Bùi Kim Chi

 

DÂU BÀU ĐÔN

 


 


-Em ơi ! Em có buồn mạ không ?

-Hông đâu anh. Em hổng buồn v́ thương anh. Em thương anh nên chấp nhận được tất cả.

-Anh cám ơn em.

Đây là một mẩu thoại nhỏ của hai vợ chồng tôi –Hưng và Hà. Không gian là làng Bàu Đôn ở Huế và thời gian cách đây 45 năm – những ngày đầu tôi mới cưới vợ.

 

Nhật kư của Hà.

Cha chồng tôi mất sớm. Mẹ chồng tôi cố gắng nuôi chồng tôi ăn học đến tốt nghiệp Tú Tài toàn phần th́ anh từ giă mẹ vào Nam tự thân học tiếp lên Đại học. Ra trường th́ cưới vơ. Vợ Nam. Mẹ chồng tôi cũng đồng ư. Do đường sá xa xôi, mẹ chồng tôi không vào dự lễ cưới được. Làm dâu Huế tôi cũng lo lắm, nhà anh lại ở quê. Bà con, bạn bè ai cũng lo lắng cho tôi. Nhưng tôi chấp nhận tất cả nếu có khó khăn v́ tôi thương Hưng – chồng tôi. Cưới vừa xong, anh dẫn tôi về Huế thăm nhà.

Ngày đầu tiên, vừa đặt chân vào nhà, tôi run lắm. Mạ Hưng nh́n chăm tôi từ đầu xuống chân rồi, ừ, sau lời chào, thưa mạ của tôi. Tôi cảm thấy ngột ngạt vô cùng. C̣n mẹ chồng tôi th́ gương mặt vẫn tự nhiên không lộ vẻ vui, cũng không buồn, lại cũng không khó chịu. Hai người phụ nữ, một trung, một nam đang quan sát nhau. Tôi lặng lẽ cúi mặt sau khi quan sát mẹ chồng tôi. Đúng là không hiểu được tâm trạng của mẹ chồng tôi lúc này như thế nào. Hưng th́ cứ lấm la lấm lét hết nh́n mẹ đến nh́n tôi. Tôi thương anh vô cùng. Trưa hôm ấy, chuẩn bị ăn cơm. Mẹ chồng tôi nói: “ Mụ Hưng, lấy cái chủi đót, quơ bộ ngựa cho sạch “. Tiếng nói của mẹ chồng tôi nghe thật lạ, cũng không hiểu được bà nói ǵ. Tôi định tâm. Hưng th́ tôi biết rồi, tên của chồng tôi. Mụ là ǵ. C̣n thêm cái chủi đót rồi quơ cái bộ ngựa. Chịu. Tôi đứng nh́n sững mẹ chồng tôi. Không nói không rằng. Có hiểu ǵ đâu mà nói. Tôi đảo mắt quanh nhà t́m Hưng. Không có. Mẹ chồng tôi nh́n tôi ngạc nhiên. Có lẽ bà đang trong suy nghĩ, con gái “ Sè g̣ng “ khó dạy, bảo nó làm mà nó không nghe. Rồi bà dơng dạc: “ Thằng Hưng mô rồi, mi noái mụ Hưng phơ bộ ngựa cho sạch để ăn cơm “. Hưng ở đâu đó, dạ thật to. Đến bên góc cửa, Hưng lấy cái chổi nhỏ treo ở móc trao cho tôi rồi bảo tôi quét cái phản gỗ để dọn cơm. Tôi ngớ người. Cái phản có những tấm gỗ dày ghép lại là bộ ngựa, cái chủi là cái chổi, phơ, quơ là quét. Ơi ! Huế của chồng tôi ơi !

Sáng hôm sau tôi dậy thật sớm, em chồng tôi nói :” Chị …chi ơi, à chị Hưng, chị ra ngoài ảng trước sân hay ra cái vại đầu chái lấy nước rửa mặt chị hí “. Tôi lại không hiểu. Đứng ngây người. Em chồng tôi giục : “ Đi đi chị. C̣n phải qua thăm nhà bác Trợ với bác Trưởng họ nữa “. Mà đi đâu chứ. Hưng đâu. Tôi dáo dác t́m anh. Anh đang thắp nhang cho cha chồng tôi. Tôi nhờ anh hỏi lại xem em chồng tôi muốn nói ǵ với tôi. Qua Hưng, tôi biết thêm được, cái ảng hay cái vại là cái lu thấp có bụng để đựng nước. Chái là phía ở đầu hồi căn nhà. Hôm sau, đang ngồi nói chuyện với Hưng th́ mẹ chồng tôi từ vườn sau đi vào nói với tôi : “ Mụ Hưng ra ngoài cươi lấy cái chủi rèn cho mạ “. Tôi lại bắt đầu run. Sao vậy ḱa, cứ nghe mẹ chồng nói là ḿnh run. Mụ Hưng đích thị là ḿnh rồi, chủi là cái chổi, chổi rèn là chổi ǵ, lại c̣n cươi là sao, ở đâu. Hưng nh́n tôi cười, đưa tay chỉ ra sân ở đó có dựng cái “ chổi rèn “. Không ngờ. Cươi là sân nhà. Chổi đót lớn để quét nhà, chổi đót nhỏ cầm tay để quét phản, quét bàn gỗ c̣n chổi rèn là chổi để quét sân, vườn.

Ở lại với mẹ chồng tôi được hai hôm th́ chúng tôi trở vào Sài G̣n. Cũng không biết thêm được ǵ nhiều hơn nữa.

 

Thứ 2, ngày …tháng. .

Sau ngày cưới một tuần

-A lô. . . A lô …

-A…lô …lô …lô …

-Đứa mô côi chạc rứa bây ?

-?!. . . ?!. . . ?!. . .

-Rứa ai côi chạc rứa ?

-?!. . . ?!. . . ?!. . .

Tôi cúp máy. Không biết là ai và người ta nói ǵ.

 

Thứ 5, ngày…tháng …

- A lô…A lô…

- A lô…lô…lô…lô

- Mạ hả ?. Con đây nè. Hưng đây.

- Mi côi chạc há Hưng ?

- Mi noái với con vợ của mi. Răng tau kêu dây noái vô thăm. Kêu nhờ nhà người ta cả buổi trời mới đặng. Rứa mà hắn vừa a lô, tau hoải đứa mô côi chạc, rứa là hắn bỏ máy cái rầm. Đồ vô phép vô tắc.

- Mạ ơi ! Hà nghe không hiểu tiếng ngoài ḿnh. Để rồi con giải thích cho vợ con hiểu.

- Tội quá con hí ! Lấy vợ “ sè g̣ng “ chi cho khổ cả mạ với con.

- Mạ khỏe không ?

- Tau khỏe.

Mạ cúp máy cái rụp v́ giận con dâu lây sang con trai.

 

Thứ 3, ngày…tháng …

Sau ngày cưới hai tuần.

- A lô…A lô…

- O cho con gặp mạ con. Nhờ O nói, có Hà vợ anh Hưng gặp mạ con.

- A lô …lô …lô…

- Thưa mạ, con là Hà vợ của anh Hưng đây.

- Hà há ? Rứa thằng Hưng hắn mô rồi ?

- Dạ …? Dạ…? !!!

- Chao ơi ! Mi thu hắn làm chi. Tau hoải hắn ở mô cho biết rứa thôi chơ ai làm chi hắn mô mà mi sợ, mi thu.

- Dạ. Mạ nói sao mạ ?

Mẹ chồng tôi giận nên cúp máy nửa chừng. Lạy trời ! Tôi cũng không hiểu ǵ cả.

 

Thứ 4, ngày …tháng…

Ngày thứ 15 ( Nửa tháng sau ngày cưới ).

Đi dạy về. Gương mặt của chồng tôi buồn buồn và có vẻ đăm chiêu, suy nghĩ điều ǵ. Anh nói, nghe mẹ chồng tôi bị nhức đầu. Anh lo lắng không hiểu mẹ có bị lên máu không. Hưng bảo tôi điện thoại hỏi thăm bà. Tôi nói, em sợ lắm. Hôm qua, em có điện thoại cho mạ. Mạ giận, mạ nói em thu cái ǵ đó của mạ. Hôm cưới, về Huế có hai ngày rồi ḿnh vào, mạ có cho mứt Gừng em mang vào chứ có lấy và thu cái ǵ của mạ đâu. Hưng nói, có lẽ do hiểu lầm ǵ đó thôi rồi anh khuyên tôi nên điện thoại thăm bà cho có t́nh cảm. Tôi đồng ư.

 

Thứ 5, ngày…tháng …

-A lô…A lô …A lô…

-A lô…lô …. lô …

-A lô …Dạ, con là Hà đây.

-Dạ. Con nghe anh Hưng nói, mạ bị nhức đầu sợ do lên máu …

-Ń, cái con ni ! Tau đau cái trốt, chơ tau có ghen ai mà lên máu lên me. Vợ chồng bây đừng hùa chắc với nhau mà nói bậy. Đồ vô hậu.

-Dạ …A lô …A lô …

Mẹ chồng tôi cúp máy v́ giận con dâu và con trai. Trời đất, tôi cũng không hiểu ǵ cả.

 

Chủ nhật, ngày…tháng…

-A lô…A lô…

-A lô …A lô …Thưa cậu, mệ nói chuyện với cậu.

-Hưng đây mạ.

-A lô …A lô…Mi há Hưng ? Tau đau cái trốt mấy bựa ni. Vợ mi kêu dây ra noái tau lên máu. Chơ trời ơi, cha mi chết lâu rồi, tau có ghen ai nữa mô mà cấy, dôn bây hùa với chắc noái tau lên máu lên me …

-Trời ! Mạ ơi !

Mẹ chồng tôi cúp máy. Giận con trai tiếp. Khổ thân chồng tôi. Hưng ơi !

Những ngày sau đó, vợ chồng tôi cùng nhau ngồi lại, giải thích cho nhau nghe để cùng nhau hiểu mà thương mẹ chồng tôi. Thấy chồng buồn, tôi cũng không vui. Tôi không than phiền cũng như buồn ḷng mẹ chồng tôi v́ tôi đă hiểu. Tôi tự hứa với ḷng ḿnh sẽ cố gắng t́m hiểu tiếng địa phương Huế để hiểu cho hết ư của mẹ chồng tôi mong bà vừa ḷng con dâu Nam “ Sè g̣ng “ của bà. Mà sâu xa hơn nữa là v́ tôi yêu Hưng – ông chồng Huế của tôi …

 

Xếp cuốn nhật kư của Hà, những trang viết đầu tiên sau ngày cưới, tôi thương Hà quá. Sau này Hà là một cô con dâu tốt của mạ tôi. Hà hiểu tâm lư của mạ tôi c̣n hơn tôi. Đến nỗi con trai của tôi nói, me Hà là con gái của bà nội, c̣n ba Hưng chỉ là con rể thôi.

Mạ tôi đă qua đời. Vợ chồng tôi thương bà vô cùng. Bà là một bà mẹ tốt đă hy sinh rất nhiều v́ hạnh phúc của con. Điều này có lẽ Hà hiểu. Sau những tháng năm làm dâu khi Hà hiểu biết nhiều về văn hóa, phong tục, tập quán và nhất là giọng Huế, tiếng địa phương Huế th́ Hà là một phụ nữ nam bộ làm dâu Huế tuyệt vời. Bà con nội, ngoại nhà tôi ai cũng khen Hà như thế. Tôi vẫn rất nhớ câu nói của mạ tôi trong một lần chúng tôi về thăm Huế mùa xuân năm ấy, sau ngày cưới mười năm : “ Ui cha, hồi nớ, mạ noái chi mụ Hưng cũng ngậm thinh hết. Té ra, mạ noái mà mụ không hiểu chi cả. Cứ đứng nh́n mạ trân trân. Rứa mần răng mà sau nớ mụ lại biết được hết rất mau. Mụ Hưng cũng giỏi thiệt. Mụ nấu đồ chay Huế cũng ngon. Rứa mới tài. Đúng là dâu Bàu Đôn của ôn mệ ḿnh. “.

Trời đang xuân, đất đang xuân. Tôi đang đứng giữa mùa xuân của Huế. Đây là mùa xuân thứ 15 tôi mất mạ. Trên bàn thờ lấp lánh đèn, hoa rực rỡ. Hương nhang thoang thoảng cuộn lấy hồn tôi. Tâm hồn tôi thanh thoát đến lạ ḱ. Mâm cơm cúng mạ ngày 30 đầy đủ các món ăn như những năm tháng mẹ c̣n sống với chúng tôi. Cũng bánh tráng ram, cũng thịt heo luộc kẹp với tôm chua, rau sống, khế, chuối. Cũng tôm thịt kho, măng xào tôm. Rồi tô gị heo hầm với nấm mèo, kim châm ; thêm dĩa chả lụa, ba lọn nem nho nhỏ …Những món ăn mà mạ hay nấu ngày Tết, bây giờ Hà – vợ tôi đảm trách phần này.

Thương mạ, nhớ mạ quá mạ ơi !

 

BÙI KIM CHI

 

 

chân trần

art2all. net