Nguyễn Quốc Trụ chuyển ngữ
Salman Rushdie Những đứa con giờ Tư
Chương 1 Miếng vải đục lỗ
Ngày xửa ngày xưa… tôi sinh ra tại thành phố Bombay. Ô, như vậy không được, có nơi sinh nhưng thiếu ngày tháng. Tôi sinh ra tại bảo sanh viện của bác sĩ Narlikar ngày 15 tháng Tám, 1947. Ô, vẫn không được, sinh giờ nào? Sinh giờ nào là một điều rất quan trọng. Nếu vậy, tôi sinh ra vào lúc ban đêm. Vẫn chưa được. Như vậy nói lại, tôi sinh ra đúng nửa đêm, chuông đồng hồ đổ muời hai tiếng, và hai cây kim như hai cánh tay bắt tay nhau, trân trọng chào mừng tôi ra đời. Và điều này mới thật là quan trọng: Vào đúng 12 giờ đêm ngày 15 Tháng Tám năm 1947, Ấn Độ tuyên bố độc lập, tôi lóp ngóp ra đời. Có những tiếng hào hển. Và ngoài kia, bên ngoài cửa sổ, tưng bừng sặc sỡ những pháo bông, lũ lượt những ḍng người. Vài phút sau, cha tôi té bể mũi. Nhưng một biến cố như thế th́ thật quá nhỏ nhoi so với điều xẩy ra cho tôi vào giây phút khuya khoắt trọng đại đó: Bởi v́ nhờ ở tính bạo chúa thần bí của những chiếc đồng hồ, trong dáng điệu hai cây kim bắt chéo tay nhau trân trọng chào mừng như thế, tôi như được trói chặt tay trao cho lịch sử, và số mệnh tôi cũng bị xiềng chặt với số mệnh xứ sở tôi. Trong ba thập kỷ kế tiếp đó, thật vô phương đào tẩu. Những ông thầy, bà thầy tiên tri về tôi, báo chí chào mừng tôi ra đời, chính trị gia phê chuẩn sự xác thực của tôi. Tôi chẳng có tiếng nói về những sự kiện như vậy. Tôi, Saleem Sinai, với những cái nick tiếp nối theo sau, Thằng tḥ ḷ mũi xanh, thằng mặt dơ, thằng trụi lông, thằng sụt sịt mũi, Ông Phật, và, chưa hết, Mẩu mặt trăng, tất cả những biệt danh như thế cũng theo tôi mà tưng bừng can thiệp vào với Số mệnh – và ngay cả ở thời điểm đẹp đẽ nhất, th́ vẫn là một sự can thiệp rất ư là nguy nàn. Nguy nàn đến nỗi, tôi chẳng có lấy một phút, để mà lau cái mũi tḥ ḷ của ḿnh.
Hỡi ơi, bây giờ, vào giờ này, quỹ thời gian kể như cạn kiệt đối với tôi, và nếu như chưa cạn kiệt, th́ tôi cũng chẳng biết làm ǵ với nó, hoặc ngược lại, nó cũng chẳng biết dùng tôi vào việc ǵ. Chẳng mấy nả, tôi ba mươi mốt tuổi trời. Có thể. Nếu cái thân thể rệu rạo này cho phép. Nhưng tôi chẳng có chút hy vọng chi về cái chuyện dành dụm đời ḿnh, và tôi cũng chẳng trông mong ǵ có được một ngàn lẻ một đêm bầy ra trước mắt. Tôi phải làm việc, cật lực làm việc, như người đẹp Scheherazade, nếu tôi muốn hiểu ra một điều ǵ đó, đúng như vậy. Điều mà tôi sợ nhất, đó là sự phi lư.
Và có rất nhiều điều để kể, quá nhiều, biết bao cuộc đời, biến động, phép lạ, nơi chốn, điều này tiếng kia, những dây mơ rễ má như thế quyện vào nhau, dầy đặc, tạo thành thiên la địa vơng của những chuyện không đâu và trần tục. Tôi là kẻ nuốt chửng hằng hà sa số những cuộc đời, và để hiểu chỉ tôi thôi, bạn cũng sẽ phải nuốt chửng hằng hà sa số những cuộc đời. Một con số khổng lồ những cuộc đời như vậy được nuốt vô, được tiêu hóa, chúng xô đẩy, chen lấn, kèn cựa nhau, cố vạch ra một lối đi ở bên trong tôi, được dẫn dắt bởi hồi ức của một miếng vải, được sử dụng làm một tấm khăn trải giường lớn, mầu trắng, với một cái lỗ tṛn tṛn, chừng bẩy inches ở giữa, và, như được móc vào giấc mơ về một miếng vải h́nh vuông, đục lỗ, bị cắt ra thành nhiều mảnh - miếng vải này chính là bùa chú, là ‘hạt vừng kia hăy mở ra” của tôi – tôi phải bắt đầu tạo dựng lại cuộc đời của ḿnh, từ điểm nó thực sự bắt đầu, ba mươi hai năm trước đó, cũng sờ sờ, cũng hiển nhiên trước mắt, như là sự ra đời của tôi, dính tí máu tội ác, và bị chi phối bởi những chiếc đồng hồ.
(Nhân tiện, xin nói thêm, miếng vải trải giường cũng dính ba giọt máu đỏ, cũ x́, từ đời thuở nào. Như kinh Koran phán: Hăy cầu nguyện, nhân danh Đức Sáng Tạo, Người đă tạo ra con người, từ một cục máu).
Vào một buổi sáng, ở Kashmir, vào đầu mùa Xuân năm 1015, ông tôi, Aadam Aziz đập mũi vào mặt đất cứng như đá v́ giá lạnh, trong lúc cầu nguyện. Ba giọt máu, khô quánh liền sau khi từ lỗ mũi bên trái chảy ra bên ngoài khí trời giá lạnh, nằm lăn lóc trước mắt ông tôi trên tấm thảm cầu nguyện, biến thành ba ḥn bi ve. Ông tôi cố gượng dậy, rồi cố qú trở lại, và một khi đầu ngửng cao, ông nhận ra ḿnh đă khóc, và những giọt nước mắt th́ cũng đă khô quánh lại. Vào đúng thời điểm đó, trong lúc gỡ những viên kim cương ra khỏi lông mi, ông quyết định, là sẽ chẳng bao giờ hôn mặt đất, v́ bất cứ ai, thần thánh cũng không và người trần th́ cũng không. Một quyết định như thế, hỡi ơi, cũng tạo một lỗ hổng ở trong ông tôi, một sự trống vắng, ở phần thiết yếu sống động bên trong con người ông, khiến ông trở nên rất dễ bị tổn thương, bởi những người đàn bà, và lịch sử. Lúc đầu, ông không nhận ra sự kiện này, và cũng chẳng thèm bận tâm, và, mặc dù vừa hoàn tất môn học y khoa, ông đứng dậy, cuộn tấm thảm lại, trông chẳng khác ǵ một điếu x́ gà khổng lồ, kẹp nó ở bên dưới cánh tay phải, và ông ngắm nh́n thung lũng bằng cặp mắt trong sáng v́ đă được giải thoát những ḥn bi ve nước mắt.
Thế giới lại trở nên mới. Sau thời kỳ thai nghén mùa đông, thung lũng nở bung ra, giống như một chú chim non dùng mỏ phá vỡ cái vỏ băng, và nhập vào vùng không gian mở rộng, ẩm ướt và vàng tươi. Một đời cỏ mới chờ đợi giờ xuất hiện của nó ở bên dưới mặt đất. Những ngọn núi lui ḿnh về trên cao, trả lại thế giới cho một mùa ấm áp. (Vào mùa đông, khi thung lũng khép ḿnh lại v́ giá lạnh, những ngọn núi ùa xuống, xúm lại, và gầm rú với những chiếc hàm giận dữ của chúng bên trên thành phố bên hồ).
Vào những ngày đó, cột phát tín đài phát thanh chưa được xây cất, và ngôi đền Sankara Acharya, một cái ṿm nho nhỏ mầu đen ở trên đồi mầu xanh kaki, vẫn c̣n ngự trị ở bên trên những đường phố và con hồ Srinagar. Vào những ngày đó, chưa có trại lính ở bên cạnh hồ, chưa có những con rắn dài ngoẵng, là những đoàn công voa xe cam nhông, xe díp nhà binh ngụy trang nối đuôi nhau trên những con đường ngoằn ngoèo bên sườn núi, chưa có những binh lính ẩn ḿnh ở những chỏm núi quá Baramulla và Gulmarg. Vào những ngày đó, khách du lịch chưa bị bắn bỏ như là những gián điệp nếu họ có lỡ chụp h́nh những cây cầu, và, ngoại trừ những chiếc thuyền được sử dụng như những căn nhà để ở của người Anh ở trên mặt hồ, thung lũng gần như chẳng thay đổi chi nhiều, kể từ thời Đế quốc Mông cổ, với không gian, thời tiết thay đổi, trở thành mới tinh cùng với mùa xuân trở lại; nhưng đôi mắt của ông tôi, như tất cả những ǵ c̣n lại của ông, một người hai mươi lăm tuổi – nh́n sự vật một cách khác… và cái mũi của ông bắt đầu ngọ ngoạy.
Hăy bật mí, sự bí mật làm thay đổi cái nh́n của ông tôi: ông trải qua năm năm, năm mùa xuân, xa nhà. (Dúm đất quyết định, mặc dù nó hiện diện một cách ngẫu nhiên ở bên dưới tấm thảm cầu nguyện mà ông tôi đă quỳ lên, tác động của nó, ở vào lúc thoạt kỳ thuỷ, th́ cũng chẳng khác ǵ một chất xúc tác). Bây giờ, trở về nhà, ông nh́n cảnh vật qua con mắt của một kẻ du lịch. Thay v́ thung lũng nhỏ bé, xinh xắn, được bao bọc bởi những chiếc răng của một tên khổng lồ, ông cảm nhận sự chật hẹp của nó, và sự gần gụi của đường chân trời: trở về nhà, bị giam cầm trong không gian tù túng, chật hẹp, ông thấy buồn bă. Ông c̣n cảm thấy – và điều này không làm sao giải thích được – nơi chốn cũ, căn nhà xưa trách cứ ông, và sự trở về như là một con người có học, cùng với cái ống chẩn bệnh. Dưới cái lạnh giá của mùa đông, xứ sở ông có vẻ lạnh lùng dửng dưng. Không hồ nghi ǵ hết, những năm tháng du học tại Đức đă biến ông trở thành thù nghịch với môi trường quê hương cũ. Nhiều năm sau đó, khi cái lỗ hổng ở bên trong ông được lấp đầy bằng hận thù, ông tới dâng ḿnh trước bàn thờ vị thần đá đen, trong ngôi đền trên đỉnh đồi, ông mơ màng nhớ lại những mùa xuân thiên đàng thời thơ ấu của ông, trước khi cuộc du lịch, dúm đất, và những chiếc xe tăng nhà binh làm tan tành tất cả.
Vào buổi sáng, khi thung lũng như được vo tṛn lại thành chiếc thảm cầu nguyện, và, tấm thảm cầu nguyện biến thành chiếc găng tay nện cho ông tôi một cú vào mũi, đúng lúc ông đang cố gắng tưởng tượng, hay làm ra vẻ chẳng có ǵ xẩy ra. Và thế là ông nhỏm dậy, trong cái buốt giá 2 độ 5, tắm rửa, kỳ cọ thân ḿnh đúng như được chỉ dẫn, ăn vận chỉnh tề, đội lên đầu chiếc mũ astrakhan của cha ông, sau đó, ông ôm chiếc thảm cầu nguyện được cuộn tṛn như điếu x́ gà khổng lồ, và đi vô khu vườn nhỏ ở bên hồ ở phía trước căn nhà u ám, cũ kỹ của gia đ́nh và trải nó ra miếng đất đang chờ đợi. Mặt đất mềm mại dưới chân làm ông thất vọng, như thể bị đánh lừa, và điều này khiến ông có cảm giác ngần ngại, bất an. “Nhân danh Thượng Đế, Thương Xót Chúng Sinh, Từ Bi…” - đoạn mào đầu, và kiểu ṿng hai tay khẩn cầu, nói như một cuốn sách đang mở làm sống lại một phần người của ông, nhưng lại làm cho phần c̣n lại lớn lao hơn nhiều kia cảm thấy khó chịu. “Vinh Danh Chúa Allah, Chúa Tể Sáng Tạo….” – nhưng đúng vào lúc đó, Heidelberg xâm nhập ông; đây là Ingrid, hay ngắn gọn, Ingrid của ông, với bộ mặt khinh bỉ, mi là con vẹt đang láp báp, cái đầu hướng về Đất Thánh Mecca, đây là những bạn bè của họ, Oskar và Ilse Lubin, những tên vô chính phủ, chúng chế nhạo lời cầu nguyện của ông với chủ trương bài bác ư thức hệ của chúng – “Thượng Đế Đầy Thương Xót, Trắc Ẩn, Đấng Từ Bi, Chúa Tể của Phán Xét Cuối Cùng!...” – Heidelberg là nơi, qua đó, cùng với môn học y khoa và chính trị, ông hiểu ra rằng Ấn Độ - như phóng xạ - đă được những người Âu châu “khám phá”ra; ngay cả Oskar cũng trầm trồ ngưỡng mộ Vasco da Gama, và điều làm ông tách ra khỏi đám bạn bè, đó là niềm tin của họ, qua đó, ông, một cách nào đó là một phát minh của những tổ tiên của ông – ‘Hăy chiêm ngưỡng, thờ phụng Mi, và chỉ Mi là người mà chúng ta cầu cứu sự hỗ trợ” – và, ông, vào lúc này, mặc dù sự hiện diện của họ ở trong đầu, cố tái hợp với cái tôi trước đây, khi chưa bị ảnh hưởng nhưng hiểu biết tất cả mọi điều cần phải hiểu biết, thí dụ như về sự phục tùng, về điều mà ông đang làm vào lúc này, trong khi hai tay múa may theo sự dẫn dắt của hồi ức, ngón tay cái đè lên tai, mấy ngón tay kia xoè ra, thân h́nh ông khuỵ xuống theo hai đầu gối – “Xin dẫn dắt chúng con đi trên con đựng ngay thẳng, chân chính, con đường mà Người đă lựa chọn cho họ”.. – nhưng, ông như bị chết cứng ở giữa hai ḍng nước, giữa niềm tin và sự báng bổ, và tất cả cái tṛ này nói cho cùng chỉ là tṛ đố chữ - “Xin dẫn dắt chúng con không trở thành những kẻ khiến Người phẫn nộ, không trở thành những người lầm đường, lạc lối.” Ông tôi cúi rạp ḿnh đưa cái trán chạm đất, và đất, được phủ bởi tấm thảm cầu nguyện cuộn tṛn, phủ lên ông tôi. Và đó là khoảnh khắc xẩy ra hiện tượng “dúm đất”: Như một sự quở trách bất th́nh ĺnh, nào lse-Oskar-Ingrid-Heidelberg, nào thung lũng-và-Thượng Đế, chúng nhất tề đấm cho ông tôi một cú vào sống mũi. Ba giọt máu rớt xuống. Những viên hồng ngọc, kim cương. Và ông tôi, lập tức ngồi thắng người. Đứng dậy. Cuộn chiếc thảm cầu nguyện. Nh́n qua phiá bên kia hồ. Và, như chết sững ở giữa hai ḍng nước, ông tôi không thể nào cầu nguyện Thượng Đế mà ông không c̣n tin vào sự hiện hữu của Người. Một sự thay đổi chung quyết, hằng hằng, măi măi: một lỗ hổng.
Vị bác sĩ trẻ, vừa mới tốt nghiệp, Dr Aadam cứ thế ngồi chết sững, nh́n đăm đăm ra mặt hồ mùa xuân, hửi hửi mùi vị của sự thay đổi; trong khi ông đưa cái lưng (ông ngồi cứng đơ) hướng về những sự thay đổi khác. Cha ông bị tim đánh gục trong khi ông ở nước ngoài, mẹ ông không báo tin cho ông, coi đó là một bí mật, ‘việc học của con rất quan trọng, con trai của mẹ’, bà th́ thầm nói, bằng một giọng khắc kỷ. Bà mẹ của ông, suốt đời quanh quẩn lo việc trong nhà, với tấm khăn che mặt, bỗng nhiên tỏ ra là một con người thật mạnh mẽ, ra ngoài xă hội, trông lo công chuyện làm ăn của gia đ́nh (một tiệm nhỏ bán đá quí, đồi mồi, hồng ngọc, kim cương), nhờ vậy Aadam có thể học xong y khoa, cùng với sự trợ giúp của một học bổng, và khi ông trở về th́ trật tự gia đ́nh tưởng chừng như chẳng bao giờ thay đổi, đă lộn tùng phèo, bà mẹ của ông th́ ra ngoài làm việc, trong khi ông bố, ẩn náu đằng sau một tấm màn, năo tê liệt sau cú sốc tim, ngồi trên một chiếc ghế gỗ, trong một căn pḥng tối, gây ra những tiếng động giống như tiếng chim. Chừng ba chục loài chim khác nhau tới thăm ông, đậu trên thành cửa sổ có chấn song. Chúng ríu ra ríu rít nói chuyện với ông, và, ông tỏ ra khá hạnh phúc.
(… Và tôi như nh́n ra sự lập đi lập lại của sự bắt đầu, bởi v́ bà tôi chẳng to lớn rềnh ràng hay sao… cú sốc tim đâu phải độc nhất… và Con Khỉ bằng Đồng đă có những con chim… lời nguyền rủa đă xẩy ra, vậy mà chúng tôi chẳng hay biết ǵ hết).
Hồ nước không c̣n đóng băng. Mùa băng tan tới thật nhanh như thường lệ, rất nhiều thuyền nhỏ, ngỡ ngàng v́ băng tan, chuyện này th́ cũng b́nh thường, trong khi những chiếc thuyền đại lăn này được kéo lên mặt đất khô, và đang ngủ ngáy kḥ kḥ bên cạnh chủ, chiếc thuyền già nua nhất th́ đă cựa quậy, như những người già cả thường vẫn như vậy, và đó là chiếc thuyền đầu tiên di chuyển trên mặt hồ hết c̣n đóng băng. Chiếc shikara của Tai… và chuyện này th́ cũng là thường lệ.
Hăy nh́n ông già Tai đứng nghiêng nghiêng sau mạn thuyền, thoải mái di chuyển trên mặt hồ xuyên qua làn nước mù sương. Cái mái chèo bằng lơi cây ở đầu cây gậy mầu vàng tung tăng giữa đám cỏ, ông già đứng trong khi chèo thuyền, và đó là một trong những lư do người ở đây nghĩ, ông già lắm rồi. Ông Tai cần gặp Dr. Aziz v́ một trường hợp khẩn cấp và ông có vẻ như sẵn sàng làm cho lịch sử chuyển động… trong khi Aadam nh́n xuống làn nước, nhớ lại điều ông già Tai dậy ông nhiều năm trước đó: “Băng luôn luôn đợi ngay ở bên dưới mặt nước, chú bé Aadam biết không?” Aadam có cặp mắt mầu xanh trong, một mầu xanh trong đến ngỡ ngàng của bầu trời vùng núi, vốn có thói quen lặn vào trong mắt những người đàn ông Kashmir: Họ chưa quên họ như thế nào, ôi chao, ở đây, tại vùng này, họ như bóng ma, ngay ở bên dưới mặt nước hồ Lake Da! - một miền thanh nhă, những đường nét không mầu sắc đan quyện nhau như một mớ ḅng bong, những nguồn mạch lạnh giá của tương lai đang chờ đợi. Những năm tháng ở Đức làm mờ đi mọi chuyện, nhưng không làm mất cái nh́n tài năng của ông. Quà tặng của Tai. Ông nh́n lên, con thuyền h́nh chữ V của Tai tiến lại gần, và giơ tay vẫy chào. Tai giơ tay – nhưng đó là một mệnh lệnh. “Hăy đợi!” Ông tôi đợi, và, lợi dụng thời khắc gián đoạn này - trong khi ông tôi trải qua sự b́nh an cuối cùng của cuộc đời, một thứ b́nh an lầy lội, hắc ám - tôi mô tả ông tôi.
Hăy bỏ ra ngoài sự thèm muốn của một người đàn ông xấu xí, khi đứng trước một cái đẹp gây ấn tượng, và nếu như thế, tôi có thể nói, ông tôi là một người cao lớn. Đứng thẳng người, ép sát vào bức tường nhà, chiều cao của ông tôi đo được hai mươi lăm ḥn gạch [một ḥn gạch cho mỗi năm của đời ông], hay, đúng “sáu phút hai”. Ông tôi c̣n là một người đàn ông mạnh mẽ. Bộ râu của ông th́ rậm và mầu đỏ - nó làm mẹ ông bực bội. Bà nói, chỉ những Hajis, tức là những người đi hành hương tới Đất Thánh Mecca th́ hăy nên để râu đỏ. Tuy nhiên tóc ông mầu tối đậm. Mắt của ông xanh trong mầu trời, điều này th́ bạn biết rồi. Ingrid nói: “Họ phải khùng về mầu sắc, khi làm ra khuôn mặt anh”. Nhưng nét chủ chốt về tướng vị học, hay cơ thể học của ông tôi, th́ không liên quan tới râu, hay tóc hay chiều cao, hay sức mạnh, hay cái lưng thẳng: Phản chiếu từ mặt nước, trông ông tôi như có một quả chuối khùng lắc lư ở ngay giữa mặt… Aadam, trong khi chờ đợi Tai, ngắm nghiá cái mũi rợn sóng của ḿnh. Ngắm nghía bộ mặt của một người khác th́ thấy đỡ thê thảm hơn là ngắm nghía bộ mặt của chính ḿnh. Nhưng đâu phải chỉ một ḿnh ông cảm thấy thê thảm như vậy: Ngay bạn bè, lần đầu tiên ngó mặt ông, là nhớ đời. “Một cái mũi cyranose,” Ilse Lubin nói, và Oskar nói thêm, “Một cái mũi voi”, c̣n Ingrid th́ thông báo, “Bạn có thể băng qua sông nhờ một cái mũi như vậy.” (Cái cầu của nó th́ rộng).
Cái mũi của ông tôi: Lỗ mũi tṛn, loe ra như mấy người nhẩy múa. Giữa hai lỗ mũi, là cái sống mũi, trông giống như một khải hoàn môn chiến thắng, trước hết hiên ngang vọt lên măi, và bung ra, rồi sau đó, hạ xuống và lặn vào, chạm môi trên của ông, bằng một cú phất tuyệt vời, và, vào lúc này, đỏ hon hỏn. Đúng là một cái mũi dễ hít đất! Tôi thật muốn đăng kư ḷng biết ơn của tôi, đối với một cái mũi đáng nể v́ như vậy - nếu không có nó, làm sao thiên hạ biết được, tôi thực sự là con trai của má tôi, và là cháu trai của ông tôi? Cái mũi khổng lồ đó chẳng phải là cũng nằm trong quyền lợi của tôi, từ khi mở mắt chào đời? Cái mũi của Bác sĩ Aziz - chỉ có thể so sánh được với nó, và thật xứng đáng để so sánh với nó, là cái ṿi của Ganesh, vị thần đầu voi. Và chính v́ có một cái mũi như thế, mà chẳng ai có thể tranh căi, hoặc nghi ngờ, quyền của ông, thế giá của ông, là của một v́ trưởng lăo, một bố già. Và chính là Tai đă dậy ông biết điều này. Khi thằng bé Aadam vừa mới qua tuổi dậy th́, ông già chèo thuyền nghèo xơ xác mạt rệp, tiên tri: “Đây là một cái mũi mà dựa trên nó, người ta có thể tạo dựng nên cả một gia đ́nh, hoàng tử nhỏ của tôi ơi. Chẳng thể nào lầm được, những bầy đoàn máu mủ, từ cái mũi đó sẽ sinh sôi nẩy nở măi ra, sẽ nhiều đến như thế nào. Những vị hoàng đế Mông cổ sẽ rất ư là bằng ḷng, nếu phải đổi bàn tay phải của họ lấy một cái mũi như vậy. Ở bên trong cái mũi đó, là biết bao triều đại đế vương đang chờ đợi… “, và tới đây, th́ ông già chèo thuyền Tai trở lại với sự thô lỗ của ḿnh, “… giống như nước mũi tḥ ḷ”.
(Tai tiến lại gần hơn. Ông - người phát giác ra quyền năng của cái mũi, và vào lúc này mang tới cho ông tôi một bức thông điệp và nó sẽ đẩy ông tôi vào tương lai - đang cố gắng cho con thuyền tiến tới trên mặt hồ vào một buổi sáng sớm).
Chẳng ai nhớ, khi c̣n trẻ Tai ra sao. Ông ta vẫn chèo cũng vẫn chiếc thuyền đó, đứng ở sau mạn thuyền cũng cái thế đứng khum khum như vậy, vẫy vùng ngang dọc hồ Dal, hồ Nageen… măi măi, hoài hoài. Cho đến nay như mọi người đều biết. Ông sống đâu đó, ở tận cuối mớ ḅng bong, khúc ruột già dơ dáy của khu nhà gỗ có từ đời thuở nào, và bà vợ trồng rễ sen cùng ba thứ rau cỏ kỳ dị khác, trên một trong những khu vườn nổi bập bềnh trên mặt hồ, vào mùa xuân và mùa hạ. Tai, nhiều khi khôi hài, nói trạng về chính ông, “tôi chẳng c̣n nhớ tôi bao nhiêu tuổi, và chẳng có một ư nghĩ ǵ về chuyện đó”. Ngay cả bà vợ cũng hùa theo, “khi tôi lấy ông ta, th́ da của ông đă già cằn giống như da thuộc rồi”. Mặt của ông là mặt của một pho tượng được tạc bằng gió và nước, răn reo như những gợn sóng trên mặt hồ. Ông có hai chiếc răng vàng, và chỉ có vậy. Trong thành phố, ông có một ít bạn. Vài người bạn cũng chèo thuyền như ông, hay vài người bạn làm ăn, họ mời ông chia sẻ cùng với họ một ống điếu, khi ông bơi thuyền tới khu buộc neo của những chiếc shikara, hay tới khu những cửa hàng dự trữ thực phẩm, nằm xiêu vẹo kế bên hồ, hay những tiệm bán trà.
Ông già của Aadam, vị thương gia chủ cửa tiệm bán đá quí đưa ra một nhận xét chung chung về Tai, từ nhiều năm trước: Ông ta té xuống với những chiếc răng của ông. Như vậy có nghĩa: Bộ năo của ông ra đi cùng với bộ răng của ông. (Nhưng bây giờ, ông thương gia già sahib Aziz th́ ngồi một chỗ, thất lạc bộ óc, ở giữa những tiếng chim kêu líu lo, trong khi Tai vẫn cứ thế tiếp tục, một cách lớn lao, và giản dị).
Ấn tượng mà ông già chèo thuyền tạo ra được về ông, là do cách tṛ chuyện kỳ diệu, khoa trương, không ngừng, thường xuyên không chỉ để nói về chính ḿnh. Âm thanh vọng đi măi thật xa, theo mặt hồ, và những con người của con hồ sẽ cười khúc khích khi nghe những lời độc thoại của ông, nhưng chỉ cười nửa giọng, v́ khiếp sợ. Sợ, bởi v́ ông già khờ khạo này quá rành rẽ những con hồ cũng như những ngọn đồi so với bất cứ người nào dèm pha ông. Khiếp, là v́ yêu sách của ông đối với cơi xưa, đ̣i hỏi của ông đối với sự tồn cổ th́ bao la đến nỗi đừng ḥng năm tháng tính đếm cho nổi, và hơn nữa, sự đ̣i hỏi cổ xưa như thế, nó ḷng tḥng quấn quanh cái cổ giống như cổ gà của ông, và chính nó cũng không ngăn cản ông được ḷng một cô gái đáng yêu, lấy cô làm vợ và có được bốn người con trai với cô… và c̣n có thêm vài đứa khác nữa, câu chuyện cứ thế tiếp tục, ở bên bờ phiá bên kia của con hồ. Đám nhóc t́ hay ba hoa ở khu bến neo thuyền tin rằng ông già có cả một đống tiền giấu ở đâu đó - một kho, có thể, gồm toàn những chiếc răng vàng vô giá, kêu lắc cắc trong một cái túi giống như hạt dẻ. Những năm sau đó, khi Chú Puffs tính bán cho tôi cô con gái của ông bằng cách dụ khị, sẽ thay hết những chiếc răng của cô con gái của ông bằng răng vàng, tôi bỗng nhớ tới kho tàng bị bỏ quên của ông già Tai… và, khi c̣n là một đứa bé, Aadam Aziz rất quí mến ông.
Ông giản dị sống cuộc đời của ông, như là một người chèo thuyền, mặc dù những lời đồn đại về sự giầu có. Ông chở cỏ khô, dê, rau cỏ, và gỗ dọc theo những con hồ để lấy tiền; và chở khách đi thuyền nữa. Khi làm tài xế tắc xi thuyền như vậy, ông dựng một cái lều vải nhỏ thật xinh đẹp ở giữa thuyền, trang hoàng bằng những chiếc màn hoa, và một cái ṿm với những cái nệm xứng hợp, và thắp hương cho con thuyền thơm tho. Cảnh tượng chiếc thuyền của Tai mỗi lúc tiến lại gần, với những bức màn bông hoa sặc sỡ, bay bướm, đối với vị bác sĩ Aziz, đó là một trong h́nh ảnh đẹp báo tin mùa xuân trở về. Những sahibs người Anh chẳng bao lâu sẽ tới, và Tai sẽ chở họ tới thăm những khu vuờn Shalimar Gardens, và vị Mùa Xuân của Hoàng Đế sẽ cúi nghiêng người, ba hoa, nói chuyện tếu. Ông là phản đề sống động của niềm tin của Oskar-Ilse-Ingrid vào sự vô phương thay đổi… một tinh thần của thung lũng, diễu cợt, quen thuộc, và cứ như thế măi. Một chai nước Caliban, thay v́ một thứ rượu brandy rẻ tiền của vùng Kashmir.
Hồi ức về bức tường mầu xanh của pḥng ngủ của tôi: trên bức tuờng đó, bên cạnh bức thư của Thủ Tướng, là bức chân dung của Boy Raleigh đă treo đó từ nhiều năm, nh́n một cách say mê một ông già câu cá, trong cái khố đỏ, ngồi trên – cái ǵ? - một thân cây – và giơ tay chỉ ra biển trong khi kể về những chuyến đánh cá của ông ta, và Cậu Bé Aadam, sau này là ông tôi, đă mê liền anh thuyền chài Tai, chính là do những câu chuyện tràng giang đại hải, những câu chuyện khiến những người khác nghĩ là ông ta dở hơi. Đó là những lời nói ma thuật, những lời nói tuôn ra khỏi miệng ông ta giống như tiền bạc của người khờ, lọt qua hai chiếc răng vàng, thấm đẫm mùi rượu từ những cú nấc, vọng tới cơi xa vời của quá khứ, đâu đó măi tít trên những ngọn đỉnh của rẫy Hy mă lạp sơn, rồi trở xuống hiện tại, bằng những nét chấm phá tươi rói của chuyện thường ngày, cái mũi của Aadam, thí dụ như vậy. T́nh bạn của họ làm Aadam thường xuyên bị bỏng nước nóng, đúng như vậy, khi bà mẹ của ông tắm cho ông, và bà nói, ta sẽ giết những con rệp của tên khùng, trước khi để cho nó giết mi. Nhưng ông già vẫn tiếp tục nhẩn nha chèo thuyền cùng với những câu chuyện độc thoại của ông ở bên ŕa hồ kế cận khu vườn, và Aadam sẽ ngồi dưới chân ông ta, cho tới khi có tiếng nói từ trong nhà kêu vô, để lên lớp về cái sự dơ dáy của ông già chèo thuyền, hay là để cảnh cáo cậu bé về những binh đoàn kẻ cướp là đám vi trùng mà bà mẹ nh́n thấy chúng đang từ cái thân thể cổ xưa và rất ư là hiếu khách xâm nhập cái quần dài ḷng tḥng của đứa con trai của bà. Nhưng Aadam luôn luôn trở ra lại bờ hồ để chăm chú theo dơi đám sương mù, t́m bóng dáng nghiêng nghiêng, trong bộ đồ rách tả tơi, đáng sợ đang chèo con thuyền mầu nhiệm của ông trên mặt hồ thần tiên vào một buổi sáng.
“Nhưng ông thực sự bao nhiêu tuổi, Taiji?” (Dr. Aziz, khi đă lớn, râu đă đỏ, nghiêng người về tương lai, bỗng nhớ lại lần ông đưa ra câu hỏi cấm đoán). Trong một thời khắc lặng thinh nhưng ầm ĩ c̣n hơn cả một giọt nước rớt xuống. Ḍng độc thoại đứt. Tiếng mái chèo đập trên mặt nước. Ông lúc đó đang ở trong chiếc thuyền cùng với Tai, giữa đám cừu, trên một đống rơm, hoàn toàn ư thức về thỏi xà bông cạo râu và cái bồn tắm đang đợi ông ở nhà. Ông tới đây là để nghe những câu chuyện kể của ông già chèo thuyền, và chỉ một câu hỏi lố bịch làm ngưng tất cả.
“Đừng, đừng. Tai, hăy nói cho tôi biết, ông thực sự bao nhiêu tuổi?”.
Và bây giờ, là một chai rượu brandy, không biết được làm ra từ đâu, loại rẻ tiền, lấy ra từ những nếp gấp của chiếc áo choàng húp-lăng rộng ấm. Rồi một cái rùng ḿnh, một cú ợ, một ánh mắt riễu cợt. Một ánh phản chiếu mầu vàng. Và - sau cùng, tiếng nói cất lên. “Bao nhiêu tuổi? Cậu hỏi tôi bao nhiêu tuổi ư, chú bé đầu ướt, chú bé mũi bự…“.
Tai, ông già chèo thuyền như đứng thẳng đứng, sát vào tường, trong căn pḥng của tôi, đưa ngón tay chỉ lên những ngọn núi. “Già như lũ núi non kia, chú bé con ơi” Aadam, chú bé con mũi bự nh́n theo ngón tay chỏ của ông già chèo thuyền. “Ta đă từng chứng kiến lũ núi kia sinh ra. Ta đă từng nh́n thấy những vị Hoàng đế đi về ḷng đất. Nghe đây, nghe đây, chú bé… “. Và, tiếng nói đi theo tiếng rượu nói, và những lời lẽ thốt ra đẫm mùi thứ nước tẩm độc, nhừa nhựa, nặng như ch́ – “Ta đă nh́n thấy đấng Isa, Đấng Christ, khi Người tới Kashmir. Hăy cười đi, cười đi. Câu chuyện về cuộc đời chú bé ta thuộc ḷng ở trong đầu ta. Đă có một lần nó đă được viết ra, ở trong những cuốn sách cổ đă mất. Một lần, ta biết nơi có một nấm mồ với những bàn chân bị chọc thủng được khắc lên tấm bia mộ, cứ mỗi năm chảy máu một lần. Bây giờ trí nhớ của ta ṃn mỏi dần, nhưng ta biết, mặc dù ta không thể đọc. Mù chữ, chữ là cái quái ǵ, ông già vung tay gạt phắt, văn chương ư, quặt ngược bàn tay gạt bỏ luôn. Rồi tḥ tay vô túi áo choàng, lấy chai rượu, đưa lên môi lạnh ngắt. Tai luôn có cặp môi đàn bà. “Chú bé, nghe đây, ta đă nh́n thấy quá nhiều chuyện. Chú bé phải nh́n thấy cái cảnh Isa tới đây, râu dài tới tận dái, và đầu hói giống như quả trứng. Ông ta già, mệt lả, nhưng biết đâu ra đấy. “Taiji, trước tiên”, ông ta nói, và, “Làm ơn ngồi xuống đây”, giọng nói trịnh trọng, ông ta chưa bao giờ coi ta như là thằng dở hơi. Không bao giờ gọi ta bằng “mày”. Luôn luôn aap. Lịch sự, phải không? Ui chao bữa ăn mới ngon làm sao. Và ta mới đói làm sao. Đói đến nỗi muốn gặm luôn cả tai của ta, đói khủng khiếp. Thần thánh hay quỉ sứ, ta thề, ông ta có thể xơi trọn cả một đứa bé liền một nhát. Và rồi sao? Ta bảo ông ta, hăy ăn đi, hăy lấp đầy cái lỗ hổng, con người tới Kashmir là để hưởng thụ cuộc đời, hay là để chấm dứt nó, hay là cả hai. Công việc của ông ta kể như xong. Ông ta tới đây chỉ là để hưởng thụ chút c̣n lại. Như bị thôi miên bởi chân dung với chai rượu của một Đấng Ky Tô đầu hói giống như quả trứng, ham ăn ham uống, Aziz lắng nghe, và sau đó lập lại không thiếu một từ, trước cặp mắt khiếp đảm của bố mẹ, vốn chỉ để tâm đến những viên đá quí, và chẳng phí th́ giờ với ba chuyện tầm phào, bá láp.
“Vậy là chú bé không tin ta?” ông già chèo thuyền liếm cặp môi đau nhức của ḿnh bằng một cái cười rách tới tận mang tai, biết rơ, đúng là điều ngược lại. “Hay là chú đang mải nghĩ một chuyện ǵ khác?” - lại nữa, ông già rất rành, thằng bé đang nuốt từng lời ông thốt ra, chẳng sót một từ. “Hay là mấy cọng rơm làm chú bé nhột?” “Ô, ông xin lỗi, babaji, ông đă quên không đem cho chú mấy chiếc gối nệm bằng lụa, thêu kim tuyến – đúng thứ mà Hoàng đế Jehang vẫn thường để đít của Ngài lên! Chú chỉ nghĩ đến Ngài như là một nhà làm vườn, bởi v́ ngài đă xây dựng nên Shalimar, đúng không?,” Tai buộc tội ông tôi, “bởi v́ ông xây nên Shalimar. Ngu quá! Tên của ông ta có nghĩa là ‘Kẻ đă bao quanh trái đất’. Tên như vậy mà là kẻ làm vườn ư? Chỉ có Trời mới biết, bây giờ người ta dậy dỗ trẻ con như chú bé như thế nào. “Trong khi ta”… ông hít hà một chút… “Ta biết rơ ông ta cân nặng chính xác là bao nhiêu, tới từng tola [tola: đơn vị đo sức nặng, bằng 11,66 g]. Hăy hỏi ta, bao nhiêu maunds [đơn vị đo sức nặng, bằng 82,28 livres], bao nhiêu seers! [2,06 livres]. Khi hạnh phúc, ông ta nặng hơn và khi ở Kashmir ông ta hạnh phúc nhất, so với tất cả các nơi khác. Ta thường khiêng kiệu của ông ta… Không, không, chú bé lại không tin ta ư, quả dưa chuột lớn ở giữa mặt chú lại lắc lư giống như trái dưa chuột nhỏ ở trong ống quần ngủ của chú, đúng không? Nào, nào, hăy hỏi ta đi! Hăy đưa ra nhận xét! Hăy hỏi ta, sợi dây da ṿng qua cây đ̣n khiêng kiệu bao nhiêu ṿng – câu trả lời là 31 ṿng. Hăy hỏi ta từ cuối cùng Hoàng đế thốt ra trước khi chết là từ ǵ – đó là từ “Kashmir”, ta nói cho chú bé biết. Hơi thở của ông già chèo thuyền th́ không thơm tho ǵ, nhưng ông có trái tim thật tốt. “Chú bé nghĩ, ta là ai? Một kẻ làng nhàng vô học, một con chó hoang, một tên dối trá? Đi đi, hăy ra khỏi thuyền của ta, cái mũi của chú bé quá nặng, hết chèo thuyền nổi, lại c̣n ông già của chú đang đợi để gơ đầu chú cho văng hết ba chuyện làm xàm mà ta kể cho chú nghe, hay là bà mẹ đang chờ nhấn chú vô nước sôi để tẩy sạch da của chú.”
Trong chai rượu brandy của ông già thuyền chài Tai, tôi nh́n thấy, biết trước được, của cải của chính cha tôi nhờ những vị thần… và sẽ có một người ngoại quốc khác, đầu hói… và những lời nói tào lao của Tai tiên tri một thứ khác, và là niềm an ủi cho tuổi già của bà tôi, và dậy cho bà tôi những câu chuyện… và những chó dữ hoang th́ không xa… Đủ rồi. Tôi tự làm cho tôi sợ.
Mặc dù đánh đập, mặc dù nhấn nước sôi, Aadam vẫn trôi nổi cùng với Tai trên chiếc thuyền của ông già, lần này, lần nữa, lần nọ, giữa những con cừu, cỏ khô, bông hoa, bàn ghế, tủ gỗ, rễ sen, tuy nhiên, chẳng bao giờ với những sahibs người Anh, và nghe lần này, lần nữa, lần nọ những câu trả lời lạ lùng,thần diệu, trước câu hỏi thật đáng sợ, vẫn chỉ một câu hỏi: “Nhưng Taiji, ông bao nhiêu tuổi, thực sự?”
Qua Tai, Aadam học được những bí mật của con hồ - nơi bạn có thể bơi lội mà không bị kéo xuống sâu bởi những đám cỏ, và 17 thứ rắn nước khác nhau, nơi nào sương mù dâng lên, cách nấu rễ sen, và nơi nào mấy năm trước ba phụ nữ người Anh chết đuối. “Có một bộ lạc những người đàn bà ‘feringhee’ tới đây để chết đuối.” Tai nói, “Đôi khi họ biết điều này. Đôi khi không, nhưng ta biết, ngay từ phút ta ngửi họ. Họ trốn ở dưới nước, Trời biết, trốn điều ǵ hay trốn ai, nhưng họ không thể trốn ta, baba!” Tiếng cười của Tai dâng lên, lây qua Aadam - một tiếng cười to lớn, nở rộng măi ra, thật khủng khiếp, ma quái, khi nó thoát ra khỏi thân thể ông già khô cằn, tuy nhiên, ở nơi ông tôi, với thân h́nh khổng lồ, nó trở nên thật tự nhiên, đến nỗi sau này, ai cũng nghĩ, tiếng cười đó là của ông (ông chú Hani của tôi được thừa hưởng tiếng cười này, bởi vậy, đến khi Tai chết, một phần của ông vẫn sống ở Bombay). Và, cũng vậy, qua Tai, ông tôi biết về những cái mũi.
Tai gơ gơ lỗ mũi bên trái. “Chú bé, chú biết cái ǵ đây? Đây là chỗ mà thế giới bên ngoài gặp thế giới bên trong chú. Nếu chúng không chịu nhau, chỗ này này cho chú biết liền. Và chú bèn bóp bóp cái lỗ mũi của chú để tống khứ cái ngứa ngáy khó chịu đi. Một cái mũi như thế đúng là một quà tặng của ông Trời, chú bé ngu si có biết không? Hăy tin đi, chú bé. Khi nó cảnh giác chú, hăy coi chừng, hăy cẩn thận, nếu không là tiêu. Hăy đi theo cái mũi, và chú sẽ đi xa. Ông già khặc khặc thông cổ họng, cặp mắt đảo ra xa, và nhập vào những núi non của quá khứ. Aziz ngồi ngay ngắn lại trên mớ rơm. “Một lần, ta biết một tay sĩ quan trong quân đội Iskandar Đại Đế. Đừng để ư đến chuyện tên của ông ta là ǵ. Ông ta có quả dưa chuột, y hệt như chú ở giữa hai con mắt. Khi đoàn quân dừng chân ở gần Ganhara, ông ta mê một cô điếm địa phương. Thế là cái mũi của anh ta phát khùng, ngứa điên lên, nhưng vô ích. Anh ta hít hơi nước sôi xông lá khuynh diệp. Chẳng ăn thua ǵ hết, ha ha! Những cơn ngứa làm anh ta khùng, nhưng tên khùng này đâu có biết, và khi đoàn quân rời đi, anh ta ở lại với cô điếm địa phương. Anh ta trở thành – cái ǵ, một tên khùng điên, vô dụng, ngày càng vô dụng, khùng điên, với cô vợ tối ngày mè nheo, và với cái mũi ngứa, và sau cùng, anh ta bèn xọc cây gươm vô bụng ḿnh, cho rảnh nợ! Chú nghĩ thế nào về chuyện này?
… Dr Aziz, vào năm 1915, khi những viên đá quí ngày một đội nón ra đi, bỗng nhớ đến câu chuyện trên trong lúc Tai mỗi lúc tiến lại gần cùng chiếc thuyền và hai bên đă nghe được tiếng nói của nhau. Cái mũi của ông vẫn đang ngứa, Ông găi găi, nhún vai, lắc đầu một cách bất cần, và Tai la lớn: -Ui, ui! Bác sĩ Sahib! Con gái của Ghani, chủ đất, bị bịnh!
Cái tin, được thốt ra bằng một giọng nói thẳng băng, chẳng cần rào đón ǵ hết, lướt nhanh trên mặt nước hồ, tuy ông già chèo thuyền và đệ tử chưa từng gặp lại cả nửa thập niên, từ miệng người đàn ông có cặp môi của người đàn bà, cặp môi không cười thay cho lời chào hỏi lâu lắm mới gặp lại, tất cả những điều đó có vẻ đẩy thời gian vào một cơn phẫn kích, xốn xang, ào ào, hung hăn, và mù mờ, không làm sao mà tách bạch ra được….
… “Hăy suy nghĩ, con trai của mẹ’, bà mẹ của Aadam nói, trong lúc bà uống từng ngụm, ly nước chanh tươi, trong lúc ngả người vào thành ghế, trong một dáng diệu mệt nhoài, kiệt sức, “cuộc đời cuối cùng lại đến nước như thế này. Trong bao nhiêu năm, những cái mắt cá chân của mẹ là một điều bí ẩn, vậy mà nay, mẹ phải chường mặt ra trước những kẻ không phải là người trong gia đ́nh”.
… Trong lúc ông chủ đất Ghani đứng dưới một bức tranh sơn dầu lớn, Diana the Hunteresse [người thợ săn nữ], được đóng khung bằng vàng, trang điểm những nét hoa mỹ. Ông đeo cặp kính dầy, với nụ cuời rắn rết, và đang bàn về nghệ thuật. “Tôi mua bức tranh này từ một người Anh đang lúc gặp vận rủi, Bác sĩ Sahib. Chỉ tốn có năm trăm rupi. Tôi chẳng ngại ngần mà không d́m giá. Năm trăm rupi là ǵ? Tôi là người yêu văn hóa.”
… “Con thấy không, con trai của mẹ,” bà mẹ Aadam nói trong lúc anh quan sát mẹ, “Bà mẹ nào mà không lo cho con. Con thấy mẹ khổ sở chứ. Con là bác sĩ, con có nh́n thấy những nốt ban đỏ, mẹ cảm thấy đau đầu sáng trưa chiều, lúc nào cũng thấy đau. Rót đầy ly cho mẹ, con trai của mẹ”.
… Nhưng vị bác sĩ đă nhận ra sự hốt hoảng, nỗi thống khổ trong tiếng la của ông già thuyền chài, và ông la lớn, “Tôi lấy dụng cụ và ra liền bây giờ”. Mũi thuyền lúc này đă chạm vô mép vườn. Aadam chạy vội vô nhà, chiếc thảm cầu nguyện cuốn tṛn dưới cánh tay, cặp mắt xanh nhấp nháy trong bóng tối bất chợt bên trong nhà, ông để cuộn thảm lên chiếc giá cao, bên trên lố sách gồm những cuốn Vorwart, Làm ǵ? của Lenin, và những pamphlets khác, chúng là những vang động đầy bụi bậm của nửa đời đă nhạt nhoà của ông, khi ở Đức, ông lấy ra từ bên dưới giuờng ngủ cái cặp đồ nghề bác sĩ, mẹ ông gọi là “doctoris-attaché’, và khi ông xoay người cùng chiếc cặp, đứng lên, chạy ra khỏi pḥng, những chữ HEIDELBURG có thể lờ mờ nhận ra, chúng được nung đỏ bằng lửa, và đóng lên mặt da, ở dưới đáy cặp. Con gái của vị chủ đất là một tin lành, thực sự là như vậy, đối với một vị bác sĩ trong sự nghiệp cứu người, lương y như từ mẫu, ngay cả nếu cô gái đang bịnh. Không, phải nói như thế này: Bởi v́ nàng bịnh.
… Trong lúc tôi ngồi như một cái b́nh giấm trống trơn trên một cái ao, đầu óc chứa đầy h́nh ảnh của ông tôi, và cuộc thăm viếng của ông cách đây sáu mươi ba năm, ông muốn được mọi người ghi nhớ, mũi cay xè mùi hôi thối nặng nề do mụn nhọt áp xe của bà mẹ của ông tôi, và chính sự bực bội khiến bà phải ra ngoài, với sự quyết tâm của Aadam, phải thành công trong nghề y sĩ để bà mẹ không bao giờ phải trở lại với cửa tiệm bán đá quí, mùi mốc meo tù túng của một căn nhà lớn ẩm thấp, tối tăm, trong đó, vị bác sĩ bực bội đứng nh́n bức tranh một cô gái với đôi mắt linh hoạt, và đằng sau cô, là một con hươu được đóng chặt vào nền chân trời, bởi mũi tên từ cây cung của cô gái. Hầu hết những câu chuyện, những sự kiện liên quan đến cuộc đời chúng ta, th́ đều xẩy ra, khi chúng ta không có mặt, nhưng h́nh như tôi biết được, ở đâu đó, một cái mánh lới nhờ nó mà lấp đầy những lỗ hổng hiểu biết của ḿnh, nhờ vậy mà mọi chuyện đều ở trong đầu tôi, tới từng chi tiết, giống như sương mù tan biến đi theo cùng với buổi mai rạng dần… tất cả mọi chuyện, không chỉ một vài dấu vết mà người ta dựa vào đó để mà tiến tới, thí dụ như khi bạn mở một chiếc rương cũ đầy mạng nhện đă lâu lắm không có người mở ra.
… Aadam rót ly rượu của bà mẹ, và tiếp tục, bằng cặp mắt lo lắng, quan sát bà. “Mẹ thoa một chút kem lên những vết mụn đỏ, c̣n đau đầu th́ đă có những viên thuốc uống, mấy cái nhọt áp xe th́ phải mổ thôi. Mà có lẽ mẹ nên dùng khăn choàng mặt khi ở tiệm, để tránh những cái nh́n vô lễ… những sự phiền hà như vậy thường bắt đầu ở trong tâm trí…”.
… Tiếng mái chèo đập nước, có tiếng nhổ nước miếng xuống mặt hồ, Tai khạc nhổ, làm sạch cuống họng và lẩm bẩm một cách giận dữ: “Một việc ngon lành. Chú bé gà con khi ra đi chưa biết một tí ǵ, và khi trở về trở thành một vị bác sĩ sahib lớn, với một cái bị lớn đầy những máy móc đồ nghề ngoại, và vẫn ngu ngốc như một con cú. Ta nói rồi, đúng là việc quá tệ.”
… Dr Aziz ngọ ngoạy, chẳng cảm thấy thoải mái, hết chân nọ tới chân kia, dưới nụ cuời của viên chủ đất. Thật khó mà thoải mái do sự hiện diện của ông chủ đất, kèm thêm nụ cười như vậy. Ông đang đợi một phản ứng, từ phía vị chủ đất, trước sự xuất hiện lạ thường của ông. Ông thường chứng kiến những phản ứng bất ngờ không làm sao kiểm soát được như vậy trước bộ dạng cao lớn, kềnh càng của ông ở những người mới gặp. Trước bộ mặt rất nhiều mầu sắc, trước cái mũi của ông… nhưng vị chủ đất Ghani không tỏ ra một dấu hiệu nào, và vị bác sĩ trẻ, đến lượt ḿnh, quyết định sẽ không để cho vị chủ đất thấy ông không được thoải mái. Ông ngưng động đậy thân thể to lớn, nặng nề của ḿnh. Cả hai đối diện nhau, người này quyết tâm đè bẹp [có vẻ như vậy] cái nh́n của người kia, dọ dẫm, xác định lập trường của họ trong tương lai. Và vị chủ đất chuyển thái độ, từ một người say mê nghệ thuật sang con người cứng rắn. “Đây là một cơ hội lớn cho anh đấy, chàng trai trẻ biết không?” Cặp mắt của Aziz lơ đăng nh́n vào bức tranh. Người ta có thể nh́n thấy những mảng lớn của làn da hồng đầy tàn nhang của Diana….
… Bà mẹ của Aziz rên rỉ, lắc đầu, “Không, con không biết. Chuyện con trở thành bác sĩ th́ thật là hănh diện cho gia đ́nh, nhưng buôn bán đá quí là một chuyện khác. Khách hàng nào vào tiệm mua một con đồi mồi, khi chủ tiệm là một bà giấu mặt trong chiếc khăn choàng? Đây là vấn đề tin cậy trong buôn bán, giao dịch. Khách hàng sẽ nh́n thẳng vào mẹ, và mẹ th́ cảm thấy đau đớn, bị mấy cái mụn nhọt hành hạ. Hăy đi, đi, và đừng bận tâm về bà mẹ khốn khổ của con.”
… “Đúng là một niềm hănh diện”, Tai nhổ đánh toẹt một cái xuống mặt hồ. “Bị lớn, hănh diện lớn, Hà! Ở nhà chúng ta không có đủ bị, khiến ông bác sĩ phải mang về thứ bị làm bằng da heo mà bất cứ người nào nh́n vô nó là cảm thấy dơ dáy, bẩn thỉu. Chỉ có Thượng Đế mới hiểu được ở bên trong có ǵ.” Bác sĩ Aziz, ngồi giữa những tấm màn bông hoa, ngửi mùi nhang hương, nhưng tư tưởng của ông th́ lại hướng về một bệnh nhân đang đợi ông ở phía bên kia hồ. Những lời lầm bầm chua chát của ông già chèo thuyền Tai làm gián đoạn ư thức của ông, gây cú sốc dữ dội, một mùi giống như mùi nhà thương, bệnh viện lấn át mùi nhang… ông già như đang giận dữ một điều ǵ đó, v́ một cơn điên rồ không thể hiểu được, và cơn điên rồ này nhắm vào gă đệ tử ngày xưa, hay đúng hơn, và kỳ quặc hơn, nhắm vào cái bị da của tên đệ tử. Bác sĩ Aziz cố gạ chuyện, “Bà vợ ông có khỏe không? Họ vẫn c̣n nhắc tới cái bị chứa những chiếc răng vàng của ông chứ?"... Ông cố gắng nhắc lại t́nh bạn cũ kỹ giữa hai người, nhưng Tai lúc này đă hết chịu đựng nổi, chỉ muốn gây sự, và thế là những lời nói giận dữ của ông già chèo thuyền cứ thế tuôn ra. Cái bị Heidelberg run lẩy bẩy trước những lời nguyền rủa: “Cái bị da heo nhơ bẩn, thứ đồ cho đàn bà ngủ của nước ngoài đầy những mánh lới ngoại quốc. Đúng là một cái bị ghê gớm. Bây giờ, nếu một người nào gẫy tay, cái bị này sẽ không cho người thầy vườn bó nó bằng những lá thuốc. Bây giờ, một người đàn ông phải để vợ nằm bên cạnh cái bị và nh́n những con dao mở banh vợ ra. Đúng là một công chuyện hay ho, những điều mà người ngoại quốc nhét vào trong đầu những trai trẻ của chúng ta. Ta nói rồi: Đúng là một điều tồi tệ. Cái bị này sẽ cháy thiêu ở Địa Ngục cùng với những ḥn dái của quỉ sứ.”
… Ghani viên chủ đất lấy mấy ngón tay gơ gơ vào những sợi dây nịt quần. “Một dịp may lớn, đúng như thế. Trong thành phố, họ nói nhiều điều tốt về ông bác sĩ. Học tập tốt, trường dậy tốt, nghề y sĩ tốt. Gia đ́nh cũng khá tốt. Và lúc này vị nữ bác sĩ riêng của gia đ́nh tôi bị bịnh, và đây là một cơ hội cho ông bác sĩ. Bà bác sĩ của chúng tôi bây giờ quá già, đau ốm hoài, và lại không được biết, không được học những thành quả mới nhất của y học. Tôi nói: y sĩ, hăy tự chữa cho chính ḿnh. Và tôi nói điều này với ông: “Tôi hoàn toàn khách quan trong công chuyện làm ăn. Những t́nh cảm, t́nh yêu, tôi giữ riêng cho gia đ́nh. Nếu một người nào làm không tới nơi tới chốn công việc mà tôi giao phó, xin mời đi chỗ khác! Ông hiểu tôi chứ? Vậy th́ thế này: Con gái tôi Naseem th́ không được khỏe. Ông hăy chẩn bệnh và coi sóc cho cháu một cách thật hết ḷng. Hăy nhớ điều này, tôi có những bạn bè; và khỏe mạnh hay ốm đau th́ cũng lên lên xuống giống như vậy.”
… “Ông vẫn uống rượu ngâm rắn để tăng thêm sinh lực chứ, Tai? Và vẫn ăn rễ sen không bỏ thêm gia vị?”. Những câu hỏi thăm ḍ, ngần ngại nhưng chẳng làm dịu cơn giận dữ của Tai.
Bác sĩ Aziz bắt đầu chẩn bịnh. Đối với ông già chèo thuyền, cái bị tượng trưng cho Nước Ngoài; nó là vật ngoại lai, kẻ xâm lấn, sự tiến bộ. Và, ‘đúng rồi, nó sẽ chiếm đoạt tâm trí của vị bác sĩ trẻ; đúng rồi, nó có những con dao, và chữa lành bịnh thổ tả, bịnh sốt rét, bịnh sởi; đúng rồi, nó ngồi giữa vị bác sĩ và người chèo thuyền, và nó làm cho hai người trở thành kẻ đối đầu. Bác sĩ Aziz bắt đầu chiến đấu, chống lại sự buồn bă, và chống lại cơn giận dữ của Tai, nó bắt đầu đầu độc, biến thành sự giận dữ của chính ông, rất ít khi bộc phát, và mỗi lần nó bộc phát như thế th́ không làm sao biết trước được, và như đến từ những vùng sâu thẳm ở bên trong cơ thể ông, một tiếng gầm rú, một cơn tàn phá tan hoang, và rồi biến mất, để lại cho ông nỗi hoang mang, không hiểu tại sao mọi người lại bực ḿnh …
Họ tới gần nhà Ghani. Một người hầu đang đứng đợi chiếc thuyền, hai tay xiết chặt đặt cầu tầu bằng gỗ. Aziz cố chú tâm vào công chuyện đang tiến diễn.
… “Liệu vị bác sĩ thường ngày của ông bằng ḷng chuyến thăm bịnh của tôi, Ghani Sahib?”
Lại một lần nữa, một câu hỏi ngần ngại được nhẹ nhàng để qua một bên. “Ô, bà ta sẽ bằng ḷng. Bây giờ, xin đi theo tôi”.
… Người hầu đợi nơi cầu tầu. Tai giữ cho chiếc thuyền đừng chao động trong lúc Aadam trèo ra khỏi thuyền, chiếc bị trong tay. Và bây giờ, sau chót, Tai nói thẳng với ông tôi, vẻ mặt khinh miệt: “Hăy nói cho tôi biết điều này, ông bác sĩ: Trong cái bị làm bằng heo chết đó có một trong các thứ máy dùng để ngửi?” Aadam lắc đầu, không hiểu Tai muốn nói ǵ. Giọng Tai thêm khinh miệt: “Ông biết mà, cái máy giống như cái ṿi voi”. Aziz hiểu ra, nói, “đó là cái ống nghe, hẳn nhiên là có rồi.”. Tai đẩy con thuyền ra khỏi cầu tầu. Nhổ toẹt. Chèo thuyền ra xa. “Tôi biết rồi,” ông già nói. “Bây giờ ông bác sĩ sẽ dùng cái máy đó thay cho cái mũi bự của ông.”
Ông tôi cảm thấy chẳng mất công giải thích cho ông già chèo thuyền cái ống nghe c̣n hơn cả hai cái tai so với một cái mũi. Ông cố gắng dằn sự bực ḿnh, và nỗi oán giận của một đứa bé bị bầy đoàn bỏ rơi; và ngoài ra, c̣n một bệnh nhân đang chờ đợi. Tới đâu hay tới đó, bây giờ hăy để tâm tới sự quan trọng của giây phút này.
Căn nhà thuộc gia đ́nh giầu có nhưng thiếu ánh sáng. Ghani góa vợ, và đám người làm hẳn là lợi dụng sự kiện này. Mạng nhện giăng cùng khắp, tại những góc nhà, và những lớp bụi dầy chồng chất lên nhau ở những ŕa nhà. Họ đi xuống một hành lang dài; một trong những cánh cửa hé mở và qua đó, Aziz nh́n thấy một căn pḥng trong t́nh trạng ngổn ngang, hỗn loạn. Đưa mắt thoáng nh́n và ánh phản chiếu từ cặp kính đen của Ghani khiến ông bác sĩ bất th́nh ĺnh hiểu ra là vị chủ đất mù. Phát giác ra điều này càng làm ông thêm ngán ngẩm: một người mù mà lại hiu hiu tự đắc là sành điệu, là biết thưởng thức hội họa Âu Châu. Sự mù ḷa của vị chủ đất c̣n khiến ông sửng sốt, ấy là v́ ông không hề va đụng vào bất cứ đồ vật nào trong nhà… Họ dừng lại ở phía bên ngoài một cánh cửa gỗ tếch dầy. Ghani nói, “Hăy đợi ở đây một, hai chút,” và đi vô căn pḥng bên trong cánh cửa dầy.
Những năm sau đó, Aziz thề có Trời, trong một, hai phút phù du, cô đơn đứng trước cánh cửa gỗ dầy, nơi hành lang tối om om đầy mạng nhện, trong căn nhà vị chủ đất, ông như bị hối thúc bởi một ước muốn không làm sao kiểm soát được, là quay lưng lại, và bỏ chạy, chạy thật nhanh, chạy thật xa, như hai cái cẳng của ông cho phép, và c̣n có thể mang nổi tấm thân đẫy đà của ông. Không hề bị bực bội bởi điều bí hiểm về một người yêu tranh mù, lục phủ ngũ tạng bên trong cơ thể của ông nhung nhúc những con côn trùng nho nhỏ, ngọ ngoạy, hậu quả của những lời lầm bầm trù ẻo độc địa của Tai, hai lỗ mũi của ông ngứa ngáy đến nỗi ông nghĩ, hay là ḿnh bị nhiễm trùng, và ông cảm thấy hai chân ông, nặng như ch́, bắt đầu ngọ nguậy ngược về phía sau, máu chạy rần rật làm hai má đỏ bừng, toàn cơ thể như bị đẩy tới điểm không thể quay trở lại, mồ hôi toát ra làm ướt đẫm hai chiếc vớ len. Ông trở nên giận dữ, mà không hề hay biết, mặt đỏ gay, tới lúc đó, bà mẹ của ông xuất hiện trước mặt ông, bà ngồi trên sàn nhà, trước một cái bàn thấp, cả bộ mặt phủ một mầu đỏ do chứng ban hành hạ, trong lúc cầm một con đồi mồi giơ lên phía ánh sáng. Mặt bà mẹ cũng có vẻ khinh miệt như ông già chèo thuyền Tai. “Đi, đi, nhanh lên,” giọng của bà là giọng của Tai, “Đừng đề ư đến bà mẹ già nua khốn khổ này”. Aziz thấy ḿnh ấp úng, “Ôi mẹ ơi, đứa con của mẹ mới vô dụng làm sao. Amma, mẹ ơi, mẹ không nh́n thấy cái lỗ hổng ở giữa con, một lỗ hổng giống như trái dưa hấu?” bà mẹ nở nụ cười yếu ớt. “Con luôn luôn là một đứa trẻ không có trái tim,” bà thở dài và biến thành con thạch sùng ḅ trên tường hành lang, lè lưỡi về phiá thằng con trai. Bác sĩ Aziz hết c̣n cảm thấy chóng mặt, và ông cũng không biết có phải ông vừa mới lớn tiếng, và tự hỏi không hiểu câu chuyện cái lỗ hổng nghĩa là thế nào, vào đúng lúc này, và nhận ra rằng, ḿnh hết c̣n muốn bỏ chạy, và c̣n nhận ra, ông đang bị ḍm chừng. Một người đàn bà bắp thịt nở nang giống như một nữ đô vật đang nh́n ông, và ra dấu mời ông đi theo bà vô căn pḥng. Nh́n cái sari bà đang mặc, Aziz biết bà là một người làm, nhưng không phải nô lệ. “Trông ông xanh như tầu lá,” bà ta nói. “Những bác sĩ trẻ như ông, khi tới một căn nhà lạ, lá gan như bị đông lạnh. Tới đây, Bác sĩ Sahib, họ đang đợi ông.” Nắm chặt cái bị, ông đi theo bà qua cánh cửa bằng gỗ tếch tối thui.
… Trong căn pḥng ngủ rộng, cũng tối thui như phần c̣n lại của căn nhà, tuy nhiên, những ánh mặt trời xuyên cánh cửa sổ h́nh bán nguyệt ở phía trên cao bức tường chiếu sáng đám bụi đang nhẩy múa, và đồng thời chiếu sáng một cảnh tượng lạ thường vị bác sĩ chưa từng chứng kiến trong đời; một bức tranh quái dị khiến đôi chân của ông lại muốn ngọ ngoậy và lê dần về phiá cửa pḥng: Thêm hai người đàn bà nữa, tướng tá lực luỡng chẳng khác ǵ những nữ đô vật nhà nghề, đứng thẳng người, cứng ngắc, mỗi người cầm một góc một chiếc khăn trải giường. Hai tay họ dâng cao khỏi đầu khiến cái khăn trải giường treo lơ lửng ở giữa họ, trông giống như một bức màn. Vị chủ đất, từ trong bóng tối đột nhiên xuất hiện, để yên cho vị bác sĩ đứng sững sờ, mắt đờ đẫn nh́n bức tranh quái dị chừng nửa phút, và khi nửa phút sắp sửa chấm dứt, chưa một lời nào được thốt ra, đúng lúc đó, vị bác sĩ khám phá ra điều cần khám phá: Ở gần như đúng ngay giữa chiếc khăn trải giường, có một cái lỗ, được cắt xén một cách thật gọn gàng, đúng là một cái ṿng tṛn lớn, đường kính chừng bẩy inches.
“Đóng cửa lại, ayah,” Ghani ra lệnh cho nữ đô vật thứ nhất, và quay qua Aziz, giọng ra vẻ tâm sự: “Thành phố này có rất nhiều kẻ vô công rồi nghề, chúng chỉ t́m dịp để trèo vô pḥng con gái tôi. Con bé cần,” ông gật gật đầu về phía mấy nữ đô vật, “những người bảo vệ”.
Aziz vẫn tiếp tục ngắm miếng vải trải giường đục lỗ. Ghani nói, “Được rồi, bây giờ ông có thể khám bịnh cho Naseem, con gái tôi. Nào, liền tức th́.”
Ông tôi đưa mắt nh́n quanh căn pḥng. “Nhưng mà cô gái đâu, thưa ngài Ghani Sahib?”, cuối cùng ông tôi bật ra lời.
Mấy phu nhân nữ đô vật bèn nghinh mặt lên, lấy tấn, vận bắp thịt nổi vồng, như sẵn sàng ra tay nếu thằng cha bác sĩ tính trổ ṃi.
“A, tôi hiểu sự bối rối của ông.” Ghani lên tiếng. Nụ cười rắn độc của ông nở rộng thêm ra. “Mấy người như ông, từ Âu Châu trở về, thành thử đầu óc cũng không được b́nh thường, quên mất nhiều điều. Con gái tôi là một thiếu nữ đoan trang, điều này đúng ra khỏi cần nói. Làm sao mà con gái tôi có thể để lộ thân thể, dưới cái mũi của một kẻ xa lạ. Ông phải biết, tôi không cho phép ông nh́n con gái tôi, trong bất cứ trường hợp nào, v́ vậy, tôi ra lệnh cho nó đứng ở phía sau tấm vải. Như một đứa con gái ngoan ngoăn”.
Giọng Aziz trở nên hốt hoảng: “Ghani Sahib, Ngài làm ơn nói cho biết, làm sao tôi có thể khám bịnh cho cô gái mà không nh́n thấy cô?”
Ghani cười tiếp. “Ông cho biết cần phải chẩn bịnh khu vực nào, và tôi sẽ nói cho con gái tôi biết, để nó đứng sao cho khu vực đó lọt vào đúng lỗ hổng trên tấm vải. Thế là xong.”
“Nếu như vậy th́ xin Ngài cho biết, cô con gái của Ngài kêu đau ở đâu?”, giọng ông tôi trở nên rền rĩ.
Nghe ông tôi nói thế, hai con mắt của vị chủ đất đảo ngược như muốn lặn vào bên trong; nụ cười của ông xoắn lại thành một cái nhăn mặt, tỏ đau đớn, và trả lời, “Khổ thân con bé. Nó kêu đau dạ dày. Đau nhiều lắm. Đau dữ lắm.”
“Trong trường hợp như vậy”, ông tôi nói với đôi chút kiềm chế, “làm ơn nói với cô cho tôi coi dạ dầy của cô.”
(Nguồn : Tin Văn
|