bé Xuân có vẻ vui hơn khi nhìn ngoại gật đầu.

-  Giường của con!  Giường này của con hả mẹ ?  Con Hạ giựt giựt tay mẹ, tay sờ sờ thành giường sắt, nhoẻn miệng cười.  Bỏ mẹ nó bận rộn, con Hạ đi vòng vòng quanh phòng ngỡ ngàng vui vui, có lẽ trong bộ óc non nớt nó nhớ đến cái giường khai mùi nước tiểu của nó chăng.  Con Xuân thầm thì với con Hạ con Thu rồi cả đám chạy vèo ra vườn sau.

 

 

Vừa bước chân ra khỏi cửa, cả bọn ngạc nhiên nhìn một giỏ hoa đang trôi trên không, cao hơn tường vườn sau khoảng một đầu người, có bướm chập chờn, có ong rù rì,….Whoa!  Whoa!  Mắt đứa nào đứa đó tròn vo.  Con Xuân dẫn  cả bầy chạy vào tìm cụ ông, đứa kéo tay cụ, đứa kéo vạt áo cụ, đứa kéo quần cụ, ra sau vườn chỉ chỏ vào lẵng hoa trắng muốt, nhụy vàng vàng hồng hồng.  Mới đầu cụ ông tưởng bầy cháu níu kéo cụ ra chơi với chúng, cho tới khi cụ ra khỏi ngưỡng cửa nhìn ra sau vườn, cụ giống như bầy cháu, trợn tròn mắt ngạc nhiên.  Cụ chưa bao giờ thấy loại sương rồng kỳ quái này, một nhánh giơ lên trời, ba nhánh lớn dài thòng xuống mặt đất đang ôm một lẵng hoa nữa.  Đầu đội hoa, tay ôm hoa.  Từ phi trường về đây cụ thấy nhiều loại sương rồng rất lạ, nhưng lạ nhất vẫn cái cây sương rồng khổng lồ cao gần mái nhà này.  Cây này có thể già lắm vì nhiều nhánh.  Các lẵng hoa rộn ràng ong bướm, chim muông cứ y như chúng đang chào mừng gia đình cụ Nguyễn.  Cụ mỉm cười nhìn Saguaro, cúi nhìn bầy cháu dại, cụ ôm cả ba đứa vào gần nói: các cháu có bạn rồi đấy.  Như phụ hoạ với cụ Nguyễn có tiếng chim hót lanh lảnh gọi mừng.

Một buổi trưa, vài ngày sau chúng nó rủ rỉ rù ri trong nhà, rồi ra sau vườn xếp hàng ngang dưới bóng mát ba cây thốt nốt nhìn Saguaro coi bộ nghiêm trọng lắm.  Con Xuân nhìn nhỏ Hạ, nhỏ Thu trước khi lên tiếng.

-  Tôi tên là Xuân

Nói đến đó nó ngừng lại một chút rồi giơ tay phải đặt vào ngực, chỗ có trái tim của nó, lập lại câu nói:

-  Tôi tên là Xuân

Con Xuân gầy còm, tóc thả dài sau lưng, coi bộ người lớn lắm.  Nó nhấc tay ra khỏi ngực chỉ vào con nhỏ thiếu hai răng cửa, tóc lòng thòng trên mắt, miệng lúc nào cũng như muốn cười, mắt to tròn với làn da ươm nắng.

-   Con này là con Hạ. 

Sau một hai giây cả hai tay con Xuân chỉ vào con nhỏ đang đứng bên tay phải, con nhỏ bé tí teo, con nhỏ hay đội cái mũ nồi đỏ, chui chân cụ ông, cười như nắc nẻ, đang thè lưỡi muốn nói.

- Con này là con Thu hai tuổi rưỡi.

Lúng túng hay suy nghĩ vài giây, nó nhìn con Hạ con Thu thì thầm gì đó coi bộ nghiêm trọng lắm.   Rồi con Xuân cao giọng thỏ thẻ, còn con Oanh đang nằm với mẹ nó trong phòng.  Nó nhỏ lắm chưa ra đây chơi được. 

Con Xuân dứt lời, cả bọn nhìn ông cười lỏn lẻn như đợi Saguaro trả lời.

Trả lời con Xuân, có tiếng chim hót lảnh lót, có ong rù rì, có bướm chập chờn.  Vài giây sau chúng chạy vèo đến bên cái xích đu, leo chèo, cười đùa, la hét.   Những tiếng cười, những tiếng la hét, những con mắt vui của những đứa trẻ tị nạn tìm lại chốn an bình của chúng.  Chúng không còn phải lên xe buýt đổi trại mới, không còn xếp hàng dài mỗi ngày đợi ăn, không còn phải tắm công cộng trong các lều vải và không còn bị người lớn cấm cản chạy nhảy đó đây.

Có lần ba đứa con gái trò truyện cùng ông, chúng gọi ông là ông Bự, có nghĩa là lớn, là khổng lồ.  Ông thích tên Bự nghe thân thương thế nào ấy.

Con Xuân hỏi:

- Ông Bự có biết Saigon hôn?  Tôi sinh ở Saigon đó.  Nhà ngoại ở Saigon.  Con Hạ nối lời:

-  Ông Bự ơi!  Ông biết Cần Thơ hôn? 

Con  Thu nhe hàm răng sún cười.  Chúng cùng hỏi ông một câu xé lòng ông:

-  Biết ba ở đâu hôn? Ba có biết mình ở đây hôn?

Ông Bự không trả lời, trầm ngâm trong nắng.

-  Ổng có biết nói không? Con Hạ hỏi.

-  Ngoại nói là ông Bự có tiếng nói của ông Bự, ông nói tiếng của xương rồng.  

Con Xuân thì thầm trả lời con Hạ nhưng coi bộ không vui:

- Ông Bự biết chúng mình đang nói với ông đó. 

- Sau giây lát, chúng chạy lại cái xích đu, cầu trượt cười cười nói nói.

 

Tuổi thơ là thế. Tuy không nói với ai, chúng nó chờ đợi ba về để được hôn lên má, bế lên cao, để được bi bô hát bài ca mới ở lớp học hay đòi ba đưa đi sở thú như khi chúng còn ở Saigon.  Trên đường chạy loạn chúng là những kẻ đồng hành can đảm nhất, yên lặng, sát cánh bên người thân.

Đêm ngày 29, tháng tư, 1975, con Xuân, con Hạ sau một đêm ngủ ngồi trên boong tàu trong lòng mẹ và ông bà hình như trưởng thành mau chóng.  Sáng sớm hôm sau chúng tuyên bố dõng dạc không thèm uống sữa.  Những bình sữa nóng hằng đêm cho con Xuân, con Hạ, con Thu.  Có giọt lệ nào đó lăn ra từ mắt mẹ, đã làm nó hiểu hay trong trí non nớt trẻ thơ nó linh cảm nó chẳng còn các ngày êm đềm xưa cũ trong những ngày lênh đênh trên biển cả, giữa hàng ngàn người cùng nhao nhác, ngơ ngơ.

Đôi khi cụ ông nhìn ba cháu leo chèo, tim già chùng nặng.  Cụ còn bao nhiêu năm để lo cho chúng nên người.  Saguaro hiểu trong tim cụ Nguyễn còn ẩn nhiều điều đau khổ, cụ mất hai thằng con trai trong cuộc chiến vừa qua.  Đến được đây cụ mất hai thằng rể.   Cụ hay miên man nghĩ đến thằng em út còn sống, cụ chưa gặp hơn hai mươi năm từ ngày cụ bỏ Thanh năm 1953.  Chắc là cụ không có ngày về Thanh, nhìn nhau khóc cười cho thoả nhớ thương. 

Nếu cụ ông là cội tùng trong giông bão đời, cụ bà như nhánh liễu mềm quấn quit bên chồng bên con cháu, quẩy gánh nặng trong yên lặng không một lời than.  Một đôi khi cụ ra nhà sau canh chừng các cháu chơi đùa, cụ hay thở dài rồi nói  với Saguaro.

- Chúng mày lạ quá, sao tay cứ giơ lên trời hoài không biết mệt, còn tay khác thì ôm chân hoài.  Chúng mày lạ lạ thế nào ấy, giống như người mà không phải người hay là làm tiên trên trời, mải chơi, bị phạt, cho nên phải ở ngoài sa mạc khô cằn sỏi đá thế này.  Nếu thật thế, chúng mày cũng đáng thương như chúng tao thôi.

Sau này cụ bà không gọi Saguaro là mày nữa vì cụ biết có thể Saguaro hơn trăm tuổi không chừng.

Con Xuân đi học được vài tháng, một trưa chúa nhật  con Xuân ngồi vào lòng mẹ thỏ thẻ, miệng chúm chím cười, mắt long lanh, điệu điệu:

- Con là ai?

Mẹ nó ngồi kế nó trong phòng khách, con Xuân chơi với mấy cái tách trà, bộ đồ chơi nó nhận được từ nhà thờ bảo trợ gia đình cụ Nguyễn.  Nó tuy hỏi tay vẫn cầm cái ấm lên cao giả bộ rót nước vào bốn cái tách nhỏ.  Môi vẫn chúm chím mỉm cười như nó đang trò chuyện với mẹ.  Nó không nhìn mẹ để được trả lời.  Con Xuân vẫn nói, nói để mà nói.  Con Xuân tiếp tục nói như tiếp tục sờ vào cái tách này đổi vị trí cái tách kia: 

- Con là ai?  Con là người Việt, sao không ai nói tiếng Việt trong  lớp học của con?  Con là người Mỹ, sao cả nhà không nói tiếng Mỹ.

Nó ngừng chơi, ngửng đầu, lắc lắc mấy sợi tóc rơi trước mặt, chúm chím cười nhìn mẹ như đợi mẹ trả lời.

Mẹ chạy lại ôm nó vào lòng, hôn lên tóc, khẽ nói:

- Con là người Việt, vì con sinh tại Sàigon, Viêt Nam.  Con đang học nói tiếng Mỹ vì mình đang sống trên đất Mỹ.  Sau này khi con khôn lớn, con của mẹ sẽ là người Mỹ và là người Việt, vì con nói được cả hai thứ tiếng.  Câu trả lời dài giòng của mẹ, làm con bé yên lặng nhưng không vui.  Vấn đề khó hiểu của con bé năm tuổi lẫn lộn giữa hai cảnh đời..trường học và nhà mình.  Có phải vì câu hỏi của con, hay vì những ưu tư trong đời sống lạ, mẹ nó ôm nó vào lòng như tìm sự cảm thông trong yên lặng.

Hai năm sau, môt buổi tan trường, ông cháu đi bên nhau trên đường về nhà. Con Xuân vui cười líu lo cùng cụ. Con biết ai là ba rồi. Ông cháu đi bên nhau, ven đường hoa mùa xuân nở vàng thảm cỏ, liều thướt tha trong nắng trên đường về nhà. Con Xuân cười cười, hai răng cửa mới rụng tuần trước, như con chim nhỏ đang học truyền trên cành, mở to mắt nhìn ông ngoại: “Ông là ba của con nè. Trong lớp hôm nay, cô giáo hỏi rằng ai đưa các em đến trường.  Đứa nào cũng có ba hay má đưa đi học giống ông ngoại đưa con đi nè. Con nói với cô, ông ngoại đưa con đi học thì ông là ba của con. “

Nhìn cháu hãnh diện truyện trò lòng ông tê tái. Về nhà ông tìm được tấm hình thằng rể trong bộ quân phục hải quân, ông sai thằng con út mang ra tiệm chụp hình.  Vài ngày sau ông mang tấm hình của con rể ra dạy cháu…đây là ba của Xuân, còn ông là ba của mẹ con. Con Xuân nhìn tấm hình không cười. Hai ông cháu ôm nhau, mắt già xa vắng.  

 

Gia đình cụ Nguyễn không muốn nhắc đến chiến tranh, đến đêm bỏ nước ra đi, không dám động đến cái đau khổ vì lý do gì họ ra đi để các cháu khờ không bối rối trong cuộc sống.  Cụ Nguyễn cũng như mẹ chúng, nhẫn nhục cho chúng tình thương, ôm ấp chúng trong cái hiền hoà chung quanh.  Các người lớn tuy không nói ra nhưng cùng chung ý tưởng về đám con cháu nhỏ trên quê hương mới- tuổi trẻ như các tờ giấy trắng.  Đời chúng phải hiền hoà êm đềm.

Ngoài bờ tường thỉnh thoảng, có tiếng các chim cú lẻ loi, có tiếng rừng sào sạc, phải chăng chúng đang trổi một hoà âm của những sinh vật sống trên giải đất khô cằn sa mạc?  Phải chăng chúng đang nhìn sự hồi sinh của những người mất một quê hương đang từ từ quen với đời sống mới.  Ông Bự thầm nghĩ mới có vài tháng thôi mà gia đình này có vẻ bình yên hơn.  Ông thì thầm cho chính ông hay cho lũ bạn rằng một ngày không xa ông sẽ nghe những tiếng cười vang trong các buổi cơm chiều.  Một ngày nào đó, tâm hồn cụ Nguyễn sẽ an bình bên bầy cháu nhỏ.  Một ngày nào đó mắt già sẽ xốn xang những giọt lệ vui khi nhìn các đứa cháu thiếu tình phụ tử bước những bước vững mạnh, đầy tin yêu  trong tương lai.  Một ngày nào đó, môi má mẹ sẽ hồng mầu nắng và mắt mẹ sẽ trong màu trời.

-  Ừ một ngày nào đó.  Tiếng chim hồng y thanh tao.

-   Mọi tốt lành sẽ đến cho gia đình cụ Nguyễn trong tương lai.

-   Sẽ đến.  Tiếng chim đêm đập cánh như đồng ý. 

Sa mạc hiền hoà đi vào bóng đêm và bên trong bờ tường kia, gia đình cụ Nguyễn đang an giấc nồng.

 

Viết cho những người một lần rời bỏ quê hương và cho trẻ thơ mất cha trên con đường tìm về đất hứa.

 

Thu Hương

 

 

Trang Văn Hữu