|
Thân Trọng Sơn
H̀NH TƯỢNG CỦA MỘT TÂM HỒN ĐAU KHỔ Truyện ngắn của SAKI
H.H. MUNRO Saki là bút hiệu của nhà văn Hector Hugh Munro (1870-1916), sinh tại Miến Điện ( nay là nước Myanmar ) khi nước này c̣n là thuộc địa của Anh. Mẹ mất sớm, Ông được gởi sang Anh sống với hai bà cô. Học xong trung học, Ông trở về Miến Điện làm việc trong ngành quân cảnh. Do bệnh tật, chỉ hơn một năm sau, Ông lại trở về Anh và bắt đầu sự nghiệp làm báo, viết văn. Những tác phẩm đầu tiên ra đời là những bài châm biếm chính trị khi Ông viết cho tờ The Westminster Gazette. Sau khi xuất bản hai tác phẩm The Rise of the Russian Empire và The Westminster Alice, ông chuyển sang viết truyện ngắn, ban đầu đăng trên các báo The Westminster Gazette, The Morning Post, và The Bystander. Khi Thế Chiến thứ I bùng nổ, tuy đă quá tuổi động viên Ông vẫn t́nh nguyện nhập ngũ để cuối cùng hy sinh tại chiến trường Pháp bởi một viên đạn bắn tỉa của lính Đức. Tác phẩm Ông để lại gồm 138 truyện ngắn, 5 vở kịch, 2 tiểu thuyết, và hàng chục kịch bản, tác phẩm châm biếm chính trị và tiểu luận. Tuy viết nhiều thể loại, SAKI được biết đến như là một tác giả truyện ngắn. Thế giới truyện ngắn của SAKI là con người và đất nước Anh vào đầu thế kỷ XX. Trong thể loại truyện ngắn, tên tuổi Saki thường được thừa nhận như là một trong những tác gia nổi bật. Ông viết nhiều đề tài khác nhau, với một bút pháp trau chuốt, ngôn từ chọn lọc, có chút dí dỏm. Thủ thuật quen dùng của Ông là cách kết thúc truyện bằng một câu ngắn gọn, đưa ra một t́nh tiết mới lạ, bất ngờ, khiến người đọc luôn ngạc nhiên thú vị.
Có một vài bức tượng điêu khắc bằng đá đặt ở những khoảng trống xen kẽ giữa những bức tường thấp của Giáo đường cổ, một số trong các bức tượng đó là thiên thần, hay những vị vua hoặc các vị giám mục và hầu như mỗi bức tượng đều mang một dáng vẻ đức độ, và an vui. Nhưng có một bức tượng đặt ở dưới thấp về hướng Bắc lạnh lẽo của nhà thờ chẳng có vương miện, hay mũ tế và cũng không có vầng hào quang, với gương mặt thật khắc khổ, cay đắng và thất vọng, nó ắt hẳn phải là một con yêu quái, những con chim bồ câu xanh biếc múp míp đậu và tắm nắng cả ngày ở gờ tường lan can, nhưng con quạ gáy xám già ở tháp chuông- kẻ thông thái về nghệ thuật kiến trúc của nhà thờ, lại nói rằng đó là bức tượng của một tâm hồn đau khổ và nơi đây là chốn yên nghỉ của nó. Một ngày mùa thu, có một chú chim nhỏ bé tiếng hót thánh thót, bay thơ thẩn từ cánh đồng vắng và những hàng cây thưa thớt để t́m nơi trú đông bay là là trên mái nhà thờ. Đôi chân mỏi mệt cố gắng dừng lại nghỉ ngơi dưới bóng của một chiếc cánh thiên thần lớn hay náu ḿnh trong những nếp gấp chạm trổ của chiếc hoàng bào vương giả, nhưng ở bất ḱ nơi nào nó đậu lũ chim bồ câu béo ú cũng chen chúc và xô đẩy nó, và con chim sẻ già cũng t́m cách xua đuổi nó ra khỏi ŕa bức tường thấp. Chẳng có con chim nào đàng hoàng có thiện ư, chúng chỉ kêu chiêm chiếp với nhau và kẻ lang thang đành phải bay đi. Chỉ có bức tượng Linh Hồn Bị Mất dành cho nó một nơi trú ngụ. Lũ bồ câu không cho là an toàn khi đậu trên phần nhô ra nghiêng nghiêng và hơn thế nữa, cũng rất tối tăm. Bức tượng không đưa tay làm dấu trong dáng vẻ đức độ giống như những bức tượng khác, mà lại khoanh lại với thái độ thách thức, vậy mà chỗ gấp của cánh tay ấy lại tạo thành cái tổ tiện nghi cho chú chim bé nhỏ. Mỗi khi chiều buông xuống, chú chim rón rén vào trong cái góc của nó qua tấm ngực đá của bức tượng, và đôi mắt của bóng đêm dường như canh chừng giấc ngủ cho chim. Chú chim cô đơn dần dần yêu quí người bảo vệ thầm lặng, và thỉnh thoảng đôi lần trong ngày nó đậu trên một cành cây hay trụ đá nào đó ngân vang giọng ca thánh thót tỏ bày niềm biết ơn sâu sắc đến người cho nó nương tựa mỗi đêm. Và có lẽ đó là tác phẩm kết tinh từ gió và tiết trời, hay từ một tác động nào khác chăng, nhưng vẻ mặt hoang dă cau có dường như đă dần mất đi sự khắc khổ và bất hạnh. Hằng ngày, ngoài những giờ dài đằng đẵng buồn tẻ là những khoảnh khắc khúc ca của người khách trọ bé nhỏ ngân vang dành cho người bảo vệ cô đơn. Mỗi khi đêm đến, khi tiếng chuông chiều vang vọng cùng với những con dơi xám xịt to lớn lướt ra khỏi nơi trú ẩn trên tháp chuông tầng mái, chú chim với đôi mắt sáng lại bay về, hót líu lo vài điệu ru êm ả, và rồi nép ḿnh vào trong những ṿng tay đang chờ đợi nó. Đó là những ngày tháng hạnh phúc dành cho bức tượng Bóng Đêm. Chỉ có chiếc chuông lớn của Giáo đường hằng ngày vang lên lời chế nhạo.. “ Sau niềm vui.. sẽ là nỗi buồn..” Những người ở trong nhà của người cai quản Giáo đường thấy có một con chim nâu bé nhỏ bay liệng ở khu đất của nhà thờ và mê thích tiếng hót tuyệt vời của nó. “Nhưng thật tiếc”– họ nói- “giọng hót líu lo ấy sẽ bị mất đi rất uổng phí khi hót ở bức tường thấp bé này.” Họ nghèo đấy nhưng họ hiểu được những nguyên tắc cơ bản của kinh tế. V́ thế, họ bắt lấy chú chim và nhốt vào trong một chiếc lồng đan bằng mây treo ngoài cửa nhà người trông coi nhà thờ. Đêm hôm đó, chú chim nhỏ hay hót véo von không c̣n được lui tới chỗ trú ẩn quen thuộc, c̣n bức tượng Bóng Đêm cảm nhận được vị đắng của cô đơn hơn bao giờ hết. Có lẽ người bạn bé nhỏ đă bị con mèo hoang giết hay bị thương bởi một ḥn đá. Có lẽ…có lẽ…người bạn đă bay đi xa rồi…nhưng khi b́nh minh lướt qua bức tượng, mang theo cùng với những âm thanh ồn ả rộn ràng của thế giới Giáo đường là một thông điệp đau buồn xa xôi từ kẻ tù đày trong chiếc lồng mây. Cứ thế mỗi ngày, vào đúng giữa trưa, khi lũ bồ câu béo ú yên ắng lờ đờ sau bữa ăn trưa và khi bọn chim sẻ rỉa lông tại những vũng nước trên đường, bài hát của chú chim nhỏ lại vang đến bức tường thấp- một bài hát đau đáu khát khao và tuyệt vọng, một tiếng kêu than không bao giờ có lời đáp. Và lũ bồ câu để ư thấy rằng cứ đến giữa những giờ ăn, th́ bức tượng lại dần nghiêng hơn. Một ngày không c̣n tiếng hót nào từ chiếc lồng bằng liễu gai. Đó là ngày lạnh lẽo nhất của mùa đông, khi lũ bồ câu cùng với bọn chim sẻ trên mái nhà thờ lo âu nh́n quẩn quanh tứ phía để t́m những mẩu thức ăn thừa cứu chúng sống qua mùa đông khắc nghiệt. “Những người ở nhà gác giáo đường vừa ném thứ ǵ vào đống rác th́ phải ?”- một con bồ câu trong đàn thắc mắc khi nh́n chăm chú qua mép của bức tường hướng Bắc. Có tiếng trả lời: “ Chỉ là một con chim nhỏ bị chết mà thôi” Trong đêm đó, có tiếng rắc rắc từ mái Giáo đường và nghe như tiếng gạch rơi. Con quạ gáy xám ở tháp chuông nói rằng sương giá đang tác động lên các bức tượng đấy và nó đă có kinh nghiệm trong nhiều trận băng giá luôn xảy ra điều này. Sáng hôm sau, người ta thấy bức tượng Tâm Hồn Đau Khổ đă đổ nhào và giờ đây nó đang nằm trong đống rác đổ nát trước cửa nhà người gác. “Thế cũng hay!!” Lũ bồ câu béo ú rù ŕ, sau khi chúng nh́n chăm chăm vào đống đổ nát một lúc. “Bây giờ chúng ta sẽ có một thiên thần được đặt ở đây. Chắc chắn là họ sẽ đặt một thiên thần.”
“ Sau niềm vui … là nỗi buồn.” chiếc
chuông lớn ngân vang .. THÂN TRỌNG SƠN dịch và giới thiệu ( tháng 11 / 2023 ) ______
Nguồn:
|
