Thân Trọng Sơn

ĐÊM XUÂN SAY ĐẮM

Yu Dafu ( 1896 - 1945 )
( Uất Đạt Phu / Xuân phong trầm tuý đích vãn thưởng )

郁达夫《 春风沉醉的晚上》

        Đệ tử của Guo Moruo, rồi là bạn của Lỗ Tấn, Yu Dafu đã tham gia vào mọi cuộc đấu tranh của giới tiên phong văn học những năm 1920, góp phần vào sự xuất hiện và phát triển của văn học Trung Quốc mới. Từ những câu chuyện đầu tiên gây ra vụ bê bối về chủ đề và sự tự do trong giọng điệu, ông đã xác định một phong cách hoàn toàn mới bằng cách dẫn đầu một tác phẩm tự truyện mà ông đã mang theo từ Nhật Bản về.

Yu Dafu (郁达夫) sinh năm 1896 trong một gia đình của những trí thức đến từ Fuyang (浙江富阳, Chiết giang phú dương ), một thị trấn nhỏ bên bờ sông Fuchun (富春, Phú xuân ), ở ngoại ô phía tây nam Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang. Cha và ông nội của ông là bác sĩ, nhưng cha mất khi ông mới ba tuổi, giống như nhiều người khác vào thời điểm đó, Lỗ Tấn chẳng hạn, khiến gia đình rơi vào cảnh nghèo khó. Ông cũng nhớ mình bị đói khi còn nhỏ và có thể điều này đã ảnh hưởng đến sức khỏe của ông. Tuy nhiên, mẹ ông đã cố gắng thuyết phục ba người con trai tiếp tục học tập nhờ học bổng của chính phủ.

Năm 1903, khi mới 7 tuổi, Yu Dafu vào học tại một trường tư thục truyền thống (私塾 Tư thục ) ở chính Fuyang, sau đó, vào năm 1905, trường tiểu học Fuchun (công lập) (富春高等小学堂, Phú Xuân cao đẳng tiểu học đường ), một trường học tiến bộ được thành lập vào năm đó bằng cách truyền vào một trường học trước đó (春江书院) những nguyên tắc giảng dạy hiện đại được ủng hộ trong giới cải cách thời đó, mở cửa cho phương Tây. Hiện được gọi là 'Trường tiểu học thực nghiệm Fuyang' (富阳市实验小学, Phú Dương thị thực nghiệm tiểu học), trường tiếp tục mang lại giá trị văn minh cho giáo dục và tự hào vì đã đóng góp cho sự phát triển trí tuệ của thanh niên Yu Dafu. Ông viết những bài thơ đầu tiên ở đó.

Năm 1910, ông rời khỏi cái kén của gia đình để theo học tại trường Cao đẳng Hàng Châu (杭州府中学堂, Hàng Châu phủ trung học đường ), nơi bạn cùng lớp của ông là nhà thơ (tương lai) Xu Zhimo (徐志摩, Từ Chí Ma ), con của một gia đình chủ ngân hàng giàu có, theo học gần như chương trình giảng dạy giống như Yu Dafu. , từ nền giáo dục truyền thống đến mở cửa với nước ngoài, một con đường khá điển hình của giới trí thức từ thời đại. Tuy nhiên, ở tuổi mười lăm, Yu Dafu quan tâm đến thơ ca cổ điển Trung Quốc và viết một số bài thơ được đăng trên nhiều tờ báo khác nhau.

Tuy nhiên, nó được đánh dấu bởi bầu không khí của thời đại, những năm cải cách bị hủy bỏ và cuộc cách mạng đang diễn ra, cả về chính trị lẫn văn học . Tác phẩm yêu thích của ông còn có tác phẩm có tính cách dân tộc chủ nghĩa hoàn toàn phù hợp với thời đại: ví dụ như thơ tự sự của một tác giả thế kỷ XVII, Wu Weiye hay Meicun (吴伟业/梅村, Ngô Vĩ Nghiệp Mai Thôn ), người cũng thuộc về một thời kỳ chuyển tiếp lịch sử, trong trường hợp triều đại của ông kể từ khi ông trải qua sự sụp đổ của nhà Minh và rời bỏ quê hương Giang Nam để đến Bắc Kinh phục vụ triều đại nhà Thanh mới; Tác phẩm của ông thấm đẫm nỗi buồn khi gợi lại sự vô trách nhiệm của các vị hoàng đế cuối cùng của nhà Minh, điều này chắc chắn đã khơi dậy sự đồng cảm nhất định ở chàng trai trẻ Dafu.

Cũng như thường lệ, ông vào Đại học Hàng Châu năm 1912 và bị đuổi học vài tháng sau đó vì tham gia một cuộc biểu tình của sinh viên, sau khi Viên Thế Khải lật đổ Tôn Dật Tiên.

Bầu không khí ở Trung Quốc không thuận lợi cho những kẻ gây rối. Vào tháng 9 năm 1913, anh trai của ông, Yu Mantuo ( 郁曼陀, Uất Man Đà ), đã giành được học bổng để học luật tại Nhật Bản, Yu Dafu đã nối bước anh. Nhật Bản là điểm đến của giới trí thức Trung Quốc đang thất vọng với khát vọng tự do của mình, những người tìm thấy ở đó một môi trường thuận lợi cho mọi đổi mới. Sau vài tháng làm quen với khí hậu, đặc biệt là ngôn ngữ, Yu Dafu bước vào năm dự bị vào tháng 7 năm 1914 để học Đại học Hoàng gia Tokyo. Một năm sau, vào tháng 9 năm 1915, ông đến Đại học Nagoya để học y khoa và trở lại Tokyo vào năm 1919, nơi ông được nhận vào học tại trường Đại học Nagoya. Đại học Hoàng gia chuyên ngành kinh tế chính trị.

Ở Tokyo còn có bông hoa của giới trí thức Trung Quốc, nơi tạo thành một cộng đồng tinh thần háo hức đổi mới; Yu Dafu tìm thấy chính mình với Guo Moruo (郭沫若, Quách Mạt Nhược ), Zhang Ziping (张资平, Trương Tư Bình), Cheng Fangwu (成仿吾, Thành Phỏng Ngô), Zheng Boqi (郑伯奇, Trịnh Bá Kỳ) và nhà viết kịch (tương lai) Tian Han (田汉), tất cả những người bạn mà ông đã cùng đi dạo qua các buổi tối các quán rượu ở Tokyo, uống rượu, đọc thơ và thảo luận, và với họ, ông sẽ bắt tay vào một công việc kinh doanh sẽ đánh dấu nền văn học của những năm 1920, nhưng cũng vượt xa lịch sử văn hóa của Trung Quốc hiện đại. Thật khó khăn khi tưởng tượng rằng chính nhân vật này, trong kỳ nghỉ hè năm 1920, đã tuân theo nghi thức kết hôn do mẹ anh sắp đặt trong thời gian làm một chuyến thăm ngắn tới Fuyang.
　
Vào tháng 6 năm 1921, Yu Dafu hợp tác với Guo Moruo và Cheng Fangwu để thành lập công ty "Sáng tạo" ( 创造社, Sáng tạo xã ), với nhiệm vụ quảng bá văn học mới. Cái này, suy giảm theo nhiều phong cách như các tác giả tham gia phong trào, tuy nhiên ban đầu được đặc trưng bởi một số đặc điểm thiết yếu phá vỡ truyền thống: tầm quan trọng quyết định được trao cho tiếng nói của cá nhân, đối lập với tập thể, trên một mô hình lấy cảm hứng từ Nietzsche, nhưng cũng bị ảnh hưởng bởi chủ nghĩa lãng mạn, chủ nghĩa tượng trưng và chủ nghĩa biểu hiện.

Một tháng sau, Yu Dafu xuất bản tuyển tập truyện ngắn đầu tiên của mình: ba truyện, trước lời tựa, “Đuối nước” (《沉沦, Trầm luân 》), “Trở về phương Nam” (《南迁, Nam thiên 》) và “A Grey Death Silver” (《银灰色的, Ngân khôi sắc đích tử ), văn bản đầu tiên xuất hiện ngay lập tức, ở một số khía cạnh, như một văn bản sáng lập và, do đó, được khen ngợi nhiều cũng như bị chê bai . Đây là sự khởi đầu trong sự nghiệp văn chương của ông.

“ Tạp chí Sáng tạo” (《创造季刊, Sáng tạo quý san 》) có số đầu tiên ra mắt vào tháng 5 và ngay lập tức bị các thành viên của “hiệp hội nghiên cứu văn học” (文学研究会, Văn học nghiên cứu hội ), cũng được thành lập vào năm 1921, chỉ trích, nhưng để bảo vệ chủ nghĩa hiện thực trong văn học. Vào tháng 7, ông đã đăng trên tạp chí “Sáng tạo”, một trong những truyện ngắn nổi tiếng nhất của mình: “ Đêm xuân say đắm” (《春风沉醉的晚上, Xuân phong trầm đích vãn thượng 》).

Năm 1923, sau vài tháng dạy tiếng Anh ở An Huy, ông rời Thượng Hải đến Bắc Kinh, nơi ông được bổ nhiệm làm giáo sư thống kê tại Đại học Beida, đồng thời tiếp tục công việc 'Sáng tạo'. Đó là lúc ông kết bạn với Lỗ Tấn.

Năm 1925, ông được bổ nhiệm vào Đại học Vũ Xương. Đồng thời, ông trở thành biên tập viên của tạp chí văn học hai tháng một lần 'Hongshui' hay "The Flood" (《洪水, Hồng thuỷ 》), đồng thời tránh xa "Sáng tạo".

Năm 1926, ông đến giảng dạy tại Đại học Tôn Trung Sơn ở Quảng Châu (广州中山大学文学院, Quảng châu trung sơn đại học văn học viện ), lúc đó là nơi tập trung của các nhà cách mạng, nơi nhiều thành viên của hội "Sáng tạo" đến giảng dạy, bao gồm cả Guo Moruo, sau lệnh cấm của Chính phủ. báo của nhóm; ông sẽ sớm được tham gia cùng với Lỗ Tấn. Sau đó, ông xuất bản hai bài luận lý thuyết quan trọng, một về tiểu thuyết (《小说论, Tiểu thuyết luận 》, một về sân khấu (《戏剧论, Hí kịch luận 》.

Năm 1930, Yu Dafu viết “Hoa Osmanthus muộn” (《迟桂花, Trì quế hoa 》), xuất bản năm 1932 cùng với một tiểu thuyết gần như “Cô ấy là một người phụ nữ yếu đuối” (《她是一个弱女子, Tha thị nhất cá nhược nữ tử 》), tái bản năm 1933 với tựa đề “Hãy tha thứ cho anh ấy” (《饶了她, Nhiêu liễu tha 》). Đây là một tác phẩm trưởng thành khép lại một chu kỳ sáng tạo mãnh liệt kéo dài 8 năm, chứng kiến sự xuất bản của những tác phẩm, tiểu luận và truyện ngắn hay nhất của ông. Tiếp theo là khoảng thời gian tám năm khác, sau một thời gian ngắn quay trở lại với chủ nghĩa cổ điển, các tác phẩm của ông về cơ bản là chính trị.

Cuối năm 1938, ông trốn sang Singapore cùng vợ và con trai. Cho đến năm 1942, ông làm biên tập viên văn học cho nhật báo 'Sin Chew Daily' (《星洲日报, Tinh châu nhật báo 》) ở đó. Trong ba năm này, ông đã xuất bản khoảng bốn trăm bài báo về các chủ đề thời sự được xuất bản vào năm 1978 tại Đài Loan trong hai tác phẩm: 'Bài tuỳ bút của Yu Dafu ở biển Nam' (《郁达夫南洋随笔, Uất Đạt Phu nam du tuỳ bút 》) và “Bài viết kháng chiến của Yu Dafu” (《郁达夫抗战文录, Uất Đạt Phu kháng chiến văn lục 》).

Có cả một cộng đồng người Hoa trên đảo, sau đó tràn ngập làn sóng người tị nạn từ Trung Quốc đại lục, bao gồm nhiều nghệ sĩ, nuôi dưỡng một dòng văn học Trung Quốc chống Nhật, được gọi là "văn học kháng chiến" (抗战文学), bao gồm cả Yu Dafu trở thành nhân vật hàng đầu. Trong một bài xã luận trên tờ Sin Chew Daily, ông mô tả lý do duy nhất hiện nay của ông là gì :
　
“Đã hai năm sáu tháng kể từ khi cuộc chiến bảo vệ quê hương bắt đầu. Chúng ta đã đến giai đoạn phải huy động toàn bộ lực lượng để bảo đảm thắng lợi cuối cùng. Chúng ta phải phát huy khả năng chiến đấu của mình cả trên mặt trận văn học... Chúng ta phải tấn công những kẻ bại trận và những kẻ cộng tác... Không được có sự chia rẽ giữa các chính trị gia, binh lính và trí thức. Bây giờ chúng ta phải ghi nhớ mệnh lệnh này khi viết. »

Ngay từ tập truyện ngắn đầu tiên vào năm 1921, Yu Dafu đã gây chấn động. Đó là: “Đuối nước” (《沉沦, Trầm luân 》), “Trở về phương Nam” (《南迁, Nam thiên 》), và “Cái chết màu xám bạc” (《银灰色的死, Ngân khôi sắc đích tử 》). Chúng mang chủ đề và được viết theo phong cách khiến chúng trở thành tác phẩm chưa từng có trong văn học hư cấu Trung Quốc, và do đó, mở ra một con đường hoàn toàn mới.

Điều có vẻ thú vị hơn là nó đã mở ra cánh cửa cho lối viết chủ quan ở ngôi thứ nhất, một lối viết tự truyện hoàn toàn đoạn tuyệt với phong cách tiểu thuyết vẫn thịnh hành cho đến thời điểm đó. Yu Dafu là một người lãng mạn, rất hâm mộ tác phẩm “Suy nghĩ của người đi bộ đơn độc” của Jean-Jacques Rousseau mà ông đã dịch. Chủ nghĩa lãng mạn cũng không phải là không có sự mơ hồ, nhưng áp dụng cho sự tự mãn trong việc bộc lộ những cảm xúc cá nhân nhất, một thành phần quan trọng của sự giải phóng cá nhân được tuyên bố trong phong trào ngày 4 tháng 5.

Đối với lối viết đổi mới ở ngôi thứ nhất này, người ta đã nhiều lần nhấn mạnh rằng Yu Dafu lấy cảm hứng từ “tiểu thuyết về cái tôi” đang thịnh hành ở Nhật Bản lúc bấy giờ, loại shishôsetsu mà tất cả các nhà văn Nhật Bản thời đó đã chiếm đoạt. ông đã chuyển thể nó thành phong cách cá nhân, là người đầu tiên can thiệp vào những đoạn độc thoại nội tâm của các nhân vật, nhật ký hoặc bài thơ của họ.

Nếu chúng ta cho rằng phần lớn văn học viễn tưởng hiện đại ở Trung Quốc là khẳng định lối viết chủ quan ở ngôi thứ nhất, thì chúng ta có thể nói rằng nó bắt đầu từ những truyện ngắn đầu tiên này của Yu Dafu.
 

***

Ở đây chúng ta có những bài viết có chủ đề khó thay đổi. Ngay cả “Cô ấy là một người phụ nữ yếu đuối” (《她是一个弱女子Tha thị nhất cá nhược nữ tử 》), một trong những truyện ngắn cuối cùng của ông xuất bản năm 1932, cũng có chủ đề tương tự về những tình yêu không trọn vẹn và tình dục chán nản, ở đây đơn giản là công việc của ba người phụ nữ. Về phần cuối cùng, “Những bông hoa Osmanthus muộn”, nó dường như thông báo một lối viết nhẹ nhàng hơn, yên bình hơn, nhưng đó lại là một bài hát thiên nga.

Tuy nhiên, có một truyện ngắn đại diện cho một xu hướng hơi khác, mặc dù được xuất bản chỉ muộn hơn ba năm so với ba truyện đầu tiên, một truyện ngắn đề cập đến tình dục bị kiểm soát, mà Yu Dafu gọi là "truyện ngắn mang màu sắc xã hội": " đêm xuân say đắm" ( .春风沉醉的晚 ); chính tác giả là người đã truyền cảm hứng cho bộ phim của Lou Ye được trình chiếu tại Liên hoan phim Cannes năm 2009, sử dụng cùng tựa đề, mặc dù được dịch khác nhau: “Đêm say xuân”. Thật thú vị khi đọc và phân tích nó và xem tại sao Lou Ye ( (娄烨, Lâu Diệp ) lại chọn nó làm tài liệu tham khảo. ( 1 )
_________

( 1 ) Bộ phim thứ năm của đạo diễn Lâu Diệp (娄烨), ra mắt vào tháng 5 năm 2009 tại Liên hoan phim Cannes, lấy tựa tiếng Trung là truyện ngắn của Yu Dafu, nhưng dịch khác: “Đêm say xuân”.
　
Tuy nhiên, đây không phải là sự chuyển thể từ truyện ngắn. Lâu Diệp chỉ đọc một đoạn văn cho một nhân vật trong phim nghe. Trên thực tế, ông chủ yếu sử dụng tài liệu tham khảo về một tác giả đã gây ra vụ bê bối vào thời đó vì sự tự do của mình.

Biểu hiện và là biểu tượng của một thời kỳ lên men trí tuệ mãnh liệt gắn liền với sự giải phóng tinh thần đang diễn ra trong những năm 1920-1930. Trong một cuộc phỏng vấn đăng trên tuần báo Shidai Zhoukan (时代周刊, Thời đại chu san ), Lâu Diệp nhấn mạnh di sản lịch sử này, liên kết bộ phim của ông với truyền thống chủ nghĩa cá nhân đặc trưng của thời đại này. Nó còn vượt xa điều đó.

Yu Dafu trở nên nổi tiếng nhờ những bài viết mô tả chi tiết sang trọng vào thời điểm đó, những trải nghiệm thân mật có tính chất khiêu dâm, bắt đầu từ năm 1921, với việc xuất bản cuốn sách đầu tiên của ông. Chu Tả Nhân (周作人), anh trai của Lỗ Tấn, sau đó đã bảo vệ ông bằng cách nói rằng tính khêu gợi của cuốn tiểu thuyết có mục đích nghệ thuật là đấu tranh chống lại đạo đức thông thường, và các lý thuyết của Freud đã coi tình dục là một yếu tố sáng tạo có tầm quan trọng hàng đầu. Đối với Yu Dafu và những người bạn của ông, có một triệu chứng là việc đàn áp tình dục đi đôi với đàn áp kinh tế và xã hội đang thịnh hành vào thời điểm đó ở Trung Quốc, và việc chống lại nó tương đương với việc tố cáo thói đạo đức giả của xã hội Trung Quốc.

Do đó, Lou Ye có một quan điểm tương tự, chuyển sang thời đại chúng ta, nghĩa là đi xa hơn nữa trong các yêu cầu giải phóng tình dục và giải phóng xã hội nói chung. Nhưng thật trớ trêu là để tượng trưng cho chủ đề này, ông đã chọn một truyện ngắn mà chính xác thì nó lại vắng mặt và đề cập đến một điều gì đó hoàn toàn khác.
 

* * *
 

“ Đêm xuân say đắm” là một truyện ngắn củaYu Dafu (郁达夫) viết vào tháng 7 năm 1923, tức là một trong những truyện ngắn đầu tiên của ông được xuất bản ở Thượng Hải sau khi ông trở về từ Nhật Bản.

Đó là một truyện ngắn viết ở ngôi thứ nhất, bị ảnh hưởng rõ ràng bởi phong cách tự truyện của shishôsetsu Nhật Bản, “tiểu thuyết về bản thân”, lúc đó đang thịnh hành ở Nhật Bản; Tuy nhiên, nó rõ ràng khác với phong cách các truyện ngắn trước đây của tác giả, những truyện đã tạo nên danh tiếng cho ông như một nhà văn chuyên viết scandal thông qua quyền tự do viết lách và các chủ đề được xử lý, đặc biệt là “Đuối nước” (《沉沦, Trầm luân 》).

Không có điều đó trong tin tức này. Người kể chuyện, “tôi”, là một nhà văn nghèo sống ở khu ổ chuột ở Thượng Hải đang cố gắng bán một số bản dịch, trong một khu ổ chuột nơi anh chỉ có chỗ để ngồi, trên một trong những căn nhà.
　
Bìa sách vẽ hai chồng sách quăn góc là “đồ nội thất” duy nhất anh còn lại. Không có quần áo tươm tất, anh chỉ ra ngoài vào ban đêm, việc thiếu ngủ và thiếu ăn đã khiến anh suy yếu đến mức thậm chí còn khó tập trung vào một cuốn sách.

Mối liên hệ duy nhất của anh với thế giới bên ngoài là một công nhân trẻ làm việc tại một nhà máy thuốc lá sống trong căn phòng liền kề; cô ấy đại diện cho một loại thiên thần thuần khiết trong một thế giới vũng bùn mà anh ấy tôn trọng trước mọi khó khăn, và đặc biệt là sự thôi thúc của chính anh ấy. Có một thứ chủ nghĩa lãng mạn kéo dài trong mô tả về vũ trụ khốn khổ nhưng thuần khiết này, nằm trong một căn gác xép dưới mái nhà giống như 'bohemia' của Murger.
　
Sự đoàn kết, dựa trên sự nghèo đói chung của xã hội, giữa người công nhân trẻ và nhà văn vô danh, dẫn đến sự đồng lõa giữa họ, cũng là sự phản ánh tư tưởng xã hội chủ nghĩa theo tinh thần của thời đại bấy giờ; như Ermei trẻ tuổi nói: “À, nhưng thế thì bạn cũng giống tôi! » . Tuy nhiên, cô có việc làm còn anh thì không... Vực thẳm giai cấp vẫn còn đó.

Những “đêm xuân say đắm” của nhan đề – biểu hiện của nó xuất hiện ở phần thứ ba – rốt cuộc chỉ là một đoạn ngắn ngủi của sự hưng phấn cuồng nhiệt trước sự xuất hiện của mùa xuân, nhưng không có hậu quả: truyện ngắn kết thúc bằng một suy tư không ảo tưởng TRÊN tương lai và miêu tả bầu trời buồn vô hạn. Xét về độ say, “Đêm xuân say đắm” là câu chuyện về một sự sa sút mà dường như không có kết quả nào có thể xảy ra, và vượt xa sự thất vọng về khát vọng cá nhân, như thường được trình bày. Đó là một cuộc khủng hoảng hiện sinh sinh ra từ sự phản đối trực diện đối với xã hội, và do đó, không bền vững.

“Đêm xuân say đắm” kết thúc bằng cảnh nhân vật lang thang về đêm, không có hồi kết, giống như hầu hết các truyện ngắn của Yu Dafu.
 

* * *

1.

Tôi sống ở Thượng Hải sáu tháng mà không tìm được việc làm, và vì không có việc làm nên tôi đã chuyển nhà ba lần. Lần đầu tiên tôi sống, trên phố chùa Tĩnh An, trong một phòng giam chưa bao giờ nhìn thấy mặt trời, một nhà tù giống như một cái lồng chim không có hàng rào. Ngoại trừ một số thợ may trông hung dữ như bọn cướp, hầu hết hàng xóm của nhà tù không song sắt này đều là những học giả khốn khổ, hoàn toàn vô danh; nên tôi gọi nơi này là “Phố Grab Vàng”. Tôi đã ở trong “con mương” này trong một tháng. Lúc đó tiền thuê nhà tăng đột ngột, tôi buộc phải chuyển mấy cuốn sách quăn góc của mình để ở trong một quán trọ nhỏ mà tôi biết gần trường đua. Nhưng sau đó, nhiều ràng buộc khác nhau buộc tôi phải chuyển đi, thuê một căn phòng rất nhỏ trên đường Dengtuo, trên bờ phía bắc cầu Baidu, trong khu phố tồi tàn đối diện Xinrili.

Từ mặt đất đến mái nhà, vài dãy nhà trên đường Đăng Đà này cao chưa tới hai mét. Phòng tôi ở tầng trên thấp đến mức nếu tôi muốn đứng dậy vươn vai, cả hai tay tôi sẽ xuyên qua trần nhà đen bụi. Khi bạn bước vào từ con hẻm, trước tiên bạn bước vào căn phòng nơi người chủ ở. Sau đó, bạn phải luồn qua đống vải, hộp thiếc, chai thủy tinh và sắt vụn để sau vài bước, bạn sẽ đến được một chiếc thang dựa vào tường bị mất vài bậc và cho phép bạn đi lên lầu, qua một cái lỗ tối rộng khoảng sáu mươi cm.

Tầng trên tối tăm và có kích thước bằng một chiếc khăn tay bỏ túi; tuy nhiên, người chủ đã chia nó thành hai căn phòng nhỏ: căn phòng hướng ra ngoài được cho một công nhân làm việc tại nhà máy thuốc lá N. thuê, căn phòng của tôi là căn đầu tiên có cầu thang bộ lên; vì tôi phải đi qua đó để vào hoặc ra phòng khác nên tiền thuê nhà của tôi được giảm bớt phần nào.

Cuộc gặp đầu tiên của tôi với người hàng xóm ở phòng bên cạnh diễn ra vào đúng buổi chiều tôi chuyển đến. Vào mùa xuân, hoàng hôn buông xuống rất nhanh, khoảng năm giờ, tôi thắp nến để cất đi mấy cuốn sách nhàu nát vừa mang từ quán trọ về. Tôi bắt đầu bằng cách làm hai cọc, một cọc nhỏ và một cọc lớn hơn, sau đó phủ lên cọc lớn hơn bằng hai tấm bảng vẽ dài khoảng 60 cm. Vì tôi đã bán hết đồ đạc của mình nên chồng sách với những tấm bảng này sẽ dùng làm bàn viết vào ban ngày và vào buổi tối có thể dùng làm giường ngủ. Sau khi sắp xếp xong bảng vẽ, tôi ngồi hút thuốc trên chồng sách nhỏ nhất, trước chiếc bàn được làm bằng chồng sách kia, quay lưng về phía khe mở 'thang'. Đang hút thuốc, tôi đang chăm chú nhìn ngọn lửa của ngọn nến thì chợt nghe thấy tiếng động ở gần cái thang, dưới cửa sập. Quay đầu lại, tôi chỉ thấy cái bóng dài của mình chiếu ở đó, không nhìn thấy gì khác, nhưng những gì tôi nghe được cho tôi biết có người đang tiến tới.

Sau khi nhìn vào bóng tối vài giây, tôi thấy hình trái xoan của một khuôn mặt nhợt nhạt hiện ra, rồi đến bức tượng bán thân gầy gò của một người phụ nữ. Tôi hiểu ngay rằng đó là người hàng xóm của tôi ở tầng trên. Quả thực, khi tôi đang tìm chỗ ở, người chủ giải thích với tôi rằng, ngoài anh ta, ngôi nhà chỉ có một người giúp việc cho mỗi cư dân, ở tầng trên. Điều tôi thích một mặt là giá thuê vừa phải nhưng cũng không có vợ con ở địa chỉ này nên tôi nhận phòng ngay. Khi người hàng xóm của tôi đã lên đến đỉnh thang, tôi đứng dậy cúi đầu nói với cô ấy: “Xin lỗi, sáng nay tôi mới chuyển đến, tôi hy vọng chúng ta sẽ sống hòa thuận.”

Cô không trả lời, chỉ nhìn tôi một cách kiên quyết với đôi mắt đen như hạt huyền, rồi bước đến cửa, mở chốt và bước vào. Chúng tôi chỉ trao nhau một cái nhìn, nhưng không biết tại sao, tôi nghĩ cô ấy đã khơi dậy sự thương hại. Sống mũi cao, khuôn mặt trái xoan rất nhợt nhạt, vóc dáng nhỏ nhắn và gầy gò, mọi thứ dường như đều là nét đáng thương của một người nào đó, nhưng lúc đó tôi đã đủ lo cho cuộc sống của mình mà không thấy tiếc nuối, đối với người công nhân đã có việc làm. Thế là, sau vài phút, tôi quay lại ngồi yên trên chồng sách nhỏ, ngắm nhìn ánh nến.

Hơn một tuần trôi qua như thế; sáng nào cô ấy cũng đi làm rất sớm, lúc bảy giờ và trở về khi công việc xong, vào khoảng hơn sáu giờ một chút; cô luôn thấy tôi ngồi trên đống sách nhìn chằm chằm vào ngọn nến hoặc ngọn đèn dầu. Không nghi ngờ gì nữa, chính thái độ của tôi đã khơi dậy sự tò mò của cô về trạng thái tinh thần của tôi. Một ngày nọ, khi cô đi làm về, tôi đứng dậy như thường lệ để cho cô đi qua thì khi cô đến gần tôi, cô đột nhiên dừng lại. Liếc nhìn tôi, cô lắp bắp hỏi tôi, như thể có điều gì khiến cô sợ hãi: “Ngày nào anh cũng đọc sách gì thế?” ( cô ấy có giọng Tô Châu rất nhẹ, khiến tôi có một cảm giác khó tả; tôi chỉ có thể phiên âm lời cô ấy sang ngôn ngữ thông thường.)

Tuy nhiên, khi nghe câu hỏi của cô, tôi cảm thấy mình đỏ mặt, vì dù suốt ngày tôi ngồi ngốc nghếch ở đó, với mấy cuốn sách nước ngoài mở trước mặt, đầu óc tôi thực sự bối rối đến mức tôi không thể nhớ bất cứ điều gì, không một dòng hay thậm chí một câu. Đôi khi, tôi chỉ sử dụng trí tưởng tượng của mình để lấp đầy khoảng trống giữa các dòng bằng những hình thù kỳ lạ. Vào những lúc khác, tôi hài lòng khi lướt qua những hình ảnh minh họa được chèn vào văn bản và nảy ra những tưởng tượng viển vông. Lúc này, do thiếu ngủ và thiếu ăn nên tôi đã hơi ốm yếu. Hơn nữa, tài sản duy nhất mà tôi sở hữu là chiếc áo bông của tôi đã sờn rách đến mức cuối cùng, tôi không dám ra ngoài đi dạo giữa ban ngày và vì không có một chút ánh sáng nhỏ nào lọt vào phòng tôi nên tôi buộc phải thắp một ngọn nến hay đèn dầu vào mọi thời điểm trong ngày, đêm và ngày, khi đó không chỉ cơ thể tôi yếu đi mà cả mắt tôi cũng vậy.

Trong hoàn cảnh này, làm sao nghe cô hỏi tôi câu hỏi này, tôi có thể không đỏ mặt? Thế là tôi trả lời cô ấy rất lảng tránh: “Tôi không đọc, không làm gì cả, nhưng nếu tôi chỉ ngồi đây và không làm gì thì trông tôi sẽ ngu ngốc nên tôi trải những cuốn sách này ra trước mặt. »

Nói xong, cô nhìn tôi một lúc lâu, có vẻ tò mò, rồi, như thường lệ, rời đi về phòng. Tuy nhiên, tôi không thể nói rằng suốt những ngày đó tôi không đi tìm việc làm và tôi hoàn toàn không làm gì cả, điều đó sẽ sai. Đôi lúc, đầu óc tôi sáng suốt hơn một chút nên tôi dịch vài bài thơ ngắn bằng tiếng Anh và tiếng Pháp, cũng như một vài truyện ngắn tiếng Đức, chưa đến bốn nghìn ký tự, và vào ban đêm, khi mọi người đã ngủ say, tôi đã đi gửi chúng đến các nhà xuất bản mới mà không gây ồn ào. Vì từ lâu tôi đã mất hết hy vọng tìm được việc làm nên tất cả những gì tôi còn lại là khả năng sử dụng bộ não khô khan của mình để cố gắng tưởng tượng ra một giải pháp. Nếu bản dịch của tôi làm hài lòng một nhà xuất bản và nếu chúng được xuất bản thì tôi sẽ kiếm được một khoản tiền nhỏ. Ngoài ra, kể từ khi chuyển đến phố Dengtuo, trong cuộc trò chuyện đầu tiên với cô ấy, tôi đã đăng ba hoặc bốn bản dịch.

 

2.

Khi bạn sống ở Thượng Hải trong sự hỗn loạn đen tối của Khu tô giới, không dễ để nhận thấy sự thay đổi của các mùa hoặc ngày tháng trôi qua. Sau khi chuyển đến đường Đặng Đà, tôi chỉ có cảm giác rằng chiếc áo bông cũ kỹ của mình mỗi ngày một nặng hơn, mỗi ngày một ấm hơn một chút, nên tôi tự nhủ: “Chắc hẳn mùa xuân đã đến đây được một thời gian rồi! »

Nhưng không có một xu trong túi, tôi không thể đi đâu cả. Tôi bị buộc phải ngồi cả ngày lẫn đêm trong bóng tối của căn phòng, dưới ánh đèn. Một hôm, chắc hẳn là đã xế chiều, tôi đang ngồi như thế thì người hàng xóm của tôi bước vào, trên tay cầm hai gói giấy ; khi tôi đứng dậy để cho cô đi qua, cô đặt một trong những gói hàng lên bàn tôi và nói với tôi:

“Gói này là bánh mì nho khô, để sang một bên, ngày mai sẽ ăn. Tôi cũng mua chuối, mời anh vào phòng tôi ăn nhé. »

Cô dường như đã từ bỏ sự nghi ngờ ban đầu của mình. Căn phòng đầy nắng, đơn giản nhưng sạch sẽ. Trong khi đang ăn, cô gái hỏi: tại sao anh lại ở đây? tại sao anh không tìm việc làm? không có bạn bè hay gia đình à?...

Những câu hỏi này đột nhiên khiến tôi nhận ra sự tồn tại của mình đã trở thành như thế nào. Bởi vì tôi càng ngày càng chán nản hơn nên cuối cùng tôi đã quên mất những quan niệm cơ bản về: “Tôi là ai? », “Cuộc sống của tôi bây giờ là thế nào? », “Trong thâm tâm, tôi hạnh phúc hay bất hạnh? ". Khi cô ấy hỏi tôi những câu hỏi này, ngày qua ngày, tôi sống lại điều kiện sống khốn khổ đã từng là của tôi trong sáu tháng trước đó, và tôi chỉ có thể không nói nên lời. Nhìn thấy tôi như vậy, chắc cô ấy tưởng tôi là một kẻ khốn khổ, không gia đình, không nơi nương tựa. Vẻ cô đơn buồn bã ngay lập tức hiện lên trên khuôn mặt cô, và cô nói với tôi với một tiếng thở dài không thể nhận ra:

“À! Vậy anh có giống tôi không nhỉ? »

Cô có quyền đặt các câu hỏi. Cô nói rằng cô làm việc ở nhà máy thuốc lá, mười giờ một ngày, kiếm được 9 nhân dân tệ một tháng, chi 4 nhân dân tệ cho thực phẩm, số tiền này gần như không đủ để cô trả tiền thuê nhà; cô ấy ghét nhà máy và yêu cầu nó ngừng thải khói. Sau đó người kể chuyện trở về phòng của mình.

Kể từ tối hôm đó, mỗi lần về nhà vào buổi tối, cô đều trao đổi với tôi đôi câu. Nhờ đó tôi biết được rằng cô tên là Chen Ermei, quê ở vùng phía đông Tô Châu, nhưng lớn lên ở một trong những ngôi làng ở ngoại ô Thượng Hải; bố làm việc ở nhà máy thuốc lá nhưng đã qua đời mùa thu trước. Cô sống với bố trong căn phòng này và hàng ngày họ cùng nhau đến nhà máy; cái chết của ông đã khiến cô cô đơn khủng khiếp. Tháng đầu tiên đi làm sớm, cô khóc suốt dọc đường, đến tối lại khóc suốt đường về. Cô năm nay mười bảy tuổi, không có anh chị em hay họ hàng thân thích. Trước khi cha mất, ông đã đưa mười lăm tệ cho ông già ở tầng dưới để lo tang lễ cho ông, và ông ấy đã làm đúng như vậy.

Cô nói: ông ấy là một người đàn ông tốt, ông chưa bao giờ có ác ý với tôi nên tôi vẫn có thể tiếp tục làm việc như khi bố tôi còn sống; Ngược lại, ở nhà máy, có một quản đốc tên Li là người xấu tính: biết bố tôi đã chết, ông ta liên tục tìm cách ngược đãi tôi.

Do đó, tôi đã biết được hầu hết mọi thứ về cuộc đời của cô ấy, và của cha cô ; mặt khác, còn mẹ cô thì sao? Bà ấy đã qua đời hay còn sống? Và nếu còn thì bà đang ở đâu? Cô chưa bao giờ nói với tôi về điều này.



3.

Thời gian dường như đã thay đổi. Những ngày gần đây, không khí ngột ngạt trong căn phòng nhỏ bé tối tăm của tôi, thế giới đơn độc vốn là của tôi, đã trở thành một cái lò nướng thực sự, đến mức khiến tôi choáng váng và cảm thấy khó chịu; mỗi khi giao mùa, khi hết xuân báo trước hè, tôi lại thấy lo lắng bệnh hoạn: tôi gần như phát điên. Đó là lý do tại sao vào những ngày đó, khi màn đêm buông xuống, khi sự phấn khích trong ngày đã lắng xuống, tôi muốn ra ngoài đi dạo. Một mình trên đại lộ, tôi bước chậm rãi trước mặt, ngắm nhìn đám sao lấp lánh trên dải hẹp bầu trời xanh thẫm phía trên, trong khi để tâm trí tự do lang thang; nó đã giúp tôi rất nhiều. Bị cuốn vào cuộc phiêu lưu, trong những đêm xuân say sưa này, tôi bước đi không mục đích và chỉ trở về vào lúc bình minh. Kiệt sức, tôi ngủ ngay, đến trưa hôm sau. Thậm chí nhiều lần tôi còn đang ngủ thì Ermei đánh thức tôi khi cô đi làm về, và lúc đó tôi mới dậy; ngủ đủ giấc, tôi thấy sức khỏe của mình được cải thiện từng chút một. Trong khi đó, cho đến lúc đó, dạ dày của tôi hầu như không thể chịu đựng được nửa pound bánh mì, nhưng với bài tập tôi thực hiện trong những chuyến đi bộ đêm, tôi đã sớm có thể nuốt được cả pound. Tình hình tài chính của tôi bị ảnh hưởng nặng nề nhưng bộ não của tôi được nuôi dưỡng tốt nên có thể tập trung tốt hơn nhiều.

Bởi vậy, khi về đến nhà, trước khi đi ngủ, tôi có viết vài truyện ngắn thuộc thể loại Edgar Poe, đọc lại thấy khá hay. Sau khi xem lại và sao chép nhiều lần, tôi đăng chúng lên, rồi dù mỗi lần tràn đầy hy vọng nhỏ nhoi nhưng tôi nhanh chóng quên chúng sau vài ngày nghĩ lại số bản dịch tôi đã gửi mà sau đó không có tin tức.

Khi cô hàng xóm Ermei đi làm, suốt ngày tôi ngủ rất ngon lành, mãi đến cuối ngày khi cô về, tôi mới có cơ hội gặp cô, nhưng thực sự không biết tại sao tôi có ấn tượng rằng cô ấy đã quay trở lại thái độ nghi ngờ ban đầu đối với tôi. Đôi khi cô ấy nhìn tôi rất lâu, trong đôi mắt đen trong veo của cô ấy ánh lên một tia trách móc và khuyên nhủ.

[ Một ngày nọ, cô chạy lên lầu để nói với anh rằng người đưa thư đang đợi anh ở tầng dưới: đó là một lá thư gởi bảo đảm - một phiếu chuyển tiền trị giá 5 nhân dân tệ cho một bản dịch đã được xuất bản. Tuy nhiên, khi ra ngoài - giữa ban ngày - để lấy nó, anh nhận ra trời nóng không chịu nổi nên quyết định mua một chiếc áo mỏng. Đang vui vẻ và mải mê suy nghĩ, anh suýt bị một chiếc xe đẩy đâm phải... Đi mua sắm xong, anh không còn tiền thuê nhà nên quyết định tận dụng đến cùng, bằng cách mua ít bánh kẹo để có chút gì chia sẻ với Ermei. Anh ngủ quên ở góc bàn trong khi đợi cô ấy...]
 

4.

[ Ermei về nhà rất muộn, lúc 10 giờ tối vì phải làm thêm giờ. Trong khi nhấm nháp những viên sôcôla anh mang về, cuối cùng cô giải thích thái độ của cô: cô tin rằng anh đã bắt đầu đi chơi với những tên trộm và bọn cặn bã của khu ổ chuột, và đó là lý do tại sao anh lại đi ra ngoài vào ban đêm và đã mua một chiếc áo mới. Choáng váng, anh giải thích với cô rằng anh đã nhận được năm nhân dân tệ cho một bản dịch... Sau đó, cô xin lỗi anh một cách thẳng thắn đến mức người kể chuyện cảm thấy khao khát được ôm cô ấy một cách mãnh liệt, nhưng rồi anh ấy đã bình tâm và đưa cô trở lại phòng cô. Ngồi lại một mình, anh đánh giá sự tồn tại của mình và thấy nó vô vọng... ]

“Đúng là cô gái này thật đáng thương, nhưng hiện tại hoàn cảnh tôi còn tệ hơn cô ấy; Cô không thích công việc của mình và làm nó dưới sự ép buộc . Tôi lại rất muốn tìm được một việc, nhưng cuối cùng tôi không thể. Vậy phải lao động chân tay phải không? À à, nhưng tôi thậm chí còn không đủ sức để đẩy .

“Tôi có thể tự sát. Nhưng nếu đủ can đảm thì tôi đã làm từ lâu rồi. Tuy nhiên, vì tôi vừa nhắc đến ý tưởng đó nên chứng tỏ tôi vẫn còn một chút ý chí.
“A a a a! Tài xế xe đẩy này ngày hôm nay! Hắn còn gọi tôi là gì nữa?
“Con chó màu vàng. Thực ra thì cái tên này cũng không tệ chút nào! “

Do đó, tôi đã bị tấn công bởi một đám những ý tưởng lộn xộn và rời rạc, nhưng cuối cùng chúng đã không xảy ra, không mang lại cho tôi giải pháp nào có thể giúp tôi thoát khỏi nghèo đói. Tôi nghe thấy tiếng còi nhà máy, chắc đã nửa đêm rồi. Sau đó tôi đứng dậy, mặc chiếc áo bông cũ sờn, thổi nến rồi ra ngoài đi dạo.

Trong khu phố đổ nát này, mọi người đang ngủ, mọi thứ đều yên tĩnh. Trong dãy tòa nhà hiện đại dọc theo đường Dengtuo, đối diện với Xinrili, một vài ngọn đèn nhiều màu sắc vẫn được thắp sáng đây đó, và, ở đó, có ai đó đang chơi đàn balalaika. Trong không khí đêm lạnh lẽo, những đoạn nhạc du dương, một không khí u sầu, chạm tới tôi trong im lặng sâu lắng; có lẽ đó là một cô gái di cư người Nga trẻ đi hát để kiếm tiền. Bầu trời bị bao phủ bởi những đám mây xám xịt, có nơi vỡ vụn, giống như những xác chết đang thối rữa chất đống ở đó. Nơi đám mây tan vỡ, một vài ngôi sao xuất hiện, nhưng xung quanh, bầu trời tối tăm dường như ẩn chứa nỗi buồn vô tận.


Ngày 15 tháng 7 năm 1923 .


THÂN TRỌNG SƠN
dịch và giới thiệu ( theo bản tiếng Pháp của Brigitte Duzan )
tháng 9 / 2024

Nguồn:

http://www.chinese-shortstories.com/Nouvelles_de_a_z_YuDafu_Enivrantes_nuits_de_printemps.htm

Trang Thân Trọng Sơn

art2all.net