NGHI THỨC TANG LỄ

của các GIÁO PHÁI trong PHẬT GIÁO

 

 

Lời Mở Đầu: "Hỡi linh hồn thánh thiện, giờ đây bạn đã cận kề cửa tử. Bạn sẽ đơn thân từ giã cõi đời này, nhưng bạn không phải là người duy nhất phải chết vì cái chết xảy ra cho tất cả mọi người. Bạn không nên quyến luyến cuộc đời này nữa. Dẫu vẫn còn ham sống, bạn hoàn toàn bất lực vì bạn không thể nào thoát ra khỏi định luật tử sinh. Bạn chớ nên mê đắm làm gì và cũng đừng nên quyến luyến nữa! Lúc này, bạn nên hướng tâm về Tam Bảo."

Trên đây là lời nhắn nhủ của thân nhân thì thầm vào tai của người sắp mệnh chung theo phong tục Phật giáo Tây tạng. (Trích từ quyển "The Tibetan Book of the Dead" do GS Robert A. Thurman dịch sang Anh ngữ.)
 

Mặc dầu có nhiều sự khác biệt về nghi thức tang lễ của các giáo phái trong Phật giáo, nhìn chung vẫn có nhiều điểm tương đồng. Ngay tại các quốc gia tân tiến, nơi mà việc ma chay là một trong những ngành kinh doanh quan trọng, tử thi thường được mặc áo quần chỉnh tề và được thân quyến cùng bằng hữu phúng điếu để bày tỏ lòng kính trọng và để được cơ hội chứng kiến sự ly khai cuối cùng giữa hồn và xác của người quá cố. Ngoài ra, các vị tăng ni cùng thân nhân đều đọc kinh cầu nguyện cho linh hồn người đó được ra đi thanh thản, không quyến luyến cõi trần và mong họ đầu thai vào một nơi bình an, may mắn. Đa số tín đồ Phật giáo chọn cách "hỏa thiêu". Chính Đức Phật cũng vậy, và điều này đã trở thành tiêu chuẩn cho việc ma chay trong Phật giáo trong các kỷ nguyên về sau. Tuy nhiên đa số những vị tăng ni ở Ấn Độ cùng thời với ngài khi mất xác họ lại được chôn trong nghĩa trang.


Nghi Thức Tang Lễ Theo Môn Phái Tiểu-Thừa

Theo môn phái này, người ta mặc áo quần trắng cho người quá cố và để nằm tại nhà trong lúc các vị sư được mời đến tụng kinh cầu siêu. Nghi thức trước tiên là "lễ rửa tay", một hình thức của lễ rửa tội. Tay người chết được để duỗi thẳng và khách phúng điếu lấy một chén nước dội xuống tay người quá cố. Bên dưới có một chậu lớn đựng hoa để hứng nước chảy xuống. Mục đích của nghi thức này là cầu xin ơn trên xóa bỏ những tội lỗi của người quá cố trong kiếp này. Tiếp theo đó là lễ nhập quan, đưa linh cửu đến nhà hỏa thiêu, và các vị sư tụng kinh cầu siêu ở đó. Trước khi buổi tụng kinh bắt đầu, một người trong tang quyến được chỉ định đến gõ vào quan tài để nhắc nhở linh hồn người quá cố hãy chuẩn bị lắng nghe những lời dạy của Đức Phật qua lời kinh mà các vị sư sắp sửa đọc. Một người khác có nhiệm vụ đặt lên trên quan tài một chiếc áo cà sa đã được gấp lại gọn gàng. Chiếc áo này tượng trưng cho lòng cầu mong người quá cố được ra đi song suốt trên hành trình vào cõi giới khác. Trước khi hỏa thiêu, chiếc áo này sẽ được tặng cho các vị sư đến tụng kinh cầu siêu. Ngay trước lúc đưa linh cữu vào phòng hỏa tiêu, người ta mở nắp áo quan để tang gia và thân quyến nhìn người quá cố một lần cuối, rồi họ đập vỡ một quả dừa tươi, lấy nước rưới lên khắp thi hài như một hình thức rửa tội cuối cùng.


Nghi Thức Tang Lễ Theo Môn Phái Đại-Thừa, tức Phật Giáo Tây Tạng

Ở Tây tạng và và tại các cộng đồng Tây tạng lưu vong, thi hài người quá cố được tang gia để nằm yên từ 4 đến 9 ngày. Trong thời gian này, một vị sư hay một tu sĩ trong vùng đến nhà đọc những bài trích trong quyển "The Tibetan Book of the Dead" - quyển sách được xem như một trong những cuốn cẩm nang của Phật giáo Tây tạng - với mục đích hướng dẫn linh hồn người quá cố trên hành trình về bên kia thế giới. Sau thời gian từ 4 đến 9 ngày đó, người ta lau sạch thi hài và đem đi mai táng. Vì Tây tạng là một xứ nằm trên rặng núi Hy Mã Lạp Sơn, được mệnh danh là trên đỉnh của vũ trụ, nên chỉ cần đào sâu vài tất đất đã thấy toàn là đá, vì thế người ta không thể đào huyệt được mà phải theo phong tục "thiên táng" tổ chức tại một nghĩa trang riêng trên núi cao. Theo phong tục này, thi hài người quá cố được cắt thành nhiều phần trong một tang lễ với nghi thức trang nghiêm và những phần này của thi hài được để lộ thiên, làm thức ăn cho các loài chim diều hâu. Đây là một cách người Tây tạng biểu lộ lòng từ bi vô lượng đối với chúng sanh bằng cách dâng hiến thân xác mình sau khi chết để nuôi sống các sinh vật khác. Sau một thời gian khi chim muông đã ăn hết thịt và thi hài chỉ còn lại những nắm xương, người ta mang mớ xương này về nghiền nát, trộn với ngũ cốc đã xay nhỏ, rồi mang trở lại nghĩa trang để tiếp tục hiến thức ăn cho các loài chim trên núi. Người Tây tạng cũng có phong tục hỏa thiêu nhưng chỉ để dành cho các vị sư tái sinh hoặc những đám tang về mùa đông vì khí hậu băng giá trên núi cao không thể cử hành lễ "thiên táng" ngoài trời được. Người Tây tạng tin rằng linh hồn người quá cố sẽ đầu thai sau 49 ngày nên trong suốt thời gian này, các vị sư và thân quyến luôn luôn tụng kinh cầu siêu để mong linh hồn sớm siêu thoát hoặc được đầu thai vào những cõi giới an lành, tốt đẹp.


Nghi Thức Tang Lễ Theo Thiền Đạo

Vào thế kỷ thứ 6 khi Thiền Đạo bành trướng từ Trung Hoa sang Đại Hàn và Nhật Bản, môn phái này có phong tục tăng chức cho phật tử thành sư sãi và ni cô sau khi họ chết hầu mong họ được tái sanh vào nơi tốt đẹp hoặc sớm đạt đến Niết Bàn. Bây giờ tuy phong tục này không còn nữa, người ta vẫn giữ một số nghi lễ tang chế cũ. Theo môn phái Thiền Đạo, thi hài người quá cố được giữ tại nhà trong vòng 24 giờ để các vị sư đến tụng kinh cầu siêu và thân quyến đến phúng điếu. Họ biếu tiền cho tang gia và một phần số tiền này được làm quà trao tặng lại những người đến phúng điếu. Lễ hỏa táng được cử hành vào ngày hôm sau và các vị sư ban pháp danh cho người quá cố như một hình thức quy y vì họ tin rằng trong tương lai nếu có ai gọi đúng tên người quá cố thì người đó sẽ không thể nào quay trở về cõi thế này nữa vì họ đã được quy y, mang pháp danh mới và siêu thoát rồi. (Điều này giải thích tại sao trong những quốc gia theo Thiền đạo, việc gọi tên người đã khuất là điều cấm kỵ). Sau lễ hỏa táng, người ta sắp hài cốt vào bình, bắt đầu từ xương chân lên đến xương sọ, và chôn tại nghĩa trang gia đình.


Nghi Thức Tang Lễ Theo Pháp Môn Tịnh-Độ

Theo môn phái này, việc trì niệm danh hiệu đức Phật A Di Đà (Nam Mô A Di Đà Phật) là điều thiết yếu giúp linh hồn người quá cố được vãng sanh miền Tây Phương Cực Lạc tức là cõi Niết Bàn. Thi hài được giữ tại nhà trong vòng từ 12 đến 24 giờ và tang quyến phải tuyệt đối giữ im lặng, không được nói chuyện ồn ào, khóc lóc hay hút thuốc trong nhà vì sẽ làm linh hồn người quá cố hoang mang, không thể tập trung trên đường siêu thoát về cõi Niết bàn, và có thể khiến họ bị đầu thai trở lại, trầm luân trong bể khổ thế gian. Sau khi các vị sư được thỉnh đến nhà để tụng kinh cầu siêu trong vòng 24 giờ, người ta tin linh hồn sẽ lìa khỏi xác, và thi hài được lau sạch, mặc áo quần mới trước khi nhập quan, và tang lễ được cử hành đơn giản. Tiếp theo đó, tang gia thường ăn chay trong vòng 49 ngày để tránh gây thêm tội sát sanh cho người quá cố và giúp họ sớm về miền Cực Lạc.


Trương Mỹ-Vân

dịch theo bài "Buddhist Death Rites", đăng trên tạp chí "Tricycle: The Buddhist Review" (2012)
 

 

 

art2all. net