LIỀU LINH DƯỢC

THE CHASER

Tác giả: John Collier
Trương Mỹ-Vân dịch

 

 
 

Lời giới thiệu: John Collier (1901-1980) là văn sĩ Anh sinh trưởng tại London trong một gia đình danh giá. Chú ông là văn sĩ Vincent Collier nổi tiếng một thời và ông cố đã từng là ngự y của vua William IV, trước triều đại nữ hoàng Victoria vào hậu bán thế kỷ thứ 19. Ông khởi sự làm thơ năm 19 tuổi và đoạt giải thưởng thi ca năm 21 tuổi nhưng lại nổi tiếng về các tác phẩm văn xuôi như "His Monkey Wife" và "Full Circle". Năm 30 tuổi, ông sang Hollywood viết kịch bản cho phim ảnh và sống luôn tại Mỹ.

Ông là người thông minh, lịch lãm với con mắt tinh đời và nụ cười hóm hỉnh. Tác phẩm của ông vì thế phản ảnh cá tính này nên tuy thanh nhã nhưng không kém phần sâu sắc và hắc ám. Ông nổi tiếng về sở trường châm biếm nên có nhiều tác phẩm phải xuất bản lén lút vì cơ quan kiểm duyệt Anh không dung thứ loại ngôn ngữ sắc bén và ngòi bút mỉa mai cay độc của ông. Truyện của ông không hề dùng tình cảm để gây xúc động mạnh nhưng vẫn gợi lên được sự mong manh của những tương quan hệ lụy của kiếp người.

Truyện ngắn "Liều Linh Dược" được dịch từ nguyên tác "The Chaser". Nguyên tựa đề truyện này đã gây nhiều rắc rối vì mới nghe qua "The Chaser" có nghĩa là người săn đuổi, như kẻ yêu đương đang đuổi bắt người tình, nhưng thật ra John Collier đã tinh quái dùng nghĩa thứ hai của chữ 'chaser' để ám chỉ một ly nước lã hay nước 'ginger ale' (nước ngọt có gừng) thường uống sau khi dùng rượu mạnh để dung hòa tác dụng của rượu và làm dịu cơn say. Ở đây chữ này còn ám chỉ liều độc dược mà kẻ si mê phải dùng đến để thanh toán cuộc tình.

Biệt tài châm biếm của John Collier lúc viết truyện này được thể hiện qua ba khía cạnh. Trước hết tình tiết câu chuyện tự nó đã éo le (irony of situation) vì nhân vật chính đang yêu tha thiết và nghĩ rằng chỉ cần được yêu lại là đủ thấy hạnh phúc rồi, nhưng kết thúc câu chuyện lại dành cho độc giả một sự bất ngờ lý thú. Điểm thứ hai gây một ấn tượng sâu xa hơn (dramatic irony) là sự đối nghịch giữa nhân vật chính và độc giả. Khi theo dõi tình tiết câu chuyện, độc giả có thể đoán được điều gì có thể xảy ra trong tương lai, nhưng nhân vật chính trái lại hoàn toàn không hay biết. Điểm thứ ba được thể hiện qua ngôn từ (verbal irony) trong đó lời nói của nhân vật thứ hai là ông già bao hàm nhiều ngụ ý khác nhau khiến cho anh chàng Alan Austen, nhân vật chính, chấp nhận giá trị bên ngoài của lời ông già bán linh dược nhưng không hề hiểu thâm ý của ông ta.


Alan Austen dò dẫm trong bóng tối bước lên những bậc thang kêu kẽo kệt ở khu phố trên đường Pell, lòng bồn chồn lo lắng và phải mất công tìm kiếm hồi lâu chàng mới thấy bảng tên viết lờ mờ trên cánh cửa.

Theo lời dặn trước, chàng đẩy cánh cửa bước vào một căn phòng trơ trọi, đồ đạc không có gì ngoài một cái bàn đơn sơ và hai chiếc ghế xoàng xĩnh. Sát vách tường vàng ố dơ bẩn là mấy cái kệ với khoảng mười thứ chai lọ.

Trên chiếc ghế xích đu, một ông già đang ngồi đọc báo. Chẳng nói chẳng rằng, Alan đưa ra tấm danh thiếp và ông già lễ phép bảo chàng:

- Mời ông ngồi, ông Austen. Tôi hân hạnh được biết ông.

Alan hỏi ngay:

- Có phải ông có nhiều thứ thuốc pha trộn vô cùng hiệu nghiệm không?

Ông già trả lời:

- Thưa ông, hàng hóa tôi ít - tôi không có thuốc xổ hay thuốc rà lợi răng cho trẻ con lúc mọc răng - tuy ít, thế nhưng tôi lại có nhiều loại thuốc khác nhau và không có thứ thuốc gì tôi bán lại không có hiệu quả kỳ diệu.

Alan ấp úng:

- Thật ra thì ...

Ông già ngắt lời chàng và với tay lấy một lọ thuốc trên kệ:

- Thí dụ đây là một thứ thuốc không màu sắc, không mùi vị, sẽ tan ngay trong sữa, cà-phê, rượu, hay bất cứ món giải khát nào, và ngay cả khi giải phẩu thi hài, người ta cũng không thể nào tìm ra nó được.

Alan hoảng hốt la lên:

- Ông bảo đây là độc dược à?

Ông già lãnh đạm trả lời:

- Ông có thể gọi nó là thuốc tẩy nếu ông muốn. Có khi đời người cần tẩy rửa. Hay gọi nó là thuốc tẩy vết dơ cũng được. Vết dơ biến mất và đời người cũng tan theo. Có đúng thế không?

Alan lắc đầu:

- Tôi không cần thứ thuốc này.

- Cũng chẳng sao. Ông có biết chai thuốc này giá bao nhiêu không? Chỉ cần một muỗng trà thôi là đủ đấy nhé. Vậy mà tôi đòi năm ngàn đô-la, không thiếu một xu.

Alan lo ngại hỏi:

- Hy vọng các thứ thuốc khác của ông không đến nỗi đắt như vậy.

- Ồ, không đắt đâu ông. Nếu tôi bán liều mê dược hay thuốc yêu đương với giá này thì vô ích thôi vì giới trẻ cần loại thuốc này lại hiếm khi có được năm ngàn đô-la. Nếu họ có tiền, họ đâu cần mua thuốc của tôi làm gì!

Alan mừng rỡ đáp:

- Nghe ông nói vậy, tôi mừng lắm.

Ông già tiếp lời chàng:

- Tôi nghĩ thế này nhé, nếu khách hàng hài lòng với một món hàng của tôi, họ sẽ trở lại khi cần một món hàng khác. Dẫu cho món hàng thứ hai này đắt bao nhiêu họ cũng cố gắng dành dụm để mua cho kỳ được nếu họ cần.

Alan đáp:

- Vâng, thế ông có bán mê dược không?

Ông già với tay lấy một lọ thuốc khác và bảo chàng:

- Nếu tôi không bán mê dược thì đâu cần phải giới thiệu với ông về thứ thuốc tẩy kia làm gì? Chỉ khi nào người ta giúp đỡ được kẻ khác mới có thể nói riêng với nhau những điều bí mật như vậy được.

Alan ấp úng:

- Thế còn những thứ thuốc này, có phải chỉ là ...

- Ồ không đâu. Những mê dược này có hiệu quả vĩnh viễn và ảnh hưởng của chúng vượt ra ngoài những đam mê xác thịt. Dĩ nhiên là có gây đam mê xác thịt chứ, nhiều lắm, liên tục và không bao giờ ngưng.

Alan giả vờ tỏ vẻ hờ hững:

- Lạ quá nhỉ!

- Nhưng phải xét đến khía cạnh tâm linh chứ.

- Dĩ nhiên rồi!

Ông già nói tiếp:

- Mê dược này sẽ khiến người ông yêu thay đổi tâm tính hoàn toàn. Thay vì hờ hững và coi thường ông, cô ta sẽ dâng hiến tất cả tình yêu cho ông và say mê ông. Ông chỉ cần bỏ một chút xíu thuốc không mùi vị này vào nước cam, trà, hay rượu khai vị cho nàng uống, ông sẽ thấy nàng thay đổi hoàn toàn. Từ một người nhẹ dạ vui tính, ưa thích chuyện nhảm nhí, nàng sẽ thích yên tĩnh và ở cạnh ông thôi.

- Thật tôi không tin nổi. Tánh cô ấy thích tiệc tùng lắm.

- Rồi cô ta sẽ không thích tiệc tùng nữa và cô sẽ sợ những người đẹp mà ông gặp gỡ ở các buổi tiệc đó.

Alan sung sướng thét lên:

- Cô ta sẽ ganh tỵ vì tôi? Thật không?

- Thật chứ! Cô ta sẽ muốn cô là tất cả đối với ông.

- Ngay bây giờ cô ta là tất cả đối với tôi, có điều cô ta không hề quan tâm đến tôi tí nào, thế thôi.

- Sau khi uống thuốc này, cô ta sẽ hết lòng lo lắng, để ý đến ông vì bấy giờ ông sẽ là niềm vui thú độc nhất trong đời cô ta.

- Thật tuyệt quá!

- Cô ta sẽ muốn biết tất cả những điều ông làm, tất cả những gì xảy ra cho ông trong ngày. Cô sẽ muốn biết từng chi tiết một. Cô ta lại còn muốn biết ông đang nghĩ gì, tại sao bỗng dưng ông mỉm cười, tại sao ông lộ vẻ buồn bã.

Alan reo lên:

- Đúng là tình yêu rồi!

Ông già đáp:

- Đúng thế. Cô ta sẽ chăm sóc ông chu đáo, sẽ không bao giờ để ông mệt, để ông ngồi nơi có luồng gió lạnh, hay chểnh mảng miếng ăn cho ông. Nếu ông về trễ một giờ, nàng sẽ hoảng hốt lo sợ vì nghĩ rằng ông đã bị giết hay bị một người đàn bà xinh đẹp nào quyến rủ mất rồi.

Alan sửng sốt bảo:

- Tôi không thể nào tưởng tượng ra Diane như vậy được.

- Ông sẽ không cần dùng trí tưởng tượng của ông nữa. Và này, vì lẽ bây giờ cũng còn vô số đàn bà xinh đẹp quyến rủ ông nên nếu ngộ nhỡ sau này ông sa bước, ông chớ quá lo lắng vì cuối cùng nàng sẽ tha thứ cho ông. Dĩ nhiên nàng sẽ bị tổn thương nhưng rốt cuộc nàng vẫn tha thứ cho ông.

Alan hùng hổ nói:

- Điều đó sẽ không bao giờ xảy ra.

- Dĩ nhiên là không rồi, nhưng nếu có, ông cũng đừng lo vì nàng sẽ không bao giờ ly dị ông. Ồ, không đâu! Và dĩ nhiên nàng sẽ không bao giờ cho ông một lý do nào khiến ông phải cảm thấy bực bội về nàng.

Alan hỏi:

- Vậy thuốc này giá bao nhiêu?

- Không đắt như thứ thuốc tẩy kia đâu, thứ thuốc tẩy vết dơ mà tôi đưa ông xem lúc nãy trị giá năm ngàn đô-la không thiếu một xu đấy. Muốn xài thứ thuốc đó phải lớn tuổi hơn ông, phải dành dụm tiền mới mua được.

- Còn thứ mê dược này thì sao?

- Ồ, thuốc đó à? Chỉ cần một đô-la thôi.

Ông già mở ngăn kéo trong nhà bếp lấy ra một cái lọ nhỏ bẩn thỉu. Alan chăm chú nhìn ông đổ thuốc vào lọ và bảo ông:

- Tôi cảm ơn ông vô cùng.

- Tôi thích làm ơn cho khách hàng, rồi họ sẽ trở lại sau này khi họ đã thành công trên đường đời và muốn nhiều thứ đắt tiền hơn. Thuốc đây ông. Ông sẽ thấy nó vô cùng hiệu nghiệm.

- Tôi cảm ơn ông một lần nữa. Chào ông. Alan đáp

- Vâng, sẽ gặp lại ông sau. Ông già trả lời.


Trương Mỹ-Vân
dịch từ "The Chaser"

 

art2all. net