| NGUYỄN ƯỚC
(Broken Wings, 1912)
Lời mở đầu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Kahlil Gibran
Nguyễn Ước dịch
1 Khổ năo thầm lặng
Hỡi những người từng sống bên cạnh tôi, các bạn hồi tưởng b́nh minh của tuổi trẻ với hoan lạc và nuối tiếc sự trôi qua của nó, c̣n tôi, tôi nhớ tới nó như người tù nhớ lại những chấn song và xiềng xích trong ngục tối của y. Các bạn nói tới những năm tháng thời thơ ấu và thời thanh xuân như một kỷ nguyên bằng vàng, không vướng mắc tù túng và không chút âu lo, c̣n tôi, tôi gọi những năm tháng ấy là kỷ nguyên của khổ năo thầm lặng, như hạt mầm gieo xuống tâm hồn ḿnh. Và cùng với nó tôi lớn lên, không t́m thấy lối ra khỏi thế giới của tri thức và minh triết cho tới khi t́nh yêu đến mở cánh cửa tâm hồn tôi và soi sáng các xó xỉnh của nó. T́nh yêu cho tôi tiếng nói và nước mắt. Các bạn hẳn c̣n nhớ các hoa viên và các cây hoa lan, các nơi họp mặt và các góc phố, tất cả làm chứng cho những tṛ chơi cùng những tiếng th́ thầm hồn nhiên của các bạn, và tôi cũng thế, tôi nhớ chốn xinh đẹp ấy tại Bắc Li-băng. Mỗi lần nhắm mắt, tôi lại thấy các thung lũng ấy, tràn ngập kỳ diệu và đầy phẩm cách, và các ngọn núi ấy, phủ đầy vẻ lộng lẫy và vĩ đại, đang vươn hết sức ḿnh lên bầu trời. Mỗi lần khép đôi tai trước âm thanh rộn ràng của thành thị, tôi lại nghe tiếng th́ thầm của các con lạch nhỏ ấy, tiếng xào xạc của các cành cây ấy. Tất cả những vẻ đẹp ấy - mà giờ đây tôi khao khát được thấy như trẻ con thèm bầu ngực mẹ - đă gây chấn thương cho tinh thần tôi và bị giam nhốt trong bóng tối thời thanh xuân tôi, như chim ưng khổ sở trong lồng khi thấy có đàn chim đang bay tự do giữa bầu trời cao rộng. Các thung lũng ấy, các ngọn đồi ấy đă chết trong trí tưởng của tôi ngoại trừ các ư nghĩ cay đắng dệt thành tấm lưới vô vọng vây phủ tâm hồn tôi. Lần nào ra tới cánh đồng tôi cũng thất vọng quay về mà không hiểu rơ tại sao ḿnh thất vọng. Lần nào nh́n lên khung trời xám tôi cũng cảm thấy trái tim quặn thắt. Lần nào nghe tiếng hót của đàn chim và tiếng róc ránh của con suối tôi cũng cảm thấy khổ sở mà không hiểu cái ǵ làm ḿnh khổ sở. Người ta nói rằng biện luận làm con người thành trống rỗng và trống rỗng ấy làm con người ra hồn nhiên. Điều đó có thể đúng với những ai vừa sinh ra đă chết và những ai hiện hữu như những thây ma đông cứng, tuy thế một cậu bé đa cảm mà ít am hiểu là sinh vật bất hạnh nhất dưới ánh mặt trời v́ nó bị xâu xé giữa hai sức mạnh. Sức mạnh này nâng nó lên cao để thấy vẻ đẹp của cuộc hiện sinh qua đám mây trong giấc mộng, c̣n sức mạnh kia cột nó xuống đất, làm mắt nó phủ đầy bụi và chế ngự nó bằng sợ hăi và bóng tối. Cô đơn có những bàn tay mềm mại và mượt mà như lụa nhưng túm lấy trái tim bằng các ngón tay mạnh bạo, làm nó nhức nhối với khổ năo. Cô đơn là bạn đồng minh của khổ năo và cũng là bạn đồng hành với sự thăng hoa tâm linh. Linh hồn cậu bé ấy trải qua cơn vùi dập của khổ năo, như đóa huệ trắng mới nở. Nó run rẩy trước gió nhẹ, mở trái tim ra với hừng đông và khép cánh lại khi bóng đêm tới. Nếu cậu bé không có thú tiêu khiển hoặc bạn hữu hoặc đồng đội trong các tṛ chơi chung, cuộc đời đối với nó sẽ giống một nhà tù chật chội trong đó nó hoàn toàn chỉ thấy lưới nhện và chỉ nghe tiếng côn trùng đang ḅ. Khổ năo ám ảnh tôi suốt thời trai trẻ không do bởi thiếu thú tiêu khiển v́ tôi có thể có chúng. Cũng không do bởi thiếu bạn hữu v́ tôi có thể kiếm ra họ. Khổ năo ấy gây nên bởi trăn trở nội tâm khiến tôi yêu thích cô đơn. Nó giết trong tôi sở thích giải trí hoặc tiêu khiển. Nó gỡ mất đôi cánh thanh xuân trên hai vai tôi và nó làm cho tôi trở nên như một chiếc ao tù đọng với nước yên lặng trên bề mặt, phản chiếu các h́nh bóng, sắc màu của mây trời và cây cối chung quanh nhưng không thể t́m được lối để qua đó vừa hát ca vừa thoát ra biển. Đó là cuộc sống của tôi trước khi tới năm mười tám tuổi. Năm đó như một đỉnh núi trong đời tôi v́ nó đánh thức trong tôi sự am hiểu và nó làm tôi thấu hiểu cuộc thăng trầm của loài người. Năm đó tôi được tái sinh, và nếu con người không được sinh ra lần nữa, cuộc đời của y sẽ vẫn là một trang trắng trong cuốn sách của cuộc sinh tồn. Trong năm đó, tôi thấy các thiên thần thiên đàng nh́n tôi qua đôi mắt một người nữ xinh đẹp. Tôi cũng thấy các quỉ dữ hỏa ngục nổi cơn thịnh nộ trong trái tim của một người đàn ông độc ác. Kẻ nào không thấy thiên thần và quỉ dữ trong vẻ đẹp và trong tâm địa ác độc của cuộc đời sẽ c̣n rất lâu mới đạt tới sự am hiểu, và tinh thần của y sẽ trống rỗng ḷng thương cảm.
|