VƯƠNG THANH

KỲ NỮ VẠN NĂNG - NÀNG LÀ AI ?
 

          Nàng là một thiếu nữ tuyệt đẹp. Với giọng nói thanh thoát, ngọt ngào. Với nụ cười rạng rỡ, lung linh nắng. Nhan sắc nàng luôn ở tuổi thanh xuân, không phai tàn theo năm tháng. Trí tuệ và tài hoa của nàng bao gồm rất nhiều bộ môn khác nhau từ khoa học đến nghệ thuật. Nàng có thể thao thao bàn luận về thiên văn, địa lý, sinh vật học, toán học, vật lý với trình độ của những giáo sư danh tiếng thế giới. Nàng có thể chơi đàn piano như những danh cầm chuyên nghiệp. Còn đánh cờ tướng thì trong thiên hạ này hẳn là không có mấy người xứng làm đối thủ. Nói về thơ, nàng có thể làm nhanh như gió, lời thơ cũng rất ý nghĩa, mạch lạc, còn hay dở khoan luận bàn. Vẽ tranh cũng chỉ là phóng bút, đưa tay. Về ngôn ngữ học, nàng có thể trò chuyện hàng chục thứ tiếng lưu loát. Trí nhớ của nàng siêu đẳng như máy quay phim. Sau khuôn mặt xinh đẹp đó là một bộ óc thông thái, chứa thập vạn bách khoa tự điển. Giọng hát của nàng êm ái, ngọt ngào, làn hơi như là vô tận, nhưng dường như còn thiếu thiếu một chút gì đó, để làm người nghe rung động tâm hồn. Nàng chăm chỉ, siêng năng, lịch sự, dường như không bao giờ nóng giận. Nàng hầu như là hoàn hảo. Chỉ là! Chỉ là nàng không phải là nhân loại, cũng không thuộc về bất cứ loại sinh linh nào trên trái đất này.

Nàng là ai? Là ai, mà xinh đẹp, tài giỏi, vạn năng như thế?

Xin thưa: Nàng là người đẹp nhân tạo của tương lai.

Kỳ nữ vạn năng Jia Jia

Những khả năng của nàng robot mà VT nói, hiện giờ khoa học đã làm được rồi. Tuy chưa được hoàn hảo và những khả năng chưa được gom lại trong vóc dáng một nàng robot giống con người. Với đà tiến triển hiện giờ của ngành AI (Artificial Intelligence: Trí Tuệ Nhân Tạo) và robotics, một nàng robot vạn năng chỉ là vấn đề thời gian. Nếu không thực hiện được trong 2,30 năm nữa, thì 100 hay 200 năm sau hẳn là có thể. Nói có thể ở đây là nói trên phương diện khoa học, và kỹ thuật. Có thể vì những lý do chính trị, luân lý, nhân sinh, xã hội, một nàng robot vạn năng sẽ không được phép “sinh” ra đời. 

Những robot tương lai có thể rất giống con người đến độ không phân biệt được. Robot có thể biểu hiện đau đớn, buồn vui, v.v. Thí dụ: chạm tay vào chỗ nóng, thì robot có thể dùng sensor để đo độ nóng, lạnh. Quá độ nóng nào đó, thì có thể giựt tay ra, thét lên đau đớn, v.v. Hệ thống AI, ChatGPT bây giờ, biết trò chuyện, cho ý kiến, giải đáp vấn đề, cũng biết nói đùa, khen ngợi, và cho những so sánh rất thú vị chứ không phải chỉ đóng vai trò giải đáp thắc mắc và trả lời câu hỏi một cách khô khan. Hiện giờ cũng có vài hệ thống AI trên mạng, mỗi hệ thống cũng có ít nhiều khác biệt. Bên Nhật, vài năm trước cũng đã có một nàng robot giống dạng con người làm nhân viên lễ tân (receptionist) cho một khách sạn. Và nhiều năm trước, bên Nhật, cũng có một vài nàng ca sĩ ảo (virtual singer) trình diễn trên sân khấu, màn ảnh. Tuy không phải trong dạng robot ca hát, nhưng là qua hệ thống computer phóng hình ảnh nhân tạo (anime, CGI) ba chiều lên sân khấu, và cho nàng ca sĩ ảo (không phải con người) nhảy múa và ca hát. Với đà tiến triển về robotics hiện nay, một robot hình dáng con người có thể ca hát, nhảy múa, trên sân khấu để giúp vui, trong một tương lai, là chuyện hoàn toàn có thể.

Một điểm rất đặc biệt của robot là robot biết học hỏi những điều mới lạ từ môi trường. Môi trường khác nhau thì robot có thể phát triển kiến thức, cá tính khác nhau. Hôm kia tôi nói ChatGPT làm bài lục bát về một chủ đề nào đó. Trong bài thơ AI làm, có câu lục bát, tôi đọc thấy không xuôi vì trong câu tám chữ, nàng AI làm chữ thứ 6 là vần bằng không dấu, chữ thứ 8 cũng là vần bằng không dấu. Tôi mới nói với ChatGPT là câu thơ này nghe ngọng nghịu giống người ngoại quốc làm thơ Việt. Có quy luật bất thành văn là nếu chữ thứ 6 là vần bằng không dấu, thì chữ thứ 8 trong câu phải là vần bằng dấu huyền và ngược lại. Thí dụ “những điều trông thấy mà đau đớn lòng” . Chữ thứ 6, chữ “đau” vần bằng không dấu, thì chữ thứ 8 , chữ “lòng” phải là vần bằng dấu huyền. ChatGPT cảm ơn tôi và ghi chú lại vào bộ óc nhân tạo “memory updated” quy luật mới này. Với sự học hỏi và phân tích, một nàng robot trong tương lai cũng có thể thay đổi cá tính để phù hợp với chủ nhân của nó, vì nó biết nhận xét, tìm hiểu dần đần những thói quen, ưa thích và ghét bỏ của con người.

Hệ thống AI được cài đặt một số quy luật của chương trình điện tử vào trong bộ óc nhân tạo. Và được “bồi bổ trí óc” bằng vô số tài liệu dùng để huấn luyện nó. Khá nhiều tài liệu huấn luyện sẽ có người chỉ dẫn, cho nhận xét, đáp án (đúng, sai, hay, dở) về sự nhận xét và phân tích của AI về tài liệu đó. Cũng có nhiều tài liệu không cần người hướng dẫn, nó sẽ tự động phân tích, nhận xét những điểm tương đồng, khác biệt, hay dở, v.v. Một điểm rất đáng chú ý là AI có thể bị huấn luyện với những tài liệu có thành kiến (biases) , hay bị một phe nhóm huấn luyện để nó nghiêng về một phe đảng chính trị hay tôn giáo, v.v. Cho nên, cho dù AI có vẻ vạn năng, cũng không phải luôn đúng, nhất là những quan điểm về nhân sinh, xã hội, triết học, v.v. Những gì thuộc về khoa học, kỹ thuật, có thể chứng minh đúng, sai, thì rất đáng tin cậy.

Một nàng robot của tương lai có thể rất hoàn hảo, và được chế ra giống y hệt một con người với khả năng học hỏi những điều mới lạ. Nhưng bản chất của robot mãi mãi không thay đổi. Cái bản chất đó là: robot không thực sự có cảm xúc của một con người, và robot không có trực giác về “thiện, ác, xấu, đẹp”. Những biểu lộ buồn, vui, đau đớn của robot chỉ là những biểu hiện cảm xúc để cho giống như con người, qua sự cài đặt chương trình, và sự phân tích những kiến thức được huấn luyện hay những kiến thức tự học hỏi từ môi trường.

Nàng robot sẽ không bao giờ sáng tác được những tác phẩm tuyệt diệu tràn đầy sáng tạo như những kịch thơ của Shakespeare, tiểu thuyết của Victor Hugo, truyện Kiều của Nguyễn Du. Cũng không thể nào sáng tác những áng thơ nhạc tuyệt vời như Hồ Trường”, “Mười Hai Tháng Sáu”, “Gửi Người Dưới Mộ” và vô số tác phẩm nghệ thuật của nhiều thi văn ca nhạc họa sĩ xưa và nay. Vì những tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời cần có cảm xúc của con người: có thể là máu nóng chạy rần rật trong lồng ngực khi sáng tác hay là khi ca/ngâm/đọc lên một áng thơ văn bi hùng, cảm khái. Một bài thơ tình, một khúc tình ca rung động lòng người đòi hỏi cảm xúc, có thể là cảm xúc ngọt ngào, đau buồn, thương cảm, khắc khoải, lâng lâng, v.v. của tác giả khi sáng tác, và của nghệ sĩ khi trình bày. Nếu khi sáng tác không có cảm xúc thì làm sao chuyển cảm xúc đó vào trong tác phẩm để làm cho người đọc, người nghe xúc động! Nàng robot, cho dù xinh đẹp, vạn năng, nhìn và nói chuyện và biểu hiện cảm xúc giống hệt con người, cũng vẫn chỉ là một nàng robot người máy, không thực sự có cảm xúc, linh cảm và trực giác của một sinh linh trong thế gian này.

 

vương thanh, 18.09.24
 

art2all.net