KHẨU SÚNG SĂN Ryoju by Inoue Yasushi (Phạm Đức Thân dịch từ bản Anh ngữ Shotgun của George Saito)
Inoue Yasushi (1907-1991) viết báo, làm thơ trước khi xuất bản tác phẩm đầu tay "Khẩu Súng Săn" năm 1949, và nổi tiếng tức thời. Trong lời bạt của tác phẩm này in năm 1988, ông nhận xét: tuy truyện có chút vụng về của buổi đầu, nhưng nó biểu thị con người ông đầy đủ nhất, hơn cả 50 tiểu thuyết và 150 truyện ngắn ông viết sau này, "có một cái gì cơ bản mà tôi không thể thoát ra được" Thật vậy, tác phẩm tâm lý sâu sắc này, tuy là tác phẩm đầu tay, nhưng nó có đủ tính chất chừng mực, chững chạc, súc tích, trữ tình, chi tiết, và nhất là chất thơ (dẫu sao ông còn là thi sĩ) của một bực thầy.
Tình yêu, cái chết, cô đơn và sự thật ẩn giấu trong mỗi người... tất cả đan bện vào nhau trong 3 bức thư từ 3 góc nhìn khác nhau của 3 phụ nữ trong một cuộc tình tay ba bi thảm: người tình, con gái người tình và người vợ bị bỏ bê. Phạm đức Thân chuyển Việt ngữ từ bản Anh dịch "Shotgun" của George Saito, có tham khảo bản dịch "The Hunting Gun" của Michael Emmerich.
Gần đây tôi có đóng góp bài thơ tựa là "Khẩu Súng Săn" cho báo Người Đi Săn, một tạp chí nhỏ là cơ quan của Hội Những Người Đi Săn Nhật Bản.
Thiên hạ có thể cho tôi là một người có ít nhiều thích thú săn bắn. Trong khi thật ra tôi được nuôi dưỡng bởi một bà mẹ bình sinh rất ghét giết chóc và tôi thì chưa bao giờ đụng tới khẩu súng hơi nữa. Vậy mà có một bạn cũ thời trung học, biên tập báo Người Đi Săn, yêu cầu tôi viết một bài thơ - vì biết rằng ngay tuổi này tôi vẫn làm thơ, theo kiểu riêng của mình, cho tạp chí thơ mông lung. Anh có lẽ yêu cầu tôi trong một lúc cao hứng và tỏ ra lịch sự muốn bù đắp một thời gian dài mất liên lạc giữa chúng tôi. Thông thường tôi hay từ chối đề nghị như vậy vì tôi không hứng thú với tờ tạp chí và yêu cầu lại là viết về săn bắn. Nhưng số là tôi đã từng suy nghĩ ngày nào đó sẽ viết một bài thơ về khẩu súng săn và nỗi cô đơn của con người. Dịp này đúng là chỗ chính xác để giải tỏa...
Một đêm cuối tháng Mười Một, khi cảm thấy cái lạnh của đêm, tôi ngồi xuống bàn giấy. Làm việc tới quá nửa đêm, tôi viết một bài thơ kiểu như văn xuôi và sáng hôm sau gửi nó tới biên tập viên báo Người Đi Săn.
Vì bài thơ có liên hệ phần nào tới câu chuyện tôi xin trích ra đây:
"Đầu mùa đông, một người đàn ông, miệng ngậm cái tẩu thuốc to kiểu thủy thủ, đang len lỏi qua những bụi cây, chậm chạp lần đường lên núi Amagi, dẫn con chó săn chạy trước, và đôi ủng đạp trên lá cây đông cứng. Đây kiểu người gì mà lại tự võ trang khẩu Churchill hai nòng và thắt lưng 25 viên đạn? Đây kiểu người gì mà lại tước đoạt sự sống bằng một khí cụ trắng và sáng loáng như thế? Không hiểu sao bỗng dưng tôi bị hấp dẫn bởi cái người đi săn cao lớn đi ngang qua, chỉ còn thấy cái lưng. Từ đó tôi cứ thoáng nhớ lại ông - khi thì tại trạm xe lửa trong một thành phố lớn, khi thì tại những chỗ nhộn nhịp muộn về đêm. Lúc ấy tôi thích bước đi như người đi săn đó. Chậm rải, bình thản và lạnh lùng. Tôi không hình dung người đi săn giữa khung cảnh giá lạnh của Amagi trong đầu mùa đông. Mà đúng hơn ông đang ở giữa một lòng sông trắng đơn độc. Và khẩu súng sáng loáng lấp lánh tỏa một vẻ đẹp hết sức tuyệt vời - không bao giờ cảm nhận như thế khi súng nhắm vào một sinh vật - như đè nặng trên tâm hồn cô đơn và hình hài của một người đàn ông trung niên".
Chỉ khi lần giở những trang báo tôi mới phát hiện, mặc dù cái tựa thích hợp, nhưng bài thơ thì hoàn toàn tương phản thấy rõ đối với những chữ "săn bắn", "tinh thần thể thao", "trải nghiệm lành mạnh" nằm rải rác trong những bài khác. Tôi thật ngu ngốc chỉ nhận ra điều này sau khi nhìn thấy bài thơ được in trên một trang hình như tách biệt hẳn với các phần khác của tờ báo. Tuy nhiên cái tôi đưa vào bài thơ là đặc tính thiết yếu của cây súng, theo như trực giác thi hứng của tôi cảm nhận, hoặc ít ra cũng là một cái gì tôi nhắm đến, một cái gì mà tôi thấy không cần phải xin lỗi. Nếu nó được đăng trong một tạp chí khác loại, thì không có vấn đề gì cả. Nhưng tạp chí này, cơ quan của Hội Những Người Đi Săn Nhật Bản, đang trình bầy đi săn là một cái thú khỏe khoắn, lành mạnh nhất; thành thử cảm nghĩ của tôi có phần nào trái khoáy. Tôi có thể tưởng tượng cái tình cảnh lúng túng của bạn tôi khi nhận được bản thảo bài thơ. Nhiều phần chắc là anh có lưỡng lự một thời gian trước khi quyết định. Khi nghĩ đến sự rộng lượng của anh, tim tôi thót lại. Tôi đoán là sẽ nhận được một hai bức thư phản đối của hội viên trong Hội. Nhưng hóa ra lo lắng của tôi vô căn cứ. Tôi không nhận được cho dù chỉ một bưu thiếp. Chẳng biết thế là tốt hay xấu, hình như tất cả mọi người đi săn trong nước không ai để ý đến bài thơ. Thật ra có thể cũng chẳng ai buồn đọc nó. Khoảng hai tháng sau, khi tôi đã quên vụ này, tôi nhận được một phong thư niêm kín, từ một ông Misugi Josuke hoàn toàn xa lạ..
Tôi nhớ có một nhà sử học đã nhận xét rằng những chữ khắc trên một công trình cổ xưa bằng đá ở Thái Sơn làm người ta liên tưởng tới lấp lánh ánh nắng của mặt trời sau một cơn gió thu lạnh lẽo thổi qua. Mặc dù những chữ khắc đã biến mất từ lâu, không có đến một bản rập lưu lại cho chúng ta thấy nét bay lượn và uy lực của chúng, nhưng theo tôi hình như thủ bút của Misugi trên cái phong bì trắng lớn giấy Nhật Bản hẳn phải rất giống chúng. Quả thật các chữ viết bao trùm gần hết mặt bì thư trông tuyệt đẹp. Tuy nhiên có cái gì đó làm tôi cảm thấy một trống vắng toát ra từ mỗi chữ, và chính cái tính chất này khiến tôi nhớ đến nhận xét của nhà sử học về những chữ khắc trên Thái Sơn. Cái địa chỉ hình như đã được viết nhanh bởi một lần duy nhất chấm bút đẫm mực. Tuy nhiên đường đi của bút lông gợi ra một trống vắng lạnh lùng kỳ lạ, một thản nhiên phải phân biệt với cái thản nhiên nhờ tập luyện mà thành thói quen. Nói cách khác, tôi cảm thấy trong cái phóng khoáng của bút pháp có cái vị kỷ của một đầu óc hiện đại, không chìm đắm trong cái tầm thường, tự hào chữ đẹp, thường thấy ở một tay bình thường.
Dẫu sao vẻ tuyệt đẹp của chữ viết hình như phần nào không hợp cảnh khi tôi thấy nó trong cái hộp thư đơn sơ bằng gỗ của tôi. Mở phong bì ra tôi thấy một cuộn giấy Trung Quốc dài gần 2 mét, phủ những hàng gồm 5, 6 chữ lớn, tất cả viết theo lối thảo.
"Săn bắn là thú tiêu khiển của tôi", bức thư mở đầu. "Gần đây tôi tình cờ được đọc bài thơ 'Khẩu Súng Săn' của ông trong báo Người Đi Săn. Tôi diễn đạt vụng về và không biết gì về thi ca. Thú thật với ông đây là lần đầu tiên trong đời, tôi đọc một bài thơ. Tôi cũng phải thú nhận với ông đây là lần đầu tiên tôi được biết tên ông. Tuy nhiên tôi phải nói rằng bài thơ đã gây ấn tượng rất mạnh đối với tôi."
Khi khởi sự đọc thư, tôi nhớ lại bài thơ văn xuôi đã gần như quên hẳn. Trong thoáng chốc tôi hơi bực mình, nghĩ rằng đây là bức thư phản đối chờ đợi từ lâu, có lẽ của một ông đi săn nổi tiếng nào đó. Tuy nhiên đọc tiếp, tôi thấy bức thư hoàn toàn khác hẳn điều tôi lo lắng.
Lịch sự và với vẻ tin chắc, Misugi Jokuse viết: "Tôi có lầm không khi tưởng tượng nhân vật đó là chính tôi? Tôi chắc rằng ông đã bắt gặp cái hình ảnh cao lớn của tôi đâu đó trong một làng dưới núi Amagi khi tôi đang đi săn hồi đầu tháng Mười Một. Tôi rất tự hào về con chó săn hai mầu trắng đen đã được huấn luyện đặc biệt để săn chim trĩ; về khẩu súng Churchill quà tặng của thầy giáo khi tôi ở Luân Đôn; cũng như về cả cái tẩu thuốc ưa thích mà ông có mô tả. Tôi lại còn hân hạnh được ông lấy cái tâm trạng của tôi, không có chút gì là hân hoan cả, để làm đề tài cho thi ca. Tôi thật xấu hổ và không thể không cảm phục cái nhìn sâu sắc đầy thi hứng của ông."
Tôi cố gắng hình dung lại một lần nữa người đi săn mà tôi đã gặp trên con đường qua rừng cây tuyết tùng, một buổi sáng cách đây khoảng 5 tháng. Tôi đang trọ tại một quán nhỏ suối nước nóng đưới chân núi Amagi, ở Izu. Tôi không nhớ rõ mọi sự trừ cái vẻ đơn độc đặc biệt của người đi săn khi ông ta đi ngang qua, lưng quay lại phía tôi. Tôi chỉ nhớ rằng ông là một người cao lớn, tuổi trung niên.
Sự thật là tôi đã không chăm chú quan sát ông cẩn thận. Với khẩu sáng săn quàng vai, tẩu thuốc ở miệng, ông có vẻ như trầm ngâm suy tư, không giống những người đi săn thường gặp và ông hiện rõ nổi bật giữa khung cảnh lạnh lẽo của buổi sáng đầu mùa đông. Đó là lý do duy nhất khiến tôi quay nhìn ông khi hai chúng tôi đã đi qua nhau. Ông rẽ vào một con đường khác đường tôi đang đi, lên cao giữa đám bụi cây. Tôi có nhìn ông một thoáng ngắn khi ông chậm chạp leo lên đường dốc. Ông hình như sợ bị trượt, và không hiểu tại sao tôi có cảm tưởng ông đang rất cô đơn. Vì thế tôi mới mô tả ông trong bài thơ. Mặc dù tôi có thể thấy con chó săn của ông rất khá, nhưng một người chẳng biết gì về thực tế săn bắn như tôi làm sao biết được loại súng ông đeo? Chả là khi tôi bắt đầu chuẩn bị làm bài thơ tôi tra cứu được biết súng săn tốt nhất là Richard và Churchill. Tôi bèn tự tiện cho nhân vật của mình một khẩu súng Anh. Thật là ngẫu nhiên mà khẩu súng của Misugi thực sự ngoài đời lại là Churchill. Với tôi Misugi Josuke vẫn là một người xa lạ.
Bức thư tiếp, "Ông có thể nghĩ thật là lạ lùng, sao tôi lại nói đến chuyện tôi có 3 bức thư. Tôi đã dự định đem đốt chúng. Tuy nhiên sau khi đọc bài thơ ông tôi chợt nghĩ tôi nên yêu cầu ông đọc chúng. Tôi rất tiếc phải làm phiền ông, nhưng xin cho phép tôi được yêu cầu ông, khi nào rảnh rỗi, đọc 3 lá thư mà tôi sẽ gửi trong một phong bì khác. Tôi muốn để cho ông hiểu cái mà ông gọi là "lòng sông trắng". Con người là một sinh vật điên rồ, muốn trên tất cả là được người khác biết về mình. Bản thân tôi chưa bao giờ nuôi dưỡng cái ước muốn đó, cho đến khi được biết ông đã tỏ ra thích thú đặc biệt đến tôi. Tôi cảm thấy tôi muốn ông biết rõ mọi sự về tôi. Tôi hết sức hoan nghênh ông hủy 3 là thư này sau khi đọc xong. Cũng ngẫu nhiên là sau khi tôi vừa nhận 3 lá thư này thì ông bắt gặp tôi ở Izu. Sự thật là tôi đã có cái thú đi săn từ vài năm rồi. Đó là giai đoạn an bình trong đời sống tư cũng như công của tôi, ngược hẳn với cuộc sống lẻ loi của tôi bây giờ. Thời điểm mà ông thấy tôi, khẩu súng săn đã trở thành tất cả đối với tôi"
Hai ngày sau tôi nhận được một phong bì trên có tên người gửi là Misugi Josuke, theo sau với hàng chữ "tại một khách sạn ở Izu". Bên trong gồm 3 bức thư. Chúng đều đề gửi cho Misugi, và mỗi thư là của một phụ nữ khác nhau. Tôi sẽ không cho biết cảm nghĩ của mình. Thay vào đó, tôi trích dẫn cả 3 bức thư. Tôi phải thêm rằng Misugi hình như là một người có địa vị đáng kể trong xã hội, cho nên tôi đã tra cứu các danh bạ để tìm tên ông. Nhưng tôi không tìm thấy. Rất có thể ông đã dùng tên giả. Trình bầy các thư ở đây tôi sẽ điền tên Misugi Josuke vào chỗ tên thật đã bị xóa đi. Còn tên các nhân vật khác đều là giả tưởng.
Xem tiếp Thư của Shoko
|