|
TIN
VĂN
Nguyễn Quốc Trụ
Viết Mỗi Ngày
VIẾT
MỖI NGÀY / APRIL 19, 2018
Một lời về Dante
Akhmatova đọc “Một lời về Dante” trong dịp kỷ niệm – celebration - lần
thứ 700 ngày sinh của Dante, tại Bolshoi Theater tại Moscow, ngày 19,
10, 1965. Đó lần cuối cùng Bà xuất hiện trước công chúng.
Mấy ḍng tiếng Ư, AA lấy Dante’s Purgatory. John Ciardi dịch ra tiếng
Anh (New York, 1961): “A lady come in view: an olive crown/ wreathed her
immcolate veil, her cloak was green/the colors of live flame played “on
her gown
Tạm dịch: Một phu nhân xuất hiện, bước vô tầm nh́n: một vương miện bằng
cành olive/cuộn trên tấm mạng tinh khiết, áo khoác màu xanh/ánh lửa sống
động nhảy múa trên áo dài
Tôi sung sướng được khẳng định – attest: tuyên thệ - bữa nay, trong dịp
vinh danh, tưởng niệm, chào mừng này – celebration - rằng th́ là, trọn
cuộc đời của tôi đă qua đi, trong hào quang của tên tuổi lớn lao này,
rằng, cùng với tên này, là tên của 1 thiên tài lớn lao khác của nhân
loại – Shakespeare – cái tên được ghi trong ngọn cờ mà con đường của tôi
bắt đầu.
Và câu tôi dám hỏi, khi gặp Nữ Thần Thi Ca, tronng có cái tên lớn lao
này – Dante:
Có phải là Bà đọc “thần chú” về Địa Ngục, cho Dante chép?
Không ta th́ là ai đây, hở, hở?
Với bạn bè và những người cùng thời với tôi, vị thầy lớn lao nhất, không
thể nào nắm bắt, với tới được th́ luôn luôn là nghiêm nghị.
Và giữa hai đám lửa Florentine, Gumilyov nh́n, như thế nào
Tên tội đồ lưu vong đáng thương Alighieri
Với bước chân không vội vă xuống Địa Ngục
Và Osip Mandelstam dâng hiến những năm tháng của đời ông để nghiên cứu
tác phẩm của Dante và viết trọn một đề án, Một cuộc Tṛ Chuyện về Dante,
và thường xuyên nhắc tới người cư dân vĩ đại của thành phố Florence
trong thơ của ông:
Từ những cầu thang xù x́, nháp nhúa, từ những quảng trường
Từ những cung điện góc gách
Alighieri ngợi ca những mùa màng – circle: sự tuần hoàn –
Của Florence của ông
Với đôi môi mệt mỏi
Mikhail Lozinsky chiến thắng với chiến công anh hùng, dịch Kịch Trời qua
tiếng Nga. Những nhà phê b́nh và độc giả Nga đánh giá cao bản dịch này.
Tôi cũng đóng góp chung, với phần Dante của tôi, là những tư tưởng về
nghệ thuật, trong những ḍng được viết dưới ân sủng của cùng cái tên lớn
lao đó.
Dante:
Chàng đếch thèm trở lại
Ngay cả sau khi mất
Thành phố Hà Lội - Florence - của chàng
Rời bỏ, chàng đi thẳng một mách
V́ chàng mà tôi hát bài hát này
Đêm. Một bó đuốc. Nụ hôn sau cùng.
Bên ngoài, âm thanh số mệnh – Như gió hú
Từ Địa Ngục, chàng gửi cho nàng một lời trù ẻo.
Ở Thiên Đàng, nàng vẫn giữ chàng ở trong đầu
Chàng không bước chân trần, muộn trong đêm
Bị quyến rũ, như 1 tên tội đồ
Qua Hà Lội - Florence - phản bội, đầy hờn oán
Thành phố chàng chân thành ao ước.
Sopra candido vel cinta d'uliva
Donna m'apparve, sotto verde manto
Vestita di color di fiamma viva (1)
I AM HAPPY THAT at today’s celebration I am able to attest that my
entire conscious life has passed in the radiance of this great name,
that together with the name of this great genius of
mankind-Shakespeare-this name was inscribed on the banner under which my
path began. And the question that I dared to ask the Muse also contains
this name-Dante.
. . . And here she was. She gazed at me and waited
Attentively, her veil tossed overhead.
I ask her: "Was it you then who dictated
The script of Hell to Dante?" "I," she said. (2)
For my friends and contemporaries the greatest, unattainable teacher was
always the stern Alighieri. And between two Florentine bonfires Gumilyov
sees how
The poor exiled Alighieri
With an unhurried step descends to Hell. (3)
And Osip Mandelstam dedicated years of his life to the study of Dante's
work and wrote an entire treatise, A Conversation with Dante
(4), and often refers to the great Florentine in his poetry:
From rough stairways, from squares,
from angular palaces
Alighieri sang the circle
of his Florence more mightily
with wearied lips (5)
Mikhail Lozinsky (6) triumphantly carried out
the heroic feat of translating The Divine Comedy's immortal terza
rima into Russian.
The critics and readers in my country regarded this work highly.
I have brought together all my thoughts on art in lines graced by that
same great name:
Even after his death he did not return
To his ancient Florence.
To the one who, leaving, did not look back,
To him I sing this song.
A torch, the night, the last embrace,
Beyond the threshold, the wild wail of fate.
From hell he sent her curses
And in paradise he could not forget her-
But barefoot, in a hairshirt,
With a lighted candle he did not walk
Through his Florence-his beloved,
Perfidious, base, longed for ... (7)
Translated by Ronald Meyer
------
A Word About Dante
Akhmatova delivered her "A Word About Dante" at the celebration marking
the 700th anniversary of Dante's birth, held in Moscow's Bolshoi Theater
on October 19, 1965. This was Akhmatova's last public appearance.
1. Akhmatova has taken her epigraph from Dante's The Purgatorio. The
lines in John Ciardi's translation (New York, 1961) read: "A lady carne
in view: an olive crown / wreathed her immaculate veil, her cloak was
green, / the colors of live
flame played on her gown."
2. Akhmatova quotes the last quatrain of her 1924 poem "The Muse," here
translated by Walter Arndt (Selected Poems, p. 87).
3. Akhmatova cites the concluding lines from Nikolai Gumilyov's poem
"Florence." See his Stikhotvoreniia i poemy (Leningrad, 1988), pp.
397-98.
4. Osip Mandelstam's Conversation about Dante was written in 1933, but
not published in the USSR until 1967. See Osip Mandelstarn, The Complete
Critical Prose and Letters, edited by Jane Gary Harris (Ann Arbor, 1979)
for an English
translation.
5. The lines from Mandelstarn's "I hear, I hear the early ice" (1937)
are from David McDuff's translation of Mandelstarn's Selected Poems (New
York, 1975), p.145.
6. See Akhmatova's tribute to Mikhail Lozinsky.
7. The translation of Akhrnatova's poem "Dante" (August 17, 1936) is
from Complete Poems of Akhmatova, vol. 2, p. 117.
THE MUSE
When at night I await the beloved guest,
Life seems to hang by a thread. "What is youth?" I
demand
Of the room. "What is honor, freedom, the rest,
In the presence of her who holds the flute in her hand?"
But now she is here. Tossing aside her veil,
She considers me. "Are you the one who came
To Dante, who dictated the pages of Hell
To him?" I ask her. She replies, "I am."
1924
Nữ Thần Thi Ca
Đêm, ta đợi vị khách quí
Đời như treo sợi chỉ
"Tuổi trẻ là cái chi chi"?",
Ta hỏi căn pḥng
“Danh dự, tự do, cái c̣n lại,
Th́ là cái ǵ, trước nàng, người cầm cây sáo ở trong tay?
Nhưng bây giờ, nàng ở đây. Kéo cái mạng che mặt qua một bên,
nàng nh́n ta ra ư ḍ hỏi. “Bà có phải là người đọc từng trang Địa Ngục
cho Dante chép, phải không?” Ta hỏi nàng.
“Không phải ta, th́ là ai?”
art2all.net |